Wandelen op Schokland

Beginpunt: Wegwijzer
Eindpunt: Wegwijzer
Lengte: 10,6 (km)
Aantal bezienswaardigheden: 49
 

Parkeren:

• Parkeerplaats langs de rijksweg
  nabij Schokkerringweg 25
  8319 AA  SCHOKLAND

Openbaar vervoer:

• Geen gevonden

Horeca:

• Museumrestaurant Schokland

Links:

• Deze wandeling in tegengestelde richting
• Print deze wandeling
• Deze route op je mobiel wandelen
• Detailkaart bij deze wandeling
• Bekijk deze wandelroute op Google Earth
• Download de wandelroute op je GPS (GPX)
• Deze route als lijst met coördinaten

Tweeten

Bij deze ANWB wegwijzer voor fietsers is een startpunt voor wandelingen over het voormalige Zuiderzee eiland Schokland. Op de meeste fietsknooppunten worden ANWB paddenstoelen voor fietsers neergezet. Deze ontsierend de blik op het landschap minder dan dit soort wegwijzers. Nadeel van de paddenstoelen is dat ze alleen te lezen zijn als je van de fiets afstapt. Op punten waar stilstaande fietsers een gevaar kunnen vormen staan dus ANWB wegwijzers.

Route:

• Neem de richting Gesteententuin, Nagele, Urk.
• Loop een klein stukje door over het fietspad langs de provinciale weg en sla meteen rechts af om de provinciale weg over te steken.
• Neem aan de overkant de asfaltweg langs de kapvlakte (rechts van de weg).
• Loop door tot je op een parkeerplaats uitkomt.

Midden in het Schokkerbos buiten het hek van de gesteentetuin ligt een parkeerplaats voor ongeveer 10 auto's. Deze parkeerplaats wordt in tegenstelling tot die bij de gesteentetuin 's avonds niet afgesloten en is dus erg geschikt voor het maken van lange wandelingen over het voormalige Zuiderzee eiland Schokland.

Route:

• Neem vanaf de parkeerplaats het paadje dat naast het informatiebord het bos inloopt.
• Loop door tot je op een splisting met een pad van links uitkomt. (Het pad van links komt vanaf een bruggetje.)

Bij dit bruggetje is een knooppunt waar verschillende wandelroutes samen komen. Door het aanleggen van dit soort bruggetjes over de sloten neemt het aantal mogelijke wandelroutes toe.

Route:

• Neem het pad met het bruggetje aan je linker hand.
• Loop door tot je door een bos met allemaal slootjes loopt.

In de polder staat het grondwater altijd slechts een klein stukje onder het maaiveld. Bomen wortelen tot aan het grondwater, want diepere wortels gaan dood en rotten snel weg.
Om de bomen toch voldoende houvast in de grond te geven zijn hier op regelmatige afstand afwateringsgreppeltjes in het bos aangelegd. Deze ontwateren het bos en het zand uit de greppeltjes verhoogt het maaiveld. Zo houden de bomen droge voeten en geven de wortels meer verankering voor de kronen.

Route:

• Loop verder tot je op de parkeerplaats van de gesteententuin staat.

Op dit parkeerterrein kun je gratis parkeren met de auto om van hieruit een rondje te wandelen door de gesteente tuin en de naaste omgeving. Er is plaats voor een dertig tal auto's. Het pad door de gesteentetuin is geschikt voor rolstoelgebruikers en daarmee ook voor kinderwagens.
LET OP om vijf uur gaat de slagboom dicht.

Route:

• Loop over de parkeerplaats van de gesteentetuin richting het bezoekerscentrum.

Het Flevo Landschap heeft midden in het Schokkerbos bij de gesteentetuin een bezoekerscentrum ingericht. In het bezoekerscentrum vind je informatie over de natuur in Flevoland en speciaal over verschillende soorten mineralen, die hier gevonden zijn.
Ook kun je een wandeling maken door de gesteentetuin waar je allerlei soorten gesteente kunt bekijken. Veel van de gesteenten die tentoongesteld worden zijn op de bodem van de polder gevonden toen die droogviel. Ze kwamen met het ijs mee uit Noord-Europa.

Route:

• Volg de route in de gesteententuin rechts om tegen de richting van de klok en de nummers in.
• Loop door tot je na de eerste U-bocht een beestenhotel tegenkomt.

In de gesteentetuin langs het pad staat deze beestentoren. De gaatjes in het hout bieden solitaire bijen en wespen een plaats om te overwinteren en ook andere insecten vinden er hun plekje om zich te vermeerderen. Door gebrek aan oud hout in het bos hebben deze soorten het moeilijk om zich staande te houden. Dit soort bijenhotels ondersteund tijdelijk de overleving van deze soorten.

Route:

• Loop door tot het paadje splitst bij een vijvertje. Ga op deze splitsing rechts af en loop door tot de palen waarmee je het vijvertje zou kunnen oversteken.

Naast een informatieve functie heeft de gesteententuin nog een functie als speelplaats. Het paadje over de vijver is daar een onderdeel van. Als je wilt kun je via een paadje over de paaltjes de vijver oversteken zonder natte voeten te krijgen.

Route:

• Loop door tot je vlak voor de bocht en grote verzameling stenen links van het pad ziet liggen.

In deze Gesteentetuin kun je veel stenen uit het beroemde Keienboek: Mineralen, Gesteenten en Fossielen in Nederland van P. van der Lijn, zelf zien en in detail bekijken. Je krijgt zo een betere beeld van de geologie van Nederland en de Scandinavische landen. Je leert er dat gesteenten op heel verschillende manier zijn ontstaan in de aardkorst en dat je dat aan de samenstelling van de mineralen erin kan herkennen. Omdat bepaalde kleuren van graniet bijvoorbeeld alleen op het eiland Bornholm bij Zweden worden gevonden, weten we dat granieten die er xo uitzien, door het landijs vanaf Bornholm in de laatste ijstijd hier naar Nederland zijn getransporteerd.

Route:

• Loop verder door de bocht tot het pad weer uitkomt bij het vijvertje. Sla hier rechts af het bos in.
• Loop door tot je bij de keileem vlakte aankomt.

Toen de polder pas droog kwam te liggen, bestond de grond vaak uit een vlakte met enkele grote en heel veel kleinere veldkeien, die tot dan toe op de bodem van de zee hadden gelegen. Om een indruk van deze oorspronkelijke bodem te behouden is deze bodem hier in de gesteentetuin onveranderd geconserveerd.
Om de grond voor de landbouw geschikt te maken, werden de vele keien eruit gehaald en gebruikt om de dijken van de oude Zuiderzee, na de afsluiting IJsselmeer genoemd, te versterken.

Route:

• Blijf het pad volgen.
• Op de splitsing met het brede bospad naar links.
• Doorlopen tot je bijna weer bij het bezoekerscentrum bent en links twee contouren van schepen ziet liggen.

Scheepswrakken werden gevonden toen de polder droogviel. Stukken hout staken uit de bodem van het ijsselmeer. Om stabiel op het water te liggen is het nodig om de schepen een bepaald gewicht te geven. Dat werd gedaan door in een compartiment onder het dek keien te stoppen. Deze ballast die onder in de schepen zit in de vorm van stenen lag in veel gevallen nog op zijn plaats. Het toevoegen van ballast om een schip meer stabiel op de golven te maken was een gebruik sinds de tijd van de Viking schepen. De scheepswrakken die in de drooggevallen polder uit de bodem staken zagen er zo uit als hier in de gesteentetuin.
De vindplaats van scheepswrakken is in het landschap van de polder gemarkeerd met een scheepje op een paal. In het museum van Schokland kun je zien waar ze overal liggen.

Route:

• Loop door tot je weer bij het bezoekerscentrum bent.

Het Flevo Landschap heeft midden in het Schokkerbos bij de gesteentetuin een bezoekerscentrum ingericht. In het bezoekerscentrum vind je informatie over de natuur in Flevoland en speciaal over verschillende soorten mineralen, die hier gevonden zijn.
Ook kun je een wandeling maken door de gesteentetuin waar je allerlei soorten gesteente kunt bekijken. Veel van de gesteenten die tentoongesteld worden zijn op de bodem van de polder gevonden toen die droogviel. Ze kwamen met het ijs mee uit Noord-Europa.

Route:

• Loop vanaf het bezoekerscentrum de parkeerplaats over tot je op een splitsing met een bospad van rechts uitkomt.

Op dit parkeerterrein kun je gratis parkeren met de auto om van hieruit een rondje te wandelen door de gesteente tuin en de naaste omgeving. Er is plaats voor een dertig tal auto's. Het pad door de gesteentetuin is geschikt voor rolstoelgebruikers en daarmee ook voor kinderwagens.
LET OP om vijf uur gaat de slagboom dicht.

Route:

• Loop vanaf de parkeerplaats een klein stukje richting de uitgang tot je links van de weg een paadje het bos in ziet gaan bij een bord over boommarters.

Zeventig jaar na drooglegging van deze polder hebben ook de dieren van het vaste land zich hier gevestigd. Bij de drooglegging is er veel onderzoek gedaan naar de natuurlijke invasie van soorten. Eerst zijn er meestal de vliegende dieren. pas later komen de roofdieren als de boommarters en de vos.
Ook de planten die zich met zaden via de lucht verspreiden zijn er meestal eerder dan die een andere wijze van verspreiding hebben. Toch zijn er speciale planten die de mens overal volgen, en dat is o.a. de breedbladige weegbree.

Route:

• Neem het paadje dat achter het bord met de boommarter het bos inloopt.
• Loop door tot je een aantal omgevallen bomen ziet liggen.

In de polder zit het grondwater nooit erg diep onder het maaiveld. Hierdoor hoeven de wortels van de bomen niet erg diep in de grond te zitten om bij het water te komen. Gaan ze wel dieper de grond in dan rotten ze weg. Wordt de boom te hoog dan bieden de wortels bij een storm niet genoeg verankering en valt de boom om zoals op deze plek met verschillende bomen gebeurd is.

Route:

• Volg het paadje verder al slingerend door het bos tot je bij een kluppelpad uitkomt.
• Loop door tot je een paar meter voor het einde van het kluppelpad in het open terrein de elfenbankjes ziet.

Op de paaltjes van het knuppelpad groeien verschillende soorten Elfenbankjes. Het lijkt alsof elke soort hout in het knuppelpad zijn eigen soort elfenbankjes heeft. Deze schimmels verteren langzaam het dode hout van de knuppeltjes. Er is dus regelmatig onderhoud nodig.

Route:

• Loop door tot het einde van het kluppelpad.

Na het droogvallen van de polders bleef een drassige IJsselmeerbodem over. Om bij de ontginning van de polder niet weg te zakken in de drassige bodem werden dit soort knuppelpaadjes aangelegd. Knuppels zijn houtjes die op lengte gemaakt zijn voor in de kachel. Daaraan dankt een knuppelpaadje zijn naam.
In moerassige gebieden zijn dit type paadjes al bekend van 40000 v. Chr. ook de Romeinen maakten van dit soort paden veel gebruik.

Route:

• Steek het open terrein schuin naar rechts over tot je aan het einde van het weiland bij een bord uitkomt.

Vanaf de hoek van het Sleedoorn struweel loopt het wandelpad (blote voeten-pad) dwars door het weiland van de boeren. Er kan dus los vee lopen. Laat de beesten met rust en ga ze niet aaien.
Je hebt hier een breed vergezicht over het polderlandschap. Geniet van de boerderijen verscholen in de boomgroepen afgewisseld met de uitgestrekte landbouwpercelen, zo ver het oog reikt.
Kijk je de andere kant op dat zie je in de verte het Schokkerbos liggen.

Route:

• Volg het pad bij het bord met een bocht naar rechts.
• Loop een paar meter door tot je rechts een struweel van sleedoorns ziet.

Een doornig struweel wordt gevormd door sleedoorns en meidoorns. Door de stekels aan de takken, nestelen er graag kleine zangvogels in. De jagende roofvogels wagen zich niet in deze doornige omgeving. In de herfst geven de stuiken de trekvogels een lekker maaltje bessen, en in het broedseizoen zijn er veel spinnetjes en andere insecten tussen de dichte takken te vinden voor al die kleine broedvogels.

Route:

• Loop door tot je op een asfaltweg uitkomt.

Op dit punt splitst de route van ons wandelroutenetwerk zich . Je kunt vanaf hier de gesteentetuin op twee manieren bereiken. Dat kan via het asfalt of (dankzij de medewerking van grondeigenaren rondom het Schokkerbos) via het wandelpad over boerenland en door het Schokkerbos. Deze laatste route is een deel van het blote voeten pad, dus war let je?

Route:

• Neem vanaf de Y-splitsing de asfaltweg een klein eindje in noordelijke richting. (Met open grasland links van de weg).
• Sla rechts af een zandpad op tot je op een kruising van zandpaden uitkomt met een kunstzinnig bankje erbij.

In het kader van een kunstproject in 2013 zijn langs het zogenaamde Pionierspad verschillende kunstwerken geplaatst. Op deze plaats vind je het kunstwerk: Rusten op het verleden - bank van het oerbos, een kunstwerk gemaakt door Frea Lenger.
De kunstenaar wil bereiken dat een tocht over het Pionierspad meer inhoudt dan alleen het inspannen van de beenspieren. Vandaar deze bank om uit te rusten van de wandeling en al je zintuigen te prikkelen. Pas daarna zie je dat de bank is voorzien van foto's van bossen. Wie beter kijkt ziet dat dit geen Nederlandse bossen zijn, maar oerbossen uit Amerika. Dit contrast vervreemdt en zou aanleiding kunnen zijn om nog eens dieper na te denken over het eeuwen oude eiland en het daarnaast voortgezette huidige polderlandschap, dat zich voor de bank uitstrekt.

Route:

• Neem het zandpad dat langs de boerderij (rechts van het pad) in noordelijke richting loopt.
• Loop door tot je een asfaltweg kruist.

In 1939 is de dijk rond de Noordoostpolder gesloten. In 1941 kon de eerste rogge geoogst worden. De inrichting van de Noordoostpolder is ontstaan op de tekentafel. De boerderijen die nodig waren voor de inrichting van het landschap zijn seriematig gemaakt. Na de oorlog waren metselaars schaars en zijn met prefab betonelementen verschillende typen boerderijen neergezet. Sommige vroege boerderijen zijn zelfs van hetzelfde ontwerp als die in de Wieringermeer polder. Opvallend is hoeveel van deze boerderijen al meer dan 70 jaar hun functie vervullen zonder grote verbouwingen of nieuwe bijgebouwen.

Route:

• Neem vanaf de kruising met de asfaltweg het fietspad (dubbele betonstrook met gras ertussen) dat langs de boerderij naar achteren loopt.
• Loop een eind door tot je op een splitsing met een fietspad naar rechts uitkomt.
• Sla rechts af op de splitsing.
• Loop een klein stukje door tot je rechts van het pad een kunstwerk ziet staan.

De Pioniersbruid een kunstwerk gemaakt door Michel Bongertman in 2013. Het werk stelt de geboorte van Venus voor. In de bodem van de polder komen nog steeds veel schelpen voor. Dat is het bewijs dat het omringende land eens zee was. Dit heeft de kunstenaar Michel Bongertman geïnspireerd deze grote schelp te maken, als de beroemde schelp waaruit Venus oprijst te zien op het beroemde schilderij van Botticelli te Florence. Deze Venus zelf is verdwenen, ze trouwde met één van de pioniers in de polder, alleen haar afdruk bleef achter. Vanaf het nieuwe land kun je het oude land bekijken door de openstaande schelp, een raamwerk, als het skelet uit een ver verleden.

Route:

• Volg het pad met een bocht richting het eiland tot je vlak voordat je het voormalige eiland opgaat links van het pad een plas ziet liggen.

De waterstand in de landbouwgebieden die direct rondom Schokland liggen is verhoogd. De contouren van het voormalige eiland zijn hierdoor weer omgeven door rietvelden en vogelplassen. Daardoor zijn poelen met water ontstaan zoals hier. Verschillende soorten trekvogels rusten hier uit als ze op doorreis naar het zuiden of het noorden zijn.

Route:

• Loop het pad de heuvel van het eiland op tot je rechts van het pad een klein gebouwtje ziet staan.

Dit gebouwtje draag de bijzonder naam: de Misthoorn. De naam van het gebouwtje hangt samen et de functie: er stond een hoorn in om de schepen bij mist en slecht weer te waarschuwen dat ze in de buurt van het eiland Schokland waren.
Tegenwoordig vind je binnen in het gebouwtje verschillende informatiepanelen met verhalen en afbeeldingen van Schokland, de bewoners en het leven op Schokland.

Route:

• Loop door tot bij het huis met de vuurtoren rechts van het pad.

Hier zie je het restant van het de vuurtoren die tot 1940 op Schokland dienst deed om schepen bij nacht te waarschuwen voor de ondiepten rondom het eiland. Ernaast staat het lichtwachters huis dat in 2002 grondig gerestaureerd is. De lichtwachter van Schokland was tevens havenmeester. Zijn vrouw had een kleine kruidenierswinkel voor voorbij varende schippers in hetzelfde pand. De visafslag en een tweede lichtwachterswoning die ook op deze terp stonden, zijn na 1949 afgebroken.

Route:

• Loop door tot je achter het huis rechts van het pad een metalen vierkant ziet staan.

Op deze plaats lag het kerkhof van Oud Emmeloord. Besloten is om met een stalen constructie de contouren van het kerkhof aan te geven. In staal zijn verschillende familienamen van beroemde inwoners van Schokland weergegeven.

Route:

• Loop verder tot je links van het pad een goed uitzicht over de haven van oud Emmeloord hebt.

Hier bij oud Emmeloord is de oude Haven van Schokland te vinden. De haven was het thuis voor een vloot van meer dan 200 binnenvaart- en vissersschepen. Na de ontruiming van het eiland in 1859 zette de Zwolse koopman Willem Jan Schuttevaer zich in voor behoud van de haven als schuilplaats bij slecht weer op de Zuiderzee. Zijn acties waren succesvol want vanaf 1861 keerden enkele ambtenaren op het eiland terug en werden de woonterpen versterkt.

Route:

• Loop een klein stukje verder tot je links van het pad naast de havendijk houten stellages ziet staan.

Na onderhoud door de voorloper van rijkswaterstaat in 1862 was de terp van Oud Emmeloord voorzien van een dijk die 1,5 meter boven het water uitstak. Hiermee hielden de ambtenaren die op het eiland de wacht hielden in de meeste gevallen hun voeten droog. In strenge winters werd het ijs opgedreven door de wind. Het geringe hoogteverschil zorgde ervoor dat kruiend ijs gemakkelijk op het eiland kon komen en daar schade aan kon richten. Deze ijsbrekers dienden om de haven en het eiland te beschermen tegen dit kruiend ijs.

Route:

• Loop een klein stukje verder over het klinkerpad tot je plantjes tussen de stenen ziet groeien.

Wie tussen de stenen van het pad kijkt ziet een klein roodkleurig (in de winter) of fel geel gekleurd (in de zomer) plantje staan. Deze plant heet muurpeper. De plant weet zich prima te handhaven in extreme leefmilieus zoals hier tussen de stenen. De naam muurpeper dankt de plant aan de scherpe smaak van zijn bladen.

Route:

• Loop verder over het klinkerpad tot je links van het pad een zwart kunstwerk ziet staan.

Op 5 juni 2009 is dit monument voor de binnenvaart door Koningin Beatrix onthult. Het monument wil meer aandacht schenken aan de binnenvaart, het belang van- en de historie van de binnenvaart in ons land. Het is ontstaan op intiatief van Koninklijke Schuttevaer waarvan de oprichter van Schokland kwam. Het monument is vervaardigd door de Friese kunstenaar Ids Willemsma. Schokland is gekozen als locatie omdat het ooit een vloot had van 200 binnenschepen.
Het stalen kunstwerk symboliseert een schip met volle zeilen. Wie tijdens de wandeling een aantal keer naar het monument kijkt, ziet dat de vorm danst in het landschap, net als een echt zeil op een schip.

Route:

• Loop door tot het fietspad een asfaltweg kruist.

De ANWB paddenstoel wijst fietsers op veel plaatsen in het Nederland de weg. Het is een ontwerp uit 1919 van ir. Leliman, een architect uit Baarn en bestuurslid van de ANWB. Aanvankelijk was de kop van hout gemaakt, later van staal met geëmailleerde letters. Vanaf 1980 is de kap gemaakt van plastic en is de tekst in de kop gegraveerd. Het is dus een voorbeeld van bijna 100 jaar oud Dutch design dat nog steeds een bekende verschijning in het landschap is. Een erg succesvol beeldmerk van de ANWB, Algemene Nederlandse WielrijdersBond, dus.

Route:

• Neem het fietspad in noordelijke richting. (Dit is met de boerderij links van het pad en de natuurlijke rand van het eiland rechts van het pad.)
• Loop door een klein stukje door tot je op een kruising met een asfaltweg uitkomt.

Vanaf dit punt heb je een mooi uitzicht over de landbouwpercelen op het voormalige eiland Schokland. Waar de perceelgrenzen van de andere percelen in de Noordoostpolder op de tekentafel zijn ontstaan, hebben deze velden de natuurlijke contouren van het voormalige eiland.

Route:

• Neem het fietspad in zuidelijke richting. (Dit is met de boerderij en de landbouwpercelen aan je rechter hand).
• Loop door tot je links van het pad een picknickbank en een waterstandsmeter ziet staan.
• Sla hier links af en loop naar de waterstandsmeter.

De paars en oranje gekleurde buis is een grondwaterstandsmeter. Je kunt er het niveau van het grondwater op aflezen. De meter staat in zijn uiterste stand. Dat komt omdat men in het gebied direct grenzend aan het eiland de afwateringssloten gedempt heeft. Dit om aan de oostkant van het eiland een natuurlijke corridor van rietvelden aan te leggen om de contouren van het eiland duidelijk in het landschap zichtbaar te maken. Niet alleen zijn de rietvelden goed voor allerlei soorten vogels en andere natuurontwikkeling, je krijgt ook het meer het idee dat je op een eiland wandelt of fietst als je erlangs komt.

Route:

• Loop terug richting het fietspad en sla op het fietspad links af.
• Loop door tot je een provinciale weg kruist.
• Steek de provinciale weg over. Je staat nu op de inrit van het museum.

Bij de inrit naar de parkeerplaats van Middelbuurt en het Museum Schokland ligt dit knooppunt om verschillende wandelroutetrajecten aan elkaar te koppelen.

Route:

• Loop over de parkeerplaats tot je op een pleintje voor het museum en het restaurant staat.

Een deel van het vroegere dorp Middelbuurt is in de loop van de jaren hersteld en is nu een openluchtmuseum.
Je kunt er veel leren over de lange geschiedenis van het eiland Schokland. Al in de ijstijden was het een plek waar de mammoeten graasden. In de Steentijd en later in de Bronstijd was het eiland veel groter. Gezien de bodemvondsten is het altijd bewoond geweest. Restanten van schepen zijn bij de drooglegging van de Noordoostpolder van 1940-september 1942 hier in de directe omgeving gevonden.

Route:

• Neem vanaf het plein voor het museum het fietspad dat tussen de ingang van het museum en de fietsenstalling vertrekt.
• Loop langs de houten schutting.
• Sla kort daarna links af en loop een stukje de polder in tot je een goed zicht hebt op de kerk van Middelbuurt.

Op deze plek in de polder rondom het voormalige Zuiderzee eiland Schokland heb je een goed zicht op de kerk van Middelbuurt, de Enserkerk, en enkele van de huisjes die nu het open lucht museum herbergen.
De Enserkerk was eigendom van de Nederlands hervormde gemeente, op dit moment is er een oudheidkundig museum in gevestigd. Het gebouw is in 1834 gebouwd ter vervanging van een ouder Gotisch gebouw met een Romaanse toren, grotendeels van hout op een stenen fundament. De eerste kerk werd op deze plek rond 1717 gebouwd ter vervanging van de kerk op de zuidpunt van Schokland. Het houten kerkje kreeg het zwaar te verduren tijdens de watersnoodramp van 1825 en was rond 1830 rijp voor de sloop. Met subsidie van het rijk werd het huidige gebouw in 1834 gebouwd.
De klok in de toren is de originele kerkklok gegoten in 1710 in Amsterdam. In de oorlog werd de klok voor de bezetter verborgen en via een aantal omzwervingen in de Noordoost Polder kwam hij weer in de originele toren terecht.

Route:

• Draai je om en loop terug naar het fietspad.
• Sla op het fietspad links af.
• Loop door tot je uitkomt bij een splitsing met een pad van rechts.

In de loop van de 16e en 17e eeuw was Schokland een redelijk groot eiland dat in de voormalige Zuiderzee lag. Het Noordelijke gedeelte was eigendom van de stad Amsterdam. Het zuidelijke deel behoorde aan de Provincie Overijssel. Toen in de 19e eeuw er slechts drie terpen over waren en er weer eens een grote stormvloed was geweest in 1829, heeft men in 1859 het eiland verplicht ontruimd. Het was te gevaarlijk hier te wonen.
Pas bij de drooglegging van de Noord-oostpolder heeft men de vroegere Middelbuurt in oude stijl herbouwd.

Route:

• Neem het fietspad in zuidelijke richting. (Dit is met de landbouwpercelen aan je rechter hand en het natuurgebied met riet aan je linker hand.)
• Loop door tot je links van het fietspad een terp ziet met een put en een huisje erop.

Je staat nu bij de terp waarop het voormalige dorp de Zuidert van Schokland, ook wel Zuiderbuurt genoemd, lag. De terp was ook voorzien van een waterput waar lange tijd zoet water in te vinden was. Ondanks dat het hele eiland door zout zeewater omgeven was, zorgden het zand en de kleipakketten ervoor dat er op grotere diepte zoet water beschikbaar was als drinkwater.
Waar op Schokland geen zoet water voorhanden was, werd dit aangevoerd per schip.

Route:

• Vervolg je route over het fietspad loop door tot je bij een rij scheef gegroeide bomen aankomt.

In de vorige eeuw is er ter markering van het voormalige Eiland een rij laanbomen, in dit geval essen aangeplant. Zo kun je zien en beleven hoe klein het eiland al die jaren eigenlijk geweest is. Je moet je voorstellen dat het geheel door water omgeven was.
Omdat deze rij essen (Fraxinus) erg in de wind staat, die hier vaak vanuit het zuidwesten blaast, zijn de bomen een beetje scheefgegroeid in de loop van de jaren. Als er naast de zeewind ook nog zout zou wordt meegevoerd uit zee, groeien deze bomen snel nog veel schever.

Route:

• Volg het fietspad met de scherpe bocht naar rechts en loop door tot bij de ruïne van de kerk.

Hier op de zuidpunt van het voormalige Zuiderzee eiland Schokland is de ruïne van de kerk van oud Ens te vinden. De fundamenten van deze kerk zijn nog steeds in gebruik als een grafmonument. Bij een hevige storm in 1829 spoelden de graven rondom de kerk weg. De restanten zijn na de storm verzameld en overgebracht naar Amsterdam. Daar zijn ze bewaard tot het droogvallen van de polder. Daarna zijn de restanten herbegraven in deze kerk ruïne.
Aan de fundamenten is ook te zien dat er twee verschillende bouwfasen van de kerk te onderscheiden zijn. De oude kerk werd te klein en op dezelfde plaats is een nieuwe grotere kerk gebouwd met behoud van de toren.

Route:

• Vervolg je route over het fietspad en loop een klein stukje door tot er links een ronde baksteen cirkel te zien is.

Op de zuidpunt van Schokland werd in 1825 een vuurtoren gebouwd op schepen op de Zuiderzee de weg rondom het eiland te wijzen. De stenen ring in het grasveld geeft aan waar het fundament van deze vuurtoren van Schokland heeft gestaan. Na de ontruiming van 1859 was het eiland verlaten. Vanaf 1862 verbleven nog enkele rijksambtenaren op Schokland waaronder de vuurtorenwachter voor de vuurtoren op de zuidpunt. De bewoning heeft tot 1941 geduurd.

Route:

• Loop verder over het fietspad tot je bij een splitsing van fietspaden uitkomt.

Op dit knooppunt bij de zuidpunt van Schokland verlaat het fietspad het eiland.
Om verschillende routetrajecten aan elkaar te knopen zijn in de software van dit wandelprojecten knooppunten nodig. Dit is zo'n knooppunt. Ons systeem van knooppunten en routetrajecten zorgt ervoor dat je ook zelf naar eigen smaak wandelroutes kan samenstellen. Probeer het maar eens met de optie 'plan je eigen route' onder wandelingen in het wandelingen-menu.

Route:

• Neem vanaf de splitsing het fietspad langs de rand van de akker in noordelijke richting. (Dit is met het bos links van het pad en de akker rechts.)
• Loop door tot je op een splitsing komt waar het fietspad het eiland verlaat en het bos in duikt.

Op dit punt splitst de wandelroute zich in een wandelroute die langs de bosrand loopt en een andere die het fietspad volgt dat door het bos loopt. Dit bos volgt als een begrenzing de contour van het voormalige eiland.
In onze software is op zo'n punt een knooppunt nodig. Beide paden hebben een eigen charme: het fietspad slingert door de strook bos en biedt vergezichten over het polderlandschap. Het pad lang de akkers geeft vergezichten over de landbouwpercelen op het voormalige eiland.

Route:

• Neem vanaf de splitsing het fietspad in noordelijke richting. (Dit fietspad gaat het bos in en meteen een helling af.)
• Loop door tot onderaan de helling en kijk achterom.

Bij deze heuveltjes in het betonnen fietspad is goed te zien dat Schokland een eiland was dat inderdaad een paar meter hoger ligt dan de omgeving. Schokland stak dus boven het water van de Zuiderzee uit.
Als de polder vol zou lopen zou het water ongeveer 4 meter hoog staan, daarmee steekt het eiland net boven water uit maar het is niet veel. Bij storm sloegen de golven dan ook in het verleden over het eiland heen. Huizen werden dan ook gebouwd op nog hoger gelegen kunstmatig opgehoogde terpen, zoals nog steeds te zien is.

Route:

• Loop door over het fietspad tot je aan de andere kant van het bos een vrij uitzicht over de polder hebt en links van het pad een bankje staat.

Bankje met uitzicht over het polderlandschap. De voorgrond van het landschap is begroeid met enkele wilde soorten gras, daarachter begint het volledig door de mens bedachte, gebruikte en ingevulde landschap van de polder. Ooit was de Beemster de eerste grootschalige ontginning door de mens. De Noordoost polder en de Wieringermeer polder zijn tweede generatie. Opvallend verschil met de Beemster is dat er in het landschap plaatsgemaakt is voor bomenrijen en stroken bos voor recreatie, zoals het Schokkerbos ten westen van Schokland.

Route:

• Loop een klein stukje verder tot je bij een metalen driehoek links naast het fietspad uitkomt.

Dit driehoekige monument hoort bij de stenen die even verderop liggen. Ze gedenken de poging van 1804 om de westkust van Schokland te voorzien van een stenen zeewering, omdat een eerder geplaatste houten zeewering uit de 17de eeuw vergaan was dor de paalworm. De stenen die in de polder en rondom Schokland gevonden zijn na het droogvallen zijn gebruikt om dijken elders langs het IJsselmeer te verstevigen. De stenen die hier liggen zijn dus ook hier later neergelegd om de strijd tegen het water van de Schoklanders te gedenken.

Route:

• Loop verder over het fietspad tot het fietspad weer voor eventjes de helling van het eiland omhoog gaat en je op een vijfsprong van paden staat.

Bij dit informatiebord komen verschillende routetrajecten samen. Overal op- en rondom het voormalige Zuiderzee eiland staan van dit soort informatieborden met informatie over de geschiedenis van Schokland.
Dat Schokland ooit een eiland was dat een eind boven de zeebodem uitstak kun je goed zien aan het betonnen fietspad dat aan beide kanten naar beneden loopt.

Route:

• Ga met je rug richting het pad over de velden staan en neem het fietspad dat rechts het voormalige eiland afloopt en verder slingert door het bos.
• Loop door tot je links een uitzicht hebt en er ook links van het fietspad een bankje staat.

Langs de route staat een bankje om even op uit te rusten. Je kunt tegelijkertijd genieten van een prachtig uitzicht over het uitgestrekte polderlandschap. Hier en daar een boerderij en rijtjes bomen die als pluimpjes aan de horizon staan. Vooral in de winter is zo'n rijtje laanbomen een silhouet dat doet denken aan een fijne gedetailleerde pentekening.

Route:

• Vervolg je route over het fietspad tot je op een splitsing met een ANWB-wegwijzer voor fietsers uitkomt.

Bij deze ANWB wegwijzer voor fietsers is een startpunt voor wandelingen over het voormalige Zuiderzee eiland Schokland. Op de meeste fietsknooppunten worden ANWB paddenstoelen voor fietsers neergezet. Deze ontsierend de blik op het landschap minder dan dit soort wegwijzers. Nadeel van de paddenstoelen is dat ze alleen te lezen zijn als je van de fiets afstapt. Op punten waar stilstaande fietsers een gevaar kunnen vormen staan dus ANWB wegwijzers.

Deze pagina voldoet aan de volgende internet standarden van het W3 Consortium (W3C).

• Home
• Nieuws
• Wandelingen
• Achtergrond informatie over dit project
• Technische achtergronden
• Contact informatie
• Links

• Index: A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z

• Meer wandelingen.