Wandelen in Berg en Dal

Beginpunt: Knooppunt Kleefsebaan
Eindpunt: Knooppunt Kleefsebaan
Lengte: 4,6 (km)
Aantal bezienswaardigheden: 27
 

Parkeren:

• Parkeerplaats Kleefsebaan
  Oude Kleefsebaan
  6572 AZ  BERG EN DAL

Openbaar vervoer:

• Geen gevonden

Horeca:

• Pannenkoekenhuis de Duivelsberg

Links:

• Deze wandeling in tegengestelde richting
• Print deze wandeling
• Deze route op je mobiel wandelen
• Detailkaart bij deze wandeling
• Bekijk deze wandelroute op Google Earth
• Download de wandelroute op je GPS (GPX)
• Deze route als lijst met coördinaten

Tweeten

Om wandelaars die starten op de parkeerplaats aan de Kleefsebaan aan te sluiten op het wandelproject is een knooppunt nodig. Dat vind je op deze locatie.

Route:

• Neem vanaf de splitsing van paden bij de parkeerplaats het pad dat in westelijke richting (parallel aan de asfaltweg) het bos inloopt.
• Loop door tot je bij een holleweg aankomt.

Het pad loopt hier door een dalletje heen; het pad is jarenlang uitgesleten door stromend regenwater. Zo'n soort weg heet een holle weg. Rondom de Duivelsberg vind je verschillende holle wegen. Langs de steile kanten treedt water uit,waardoor er soms bijzondere mossen en planten te vinden zijn.

Route:

• Volg het pad door de holleweg omhoog.
• Loop door tot je bij de heksenkuil uitkomt.

De Heksendan is vermoedelijk in de Romeinse tijd ontstaan door afgraven van leem voor de dakpannen industrie rond de Duivelsberg. Het is een vochtige plek waar vandaag de dag nog steeds water in staat. Op vochtige dagen in de herfst hangt er nevel in de kuil. Mensen in de middeleeuwen dachten daarom dat de kuil behekst was. Vandaar de naam Heksendans in de volksmond, die de kuil tot de dag van vandaag draagt.

Route:

• Volg het pad verder tot je op de hoek van een landbouwperceel uitkomt.

Vanaf deze hoek van het landbouwperceel kun je prachtig zien hoe glooiend het gebied rond de Duivelsberg is. Je hebt een prachtig vergezicht over de velden Duitsland in; want je staat hier op de grens tussen Nederland en Duitsland. Aan de horizon zie je nog een hoogzit staan. Deze wordt gebruikt bij de jacht op reeën en ander wild. De aantallen van deze dieren worden beperkt gehouden om te voorkomen dat ze te veel schade aan de landbouwgewassen veroorzaken.

Route:

• Volg het pad over de landbouwpercelen langs de landsgrens.
• Loop door tot je op een T-splitsing van paden uitkomt.

De grens tussen Nederland en de buurlanden is gemarkeerd met grenspalen. Hier zie je grenspaal nummer: 635. Soms zijn het prachtige exemplaren gehouwen uit steen, soms betonnen exemplaren zoals deze. De Duivelsberg behoorde voor de oorlog aan Duitsland. De grenspalen zijn dus redelijk recent geplaatst en daarom in beton uitgevoerd.
Langs de hele grens zijn grenspalen te vinden; er is zelfs een grenspalen wandelroute.

Route:

• Volg het pad langs de rand van het landbouwperceel omhoog, met rechts van het pad het bos.
• Loop langs de rand van het landbouwperceel tot je op een splitsing met een pad naar rechts uitkomt.
• Sla hier rechts af en loop door het bos tot je op een splitsing van paden bij een parkeerplaats uitkomt.

Pannenkoekenhuis de Duivelsberg is al meer dan 50 jaar een begrip op de Duivelsberg. Je kunt in deze oude boerderij heerlijk pannenkoeken eten. Het terras op het zuiden is in de zomer druk bezocht door wandelaars en dagjesmensen. Het pannenkoekenhuis dankt zijn naam aan de Duivelsberg, waarop vroeger een motte (een verdedigingsburcht) te vinden was.

Route:

• Neem het pad dat links achter op de parkeerplaats langs het informatiebord het bos inloopt.
• Ga rechtdoor op de kruising het pad de heuvel omhoog.
• Loop door tot je bovenaan bent.

Op de top van de Duivelsberg stond ooit burcht Mergelp. Deze burcht is rond het jaar 1000 gebouwd door Graaf Balderik en zijn vrouw Adela. De burcht was vormgegeven als een motte, een houten kasteel op een heuvel. Bijzonderheid is dat deze burcht uit twee delen bestond. Een hoofdburcht en een uitkijktoren.
De Duivelsberg was van oorsprong Duits grondgebied en werd in 1949 door Nederland geannexeerd als genoegdoening. In 1963 zijn de meeste geannexeerde gebieden aan Duitsland teruggegeven. De Duivelsberg niet; dit natuurgebied bleef Nederlands.
Van 1906 tot 1965 was de Duivelsberg eigendom van Maria Schuster-Hilby, een vriendin van Helene Kröller Müller. Zij verkocht het landgoed en het landhuis aan de Nederlandse staat. Sindsdien is het in beheer bij Staatsbosbeheer.

Route:

• Loop aan de overkant weer naar beneden de heuvel af.
• Ga rechtdoor op de krusing richting het uitzichtpunt.
• Loop door tot je bij de greppel voor het uitzichtpunt bent.

Dat ook bij het uitzichtpunt nog een tweede kleine motte, een burcht, heeft gestaan is af te leiden uit deze verdedingsgreppel die er rond omheen gegraven is.

Route:

• Loop verder tot je bij het uitzichtpunt bent.

De burcht op de Duivelsberg bestaat uit twee burchten. De kleinere burcht waar je nu staat diende vermoedelijk om over de omgeving uit te kijken en deze te bewaken.
Dat uitzicht over de Betuwe en de overkant van de Betuwe, heb je nog altijd: Bij mooi weer kun je de Duno, de Veluwezoom, Arnhem, het Wylerbergmeer, de Millingerwaard, het Monferland, Hoch Elten en Zylfich zien liggen. Kijk hiervoor op het metalen informatiebord.

Route:

• Draai je om en neem het pad waarover je gekomen bent.
• Op de splitsing voor de grote berg rechts afslaan.
• Op de volgende splitsing naar rechts afslaan.
• Loop door tot het pad naar beneden loopt en er langs het pad tamme kastanjes staan.

Langs het pad is een laantje van tamme kastanjes te vinden. In de herfst vallen de rijpe bolsters naar beneden en kun je er tamme kastanjes verzamelen.
De laatste eigenaresse van landgoed de Duivelsberg, Marie Schuster-Hiby, hield erg van tamme kastanjes en liet deze laan op haar landgoed aanplanten.
De oorsprong van de Tamme kastanjes op de Duivelsberg gaat verder terug. Ze zijn geïntroduceerd door de Romeinen die de kastanjes gebruikten als aanvulling op hun menu.

Route:

• Loop verder naar beneden tot het pad een bocht naar links maakt en de helling verlaat.

De heuvels van de Duivelsberg zijn erg stijl en daarom gevoelig voor erosie. Erosie is het wegspoelen van zand en leem met het regenwater mee. Dit gebeurt wanneer de bosbodem beschadigd raakt, bijvoorbeeld door betreding en de wortels het zand niet meer vast kunnen houden. Door middel van een bord vraagt Staatsbosbeheer wandelaars op de paden te blijven. Bovendien is buiten de paden het leefgebied van de dieren, dus verstoor ze niet.

Route:

• Loop verder naar beneden tot het pad een bruggetje over de beek kruist.

In de dalen van de Duivelsberg stromen kleine beekjes. Ze voeren het kwelwater uit de stuwwal af naar de Waal. Hier kruist het wandelpad zo'n beekje met een bruggetje.
Let ook eens op het waterkunstwerk dat aan de overkant van de weg staat. Bureau van den Eerenbeemt adviseerde de gemeente Beek- Ubbergen om waterstromen door middel van het project Water Werkt weer zichtbaar te maken in- en rondom de dorpen. Beek is van oudsher bekend wegens het schone water van deze beken. Er waren allerlei wasserijen voor de burgerij uit Nijmegen gevestigd. Het kunstwerk is geïnspireerd op een aantal spoelbekkens van deze wasserijen.

Route:

• Neem het pad over het bruggetje tussen de struiken door.
• Loop door tot je aan de achterkant van het huis op een Y-splitsing van paden staat.

Het gebied van de Duivelsberg en omgeving is sinds de ijstijden door de rivier aangesneden. Daarom zijn de hellingen zo steil. Hier een voorbeeld van zo'n steil pad. Bij nat weer is stevig schoeisels aan te bevelen.

Route:

• Volg het pad dat op de Y-splisting achter het huis aftakt en via een holle weg stijl omhoog loopt.
• Loop door tot je bij een landbouwperceel aankomt.

Op de steile hellingen rondom de Duivelsberg komt landbouw voor op dit soort kleinschalige percelen. Het zijn oude percelen die al lang in gebruik zijn als landbouwgrond. Een boer kan in verband met het uitbreken van gewasziektes niet jaren achter elkaar hetzelfde gewas verbouwen op een perceel. Er wordt daarom wisselbouw toegepast.

Route:

• Blijf het pad volgen langs de landbouwpercelen.
• Rechtdoor bij het pad naar links tot je bij een weiland aankomt en het pad een bocht maakt.

Je kijkt hier naar de achterzijde van Villa Wylerberg. Het lijkt een modern gebouw, maar het huis werd al tussen 1921 en 1924 gebouwd door Marie Schuster-Hiby. Het huis is gebouwd in een expressionistische stijl, naar ontwerp van de Duitse architect Otto Bartning. Samen met Walter Gropius was hij in 1918 betrokken bij de oprichting van Bauhaus in Weimar.
Het ontwerp van het huis is nauw verbonden met de locatie met zicht van Arnhem tot aan Hoog Elten in het landschap van de Duivelsberg met zijn bossen met vele tamme Kastanjes. Het huis was voorzien van slechts een kleine sier en groentetuin.
In 1965 is het huis door de familie verkocht aan de Nederlandse Staat. Sinds 1985 is het een rijksmonument. Enkele natuurorganisaties vinden op dit moment onderdak in het huis.

Route:

• Blijf het pad volgen door het hek heen tot je op een T-splitsing van paden uitkomt.

Een wandeling met je aangelijnde hond is een genot door de heuvelachtige landschap met afwisselend bossen en open terreinen. Juist in het voorjaar of in herfst bij de wisseling van de seizoenen is het fijn in de middagzon te wandelen of even uit te rusten op één van de vele bankjes. Mocht je hond dorst hebben, bij dit hekje is er een drinkbak voor vee waar je eventueel wat water voor je hond kunt nemen.

Route:

• Neem het paadje dat in zuidwestelijke richting de berg omhoog loopt. (Dit is door het klaphekje met het weiland rechts van het pad, gemarkeerd met rood-witte paaltjes.)
• Loop door tot halverwege het weiland.

Langs de rand van het weiland staan verschillende groot uitgegroeide kersenbomen. Het is niet duidelijk of deze zijn aangeplant of verwilderd. In elk geval zitten er heerlijke kersen aan in mei.
Vroeger was kersenhout erg in trek als meubelhout vanwege de diep rode kleur.

Route:

• Loop verder tot je op een Y-splitsing van paden uitkomt.

Onze wandelingen bestaan uit diverse trajecten, die aan elkaar geknoopt kunnen worden. Je kunt dus zelf ook je wandeling samenstellen met onze route planner, te vinden onder het kopje wandelingen. Hiervoor zijn knooppunten nodig. Op dit knoop[punt staat een tamme kastanje.
In de bossen rondom de Duivelsberg staan sinds de Romeinse tijd al veel Tamme Kastanjes.

Route:

• Neem op de Y-splitsing het pad met de rode paaltjes.
• Loop door tot je op een grasveld uitkomt.

Heb je de prachtig uitgegroeide bomen gezien op dit weiland in het Filosofendal? Als je een boom de ruimte geeft om uit te groeien, kun je vooral in de winter zien hoe deze zich heel regelmatig zich vertakt. De vertekking is kenmerkend voor de soort.
Door schade bij ijzel, breken er soms takken uit. Die worden niet weer vervangen. Het blijven onregelmatigheden. Het is dus niet altijd de mens die schade aan de natuur veroorzaakt.

Route:

• Loop verder over het paadje.
• Sla rechts af op de splitsing in haarspeldbocht.
• Loop door tot je op een kruising met een breed pad uitkomt.

Op de kaart staat de naam Filosofendal en onze vriend Google had hierover geen nadere informatie. Weet iemand waar dit dal deze naam gekregen heeft?

Route:

• Loop het dal omhoog en neem op de Y-splitsing aan het begin van de landbouwgrond het rechter pad.
• Loop door tot je rechts van het pad de steile wand van het Filosofendal kunt zien liggen.

kijk eens naar deze helling naast het pad. Daar zie je twee richels lopen, de graften. Waar hellingen te steil waren om te gebruiken voor de landbouw werden zogenaamde graften aangelegd. De landbouwgrond werd in de loop van de tijd vlakker gemaakt, terwijl er tussen de percelen steile hellingen voorkomen die begroeid zijn met struiken om de helling vast te houden.

Route:

• Loop verder tot je op het einde van de akker op een splitsing met klein paadje van links uitkomt.

Boven aan in het Filosofendal vind je deze witte boerderij. Hij is thans in gebruik als vakantie woning. Wie weet iets over de geschiedenis van deze oude hofstede?

Route:

• Neem het kleine paadje dat langs de akker het bos inloopt.
• Loop door tot je op een splitsing van paden bij een wegwijzer uitkomt.
• Loop naar de wegwijzer toe.

Deze wegwijzer staat vlak bij een beekje dat naar benden richting de Waal stroomt. Hij wijst wandelaars al vele jaren de weg richting Berg en Dal en naar de Duivelsberg.

Route:

• Neem vanaf de wegwijzer het pad dat de beek oversteekt en ga aan de andere kant van het dal de heuvel omhoog.
• Ga rechtdoor op een splitsing met een pad naar rechts.
• Loop door tot je rechts van het pad bovenaan de heuvel een monument (opmerkelijke zuil) ziet staan.

Dat hier rond de Duivelsberg al vele jaren dakpannen geproduceerd worden op industriële schaal gedenkt dit monument. De grondstoffen, een mengsel van leem en klei liggen rond de Duivelsberg voor het oprapen. Al in de Romeinse tijd was hier daarom een dakpannen industrie te vinden. Romeinse dakpannen werden voorzien van een stempel door de fabriek waar ze gemaakt werden. Met bodemvondsten is het bestaan van deze industrie dus aan te tonen. Het produceren van dakpannen op deze wijze heeft geduurd tot rond 1900, toen er nieuwe productie methoden kwamen.

Route:

• Blijf het pad langs de bosrand volgen tot je rechts van het pad een goed uitzicht over de landbouwpercelen hebt.

Tijdens de wandelingen over de Duivelsberg en omgeving kun je telkens verrast worden door prachtige uitzichten over het golvende heuvelland.
Ook de toeristen weten de Duivelsberg te waarderen als vakantiegebied. Ze verblijven graag op de camping, die je in de verte ziet liggen.

Route:

• Blijf het pad volgen tot je op een splitsing van paden uitkomt bij een breed autopad.
• Volg hier de autoweg het bos in.
• Waar de autoweg zich splitst rechts af het bos in en een klein eindje doorlopen tot je op een splitsing van bospaden staat.

De Duivelsberg is voor een groot deel begroeid met Beukenbos. Hier is een gemengd loofbos te vinden, allerlei soorten loofbomen groeien op deze plek door elkaar. Ook zijn de bomen niet allemaal even oud; jongere boompjes staan op open plekken tussen oudere exemplaren. Dit bos is dus een eind op weg om een natuurlijk loofbos te worden.

Route:

• Neem vanaf het kruispunt van bospaden het pad dat in zuidelijke richting het dal naar beneden loopt. (Dit pad is gemarkeerd met gele paaltjes.)
• Loop door tot het pad door een goot loopt (holle weg).

In de ijstijden spoelde er hier door erosie met regenwater diepe dalen uit.
De karren uit de vorige eeuw maakten gebruik van deze uitgeslepen dalen om door het gebied te trekken. Zo ook dit pad met de steile zijkanten, die voor het transport van goederen is gebruikt. We noemen dit een holle weg.
Op de vochtige zijkanten kun je soms bijzondere mossen vinden.

Route:

• Loop door tot je vlak voor de parkeerplaats op een splitsing van paden uitkomt

Om wandelaars die starten op de parkeerplaats aan de Kleefsebaan aan te sluiten op het wandelproject is een knooppunt nodig. Dat vind je op deze locatie.

Deze pagina voldoet aan de volgende internet standarden van het W3 Consortium (W3C).

• Home
• Nieuws
• Wandelingen
• Achtergrond informatie over dit project
• Technische achtergronden
• Contact informatie
• Links

• Index: A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z

• Wandel ook in: Berg en Dal, Zyfflich, Persingen, Beek, Ubbergen. Meer wandelingen.