Wandelen in Berg en Dal

Beginpunt: Knooppunt Kleefsebaan
Eindpunt: Knooppunt Kleefsebaan
Lengte: 4,6 (km)
Aantal bezienswaardigheden: 27
 

Parkeren:

• Parkeerplaats Kleefsebaan
  Oude Kleefsebaan
  6572 AZ  BERG EN DAL

Openbaar vervoer:

• Geen gevonden

Horeca:

• Pannenkoekenhuis de Duivelsberg

Links:

• Deze wandeling in tegengestelde richting
• Print deze wandeling
• Deze route op je mobiel wandelen
• Detailkaart bij deze wandeling
• Bekijk deze wandelroute op Google Earth
• Download de wandelroute op je GPS (GPX)
• Deze route als lijst met coördinaten

Tweeten

Om wandelaars die starten op de parkeerplaats aan de Kleefsebaan aan te sluiten op het wandelproject is een knooppunt nodig. Dat vind je op deze locatie.

Route:

• Neem het pad dat in noordelijke richting de heuvel omhoog loopt. (Dit is het linker pad als je op de splitsing gaat staan met je rug naar de parkeerplaats.) Het pad is gemarkeerd met gele paaltjes.
• Loop door tot het pad door een goot (holle weg) loopt.

In de ijstijden spoelde er hier door erosie met regenwater diepe dalen uit.
De karren uit de vorige eeuw maakten gebruik van deze uitgeslepen dalen om door het gebied te trekken. Zo ook dit pad met de steile zijkanten, die voor het transport van goederen is gebruikt. We noemen dit een holle weg.
Op de vochtige zijkanten kun je soms bijzondere mossen vinden.

Route:

• Loop door tot je bovenaan, vlak voordat je het autopad kruist op een splitsing van bospaadjes staat.

De Duivelsberg is voor een groot deel begroeid met Beukenbos. Hier is een gemengd loofbos te vinden, allerlei soorten loofbomen groeien op deze plek door elkaar. Ook zijn de bomen niet allemaal even oud; jongere boompjes staan op open plekken tussen oudere exemplaren. Dit bos is dus een eind op weg om een natuurlijk loofbos te worden.

Route:

• Neem het bospad dat richting het autopad door het bos loopt.
• Sla op de autoweg links af en volg dehet autopad tot bij de bosrand.
• Neem hier het kleine wandelpad dat langs de rand van het landbouwperceel loopt.
• Loop door tot je links een goed uitzicht over de velden hebt.

Tijdens de wandelingen over de Duivelsberg en omgeving kun je telkens verrast worden door prachtige uitzichten over het golvende heuvelland.
Ook de toeristen weten de Duivelsberg te waarderen als vakantiegebied. Ze verblijven graag op de camping, die je in de verte ziet liggen.

Route:

• Blijf het paadje langs de rand van het landbouwperceel volgen tot je links bovenaan de heuvel een monument (merkwaardige zuil) ziet staan.

Dat hier rond de Duivelsberg al vele jaren dakpannen geproduceerd worden op industriële schaal gedenkt dit monument. De grondstoffen, een mengsel van leem en klei liggen rond de Duivelsberg voor het oprapen. Al in de Romeinse tijd was hier daarom een dakpannen industrie te vinden. Romeinse dakpannen werden voorzien van een stempel door de fabriek waar ze gemaakt werden. Met bodemvondsten is het bestaan van deze industrie dus aan te tonen. Het produceren van dakpannen op deze wijze heeft geduurd tot rond 1900, toen er nieuwe productie methoden kwamen.

Route:

• Blijf het pad volgen.
• Rechtdoor bij een splitsing met een pad naar links.
• Loop door tot je de beek overgestoken bent en links van het pad een wegwijzer staat.

Deze wegwijzer staat vlak bij een beekje dat naar benden richting de Waal stroomt. Hij wijst wandelaars al vele jaren de weg richting Berg en Dal en naar de Duivelsberg.

Route:

• Loop vanaf de wegwijzer de trapjes omhoog (zonder de beek over te steken).
• Sta bovenaan het trapje rechts af en volg het paadje tot je een groter pad kruist bij een landbouwperceel en een boerderijtje.

Boven aan in het Filosofendal vind je deze witte boerderij. Hij is thans in gebruik als vakantie woning. Wie weet iets over de geschiedenis van deze oude hofstede?

Route:

• Neem het pad dat door het Filosofendal naar beneden loopt.
• Loop door tot je links van het pad een goed zicht hebt op de steile hellingen van het Filosofendal.

kijk eens naar deze helling naast het pad. Daar zie je twee richels lopen, de graften. Waar hellingen te steil waren om te gebruiken voor de landbouw werden zogenaamde graften aangelegd. De landbouwgrond werd in de loop van de tijd vlakker gemaakt, terwijl er tussen de percelen steile hellingen voorkomen die begroeid zijn met struiken om de helling vast te houden.

Route:

• Loop door tot je aan het einde van de akker in de bosrand op een dubbele Y-splitsing uitkomt.

Op de kaart staat de naam Filosofendal en onze vriend Google had hierover geen nadere informatie. Weet iemand waar dit dal deze naam gekregen heeft?

Route:

• Volg het pad door het Filosofendal naar beneden het bos in en sla meteen links af op de Y-splitsing.
• Volg het kleine paadje de helling omhoog en sla links af op de splitsing bij de haarspeldbocht.
• Loop door tot je op een weiland staat.

Heb je de prachtig uitgegroeide bomen gezien op dit weiland in het Filosofendal? Als je een boom de ruimte geeft om uit te groeien, kun je vooral in de winter zien hoe deze zich heel regelmatig zich vertakt. De vertekking is kenmerkend voor de soort.
Door schade bij ijzel, breken er soms takken uit. Die worden niet weer vervangen. Het blijven onregelmatigheden. Het is dus niet altijd de mens die schade aan de natuur veroorzaakt.

Route:

• Blijf het paadje volgen de heuvel omhoog.
• Loop door tot je op een splitsing van paden komt.

Onze wandelingen bestaan uit diverse trajecten, die aan elkaar geknoopt kunnen worden. Je kunt dus zelf ook je wandeling samenstellen met onze route planner, te vinden onder het kopje wandelingen. Hiervoor zijn knooppunten nodig. Op dit knoop[punt staat een tamme kastanje.
In de bossen rondom de Duivelsberg staan sinds de Romeinse tijd al veel Tamme Kastanjes.

Route:

• Loop vanaf de Y-splitsing de heuvel af naar beneden langs het met rood-witte paaltjes gemarkeerde pad.
• Loop door tot je halverwege het weiland bent.

Langs de rand van het weiland staan verschillende groot uitgegroeide kersenbomen. Het is niet duidelijk of deze zijn aangeplant of verwilderd. In elk geval zitten er heerlijke kersen aan in mei.
Vroeger was kersenhout erg in trek als meubelhout vanwege de diep rode kleur.

Route:

• Loop door tot je op een splitsing met een pad van rechts staat.

Een wandeling met je aangelijnde hond is een genot door de heuvelachtige landschap met afwisselend bossen en open terreinen. Juist in het voorjaar of in herfst bij de wisseling van de seizoenen is het fijn in de middagzon te wandelen of even uit te rusten op één van de vele bankjes. Mocht je hond dorst hebben, bij dit hekje is er een drinkbak voor vee waar je eventueel wat water voor je hond kunt nemen.

Route:

• Neem het brede pad dat rechts langs het weiland omhoog gaat.
• Loop door tot je bij een tweede weiland links van het pad aankomt en je aan je linker hand aan de overkant van het weiland een huis ziet liggen.

Je kijkt hier naar de achterzijde van Villa Wylerberg. Het lijkt een modern gebouw, maar het huis werd al tussen 1921 en 1924 gebouwd door Marie Schuster-Hiby. Het huis is gebouwd in een expressionistische stijl, naar ontwerp van de Duitse architect Otto Bartning. Samen met Walter Gropius was hij in 1918 betrokken bij de oprichting van Bauhaus in Weimar.
Het ontwerp van het huis is nauw verbonden met de locatie met zicht van Arnhem tot aan Hoog Elten in het landschap van de Duivelsberg met zijn bossen met vele tamme Kastanjes. Het huis was voorzien van slechts een kleine sier en groentetuin.
In 1965 is het huis door de familie verkocht aan de Nederlandse Staat. Sinds 1985 is het een rijksmonument. Enkele natuurorganisaties vinden op dit moment onderdak in het huis.

Route:

• Blijf het pad volgen tot je bij een tweede landbouwperceel uitkomt en je aan je linker hand een goed zicht op het perceel hebt.

Op de steile hellingen rondom de Duivelsberg komt landbouw voor op dit soort kleinschalige percelen. Het zijn oude percelen die al lang in gebruik zijn als landbouwgrond. Een boer kan in verband met het uitbreken van gewasziektes niet jaren achter elkaar hetzelfde gewas verbouwen op een perceel. Er wordt daarom wisselbouw toegepast.

Route:

• Volg het paadje langs de landbouwpercelen naar beneden, door het bos stijl naar beneden tot je op een Y-splitsing bij een huis aankomt.

Het gebied van de Duivelsberg en omgeving is sinds de ijstijden door de rivier aangesneden. Daarom zijn de hellingen zo steil. Hier een voorbeeld van zo'n steil pad. Bij nat weer is stevig schoeisels aan te bevelen.

Route:

• Loop vanaf de Y-splitsing richting het dal.
• Neem ter hoogte van het huis een klein paadje tussen de struiken door.
• Loop door tot je na een bruggetje over de beek op een splitsing van paden staat.

In de dalen van de Duivelsberg stromen kleine beekjes. Ze voeren het kwelwater uit de stuwwal af naar de Waal. Hier kruist het wandelpad zo'n beekje met een bruggetje.
Let ook eens op het waterkunstwerk dat aan de overkant van de weg staat. Bureau van den Eerenbeemt adviseerde de gemeente Beek- Ubbergen om waterstromen door middel van het project Water Werkt weer zichtbaar te maken in- en rondom de dorpen. Beek is van oudsher bekend wegens het schone water van deze beken. Er waren allerlei wasserijen voor de burgerij uit Nijmegen gevestigd. Het kunstwerk is geïnspireerd op een aantal spoelbekkens van deze wasserijen.

Route:

• Neem het pad dat in oostelijke richting over het bruggetje loopt en vervolgens een bocht naar rechts maakt en langs de helling omhoog loopt.
• Loop door tot vlak na de bocht naar rechts.

De heuvels van de Duivelsberg zijn erg stijl en daarom gevoelig voor erosie. Erosie is het wegspoelen van zand en leem met het regenwater mee. Dit gebeurt wanneer de bosbodem beschadigd raakt, bijvoorbeeld door betreding en de wortels het zand niet meer vast kunnen houden. Door middel van een bord vraagt Staatsbosbeheer wandelaars op de paden te blijven. Bovendien is buiten de paden het leefgebied van de dieren, dus verstoor ze niet.

Route:

• Loop door omhoog tot het pad voorzien is van een laan tamme kastanjes naast het pad.

Langs het pad is een laantje van tamme kastanjes te vinden. In de herfst vallen de rijpe bolsters naar beneden en kun je er tamme kastanjes verzamelen.
De laatste eigenaresse van landgoed de Duivelsberg, Marie Schuster-Hiby, hield erg van tamme kastanjes en liet deze laan op haar landgoed aanplanten.
De oorsprong van de Tamme kastanjes op de Duivelsberg gaat verder terug. Ze zijn geïntroduceerd door de Romeinen die de kastanjes gebruikten als aanvulling op hun menu.

Route:

• Loop verder over het pad tot je bovenaan bent.
• Sla bovenaan links af en loop door tot je op een splitsing met een pad naar links uitkomt.
• Neem het pad naar links en loop door tot je bij het uitzichtpunt bent.

De burcht op de Duivelsberg bestaat uit twee burchten. De kleinere burcht waar je nu staat diende vermoedelijk om over de omgeving uit te kijken en deze te bewaken.
Dat uitzicht over de Betuwe en de overkant van de Betuwe, heb je nog altijd: Bij mooi weer kun je de Duno, de Veluwezoom, Arnhem, het Wylerbergmeer, de Millingerwaard, het Monferland, Hoch Elten en Zylfich zien liggen. Kijk hiervoor op het metalen informatiebord.

Route:

• Draai je om en neem hetzelfde pad terug.
• Loop door tot je in de greppel net na het uitzichtpunt staat.

Dat ook bij het uitzichtpunt nog een tweede kleine motte, een burcht, heeft gestaan is af te leiden uit deze verdedingsgreppel die er rond omheen gegraven is.

Route:

• Loop verder en ga rechtdoor op de kruising het pad de grote berg omhoog.
• Loop door tot je boven op de berg staat.

Op de top van de Duivelsberg stond ooit burcht Mergelp. Deze burcht is rond het jaar 1000 gebouwd door Graaf Balderik en zijn vrouw Adela. De burcht was vormgegeven als een motte, een houten kasteel op een heuvel. Bijzonderheid is dat deze burcht uit twee delen bestond. Een hoofdburcht en een uitkijktoren.
De Duivelsberg was van oorsprong Duits grondgebied en werd in 1949 door Nederland geannexeerd als genoegdoening. In 1963 zijn de meeste geannexeerde gebieden aan Duitsland teruggegeven. De Duivelsberg niet; dit natuurgebied bleef Nederlands.
Van 1906 tot 1965 was de Duivelsberg eigendom van Maria Schuster-Hilby, een vriendin van Helene Kröller Müller. Zij verkocht het landgoed en het landhuis aan de Nederlandse staat. Sindsdien is het in beheer bij Staatsbosbeheer.

Route:

• Loop de heuvel aan de andere kant naar beneden.
• Ga rechtdoor op de krusing en loop door tot je op de parkeerplaats bij Pannekoekenhuis de Duivelsberg staat.

Pannenkoekenhuis de Duivelsberg is al meer dan 50 jaar een begrip op de Duivelsberg. Je kunt in deze oude boerderij heerlijk pannenkoeken eten. Het terras op het zuiden is in de zomer druk bezocht door wandelaars en dagjesmensen. Het pannenkoekenhuis dankt zijn naam aan de Duivelsberg, waarop vroeger een motte (een verdedigingsburcht) te vinden was.

Route:

• Neem het pad dat aan het eind van de parkeerplaats rechts af het bos ingaat.
• Loop door tot je op een T-splitsing bij het landbouwperceel uitkomt. Sla hier links af.
• Loop verder langs de bosrand tot je op een splitsing met een pad van rechts uitkomt.

De grens tussen Nederland en de buurlanden is gemarkeerd met grenspalen. Hier zie je grenspaal nummer: 635. Soms zijn het prachtige exemplaren gehouwen uit steen, soms betonnen exemplaren zoals deze. De Duivelsberg behoorde voor de oorlog aan Duitsland. De grenspalen zijn dus redelijk recent geplaatst en daarom in beton uitgevoerd.
Langs de hele grens zijn grenspalen te vinden; er is zelfs een grenspalen wandelroute.

Route:

• Neem vanaf de grenssteen het paadje dat tussen de landbouwpercelen door en verder langs de bosrand loopt.
• Ga verder tot je op de hoek van het landbouwperceel uitkomt; tot waar het paadje helemaal het bos in loopt.

Vanaf deze hoek van het landbouwperceel kun je prachtig zien hoe glooiend het gebied rond de Duivelsberg is. Je hebt een prachtig vergezicht over de velden Duitsland in; want je staat hier op de grens tussen Nederland en Duitsland. Aan de horizon zie je nog een hoogzit staan. Deze wordt gebruikt bij de jacht op reeën en ander wild. De aantallen van deze dieren worden beperkt gehouden om te voorkomen dat ze te veel schade aan de landbouwgewassen veroorzaken.

Route:

• Loop verder over het pad tot je bij de heksenkuil uitkomt.

De Heksendan is vermoedelijk in de Romeinse tijd ontstaan door afgraven van leem voor de dakpannen industrie rond de Duivelsberg. Het is een vochtige plek waar vandaag de dag nog steeds water in staat. Op vochtige dagen in de herfst hangt er nevel in de kuil. Mensen in de middeleeuwen dachten daarom dat de kuil behekst was. Vandaar de naam Heksendans in de volksmond, die de kuil tot de dag van vandaag draagt.

Route:

• Volg het pad verder tot je onderaan de holle weg staat.

Het pad loopt hier door een dalletje heen; het pad is jarenlang uitgesleten door stromend regenwater. Zo'n soort weg heet een holle weg. Rondom de Duivelsberg vind je verschillende holle wegen. Langs de steile kanten treedt water uit,waardoor er soms bijzondere mossen en planten te vinden zijn.

Route:

• Loop door tot je op een splitsing van paden bij de parkeerplaats bent.

Om wandelaars die starten op de parkeerplaats aan de Kleefsebaan aan te sluiten op het wandelproject is een knooppunt nodig. Dat vind je op deze locatie.

Deze pagina voldoet aan de volgende internet standarden van het W3 Consortium (W3C).

• Home
• Nieuws
• Wandelingen
• Achtergrond informatie over dit project
• Technische achtergronden
• Contact informatie
• Links

• Index: A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z

• Wandel ook in: Berg en Dal, Zyfflich, Persingen, Beek, Ubbergen. Meer wandelingen.