Het gebied rondom het station in Zutphen werd in de Tweede Wereld oorlog zwaar gebombardeerd, je vindt er nog veel gebouwen uit de periode van de wederopbouw. Waar het riviertje de Berkel het oude centrum van Zutphen binnenstroomt is van oudsher veel handel en bedrijvigheid in smalle straatjes te vinden. Het riviertje de Berkel stroomde al in de middeleeuwen door het stadje en bracht welvaart en voorspoed. Om deze welvaar en voorspoed te kunnen verdedigen, werd ooit de Berkelpoort gebouwd. De handel in Zutphen floreerde, reden om de stad verschillende keren uit te leggen en nieuwe stelsels van grachten te graven. Vanaf 1880 waren deze vestingwerken overbodig en zijn ze omgevormd tot soms prachtige stadsparken met statige panden erlangs. Beleef hoe het Riviertje de Berkel het economisch bruisende centrum van Zutphen verlaat. Via een groenstrook door de buitenwijken van Zutphen kom je uiteindelijk in de ommelanden van Zutphen. Zodra de Berkel de rondweg rondom Zutphen gepasseerd is, loop je tussen uitgestrekte weilanden met vele prachtige vergezichten.
Aldi warnsveld zutphen, met ruime parkpeerplaats, maar niet voor wandelaars, netzoals bij het winkelcentrum. Of is het de lidl?
Route:
Loop langs de Lidl richting de rotonde bij het dierenpark. (Loop rechts van de weg).
Steek de rotonde over en sla links af.
Loop de parkeerplaats van het winkelcentrum op.
Bushalte Warnsveld
Bushalte Warnsveld, terug met de bus naar Zutphen of minder vaak naar Vorden.
Route:
Loop verder over de parkeerplaats (rechts) naast het winkelcentrum (links) tot je links een steegje ziet.
Loop het steegje in tot je bij de ingang van het winkelcentrum staat.
Winkelcentrum Warnsveld
Winkelcentrum Warnsveld, wat was de naam?
Als centrum van de nieuwbouw in Warnsveld.
Route:
Nieuw
Nieuw
Parkeerplaats ...bos
Parkeerplaats ...bos, toegang tot het bosgebied.
Route:
Loop achter het witte hek de laan met bomen in het bos in.
Loop door tot je op een splitsing (klein paadje naar links en naar rechts) ergens in het midden van de laan staat.
Nieuw knooppunt
Nieuw knooppunt. Je bent hier midden in het Veldse bos. De beukenlaan die het bos door midden deelde voor de jacht en om ervan te genieten is enkele jaren geleden vervangen.
Route:
Ga met je rug naar het witte hek staan en sla rechts af het bos in.
Loop een stukje door en sla weer rechts af.
Loop waar het paadje smaller wordt links af het heuveltje af, het brede bospad op.
Loop door tot een splitsing met een paadje van rechts tussen de bramen.
Nieuw
Route:
Neem vanaf de T-splitsing het kleine paadje tussen de bramen door.
Loop door tot je rechts een vijvertje ziet.
Nieuw
Route:
Loop verder tot je op een Y-splitsing van paadjes staat bij het bordje van het Geldersch Landschap.
Nieuw knooppunt
Hier te midden van eiken hakhout splitsen de wandelroutes zich. Stukjes land die minder geschikt waren voor de landbouw stonden vol met hakhout. Daarmee was het 's winters warm in de boerderij. En bleef het gewas in de zomer vrij van windhozen. Ook wild zoals reeen kan er schuilen.
Route:
Nieuw
Nieuw
Langs de Beek
Langs de beek is een open stukje bos met een bankje om even uit te rusten van een lange wandeling te vinden. Veel mensen laten hier hun hond uit; regelmatig zie je dan ook een hond die in de beek gezwommen heeft.
Route:
Draai je om en neem hetzelfde pad terug, maar ga nu rechts op de Y-splitsing.
Steek de verbindingsweg (Vordenseweg) over en loop aan de overkant weer het bos in.
Loop door tot waar het pad tussen de beukenbomen door slingert.
Slingerend Beukenlaantje
Waar op landgoederen niet zoveel ruimte was om uitgebreide bossen aan te leggen, zoals hier, had de landschapsarchitect een heel aantal foefjes tot zijn beschikking. In periode waarin dit stuk van het landgoed aangelegd is: de romantiek, hield men van de puurheid van de natuur; men wilde er wel eeuwig in ronddwalen. In zo'n klein stukje bos als hier lukte dat niet, vandaar dat de paden expres slingerend zijn aangelegd. Zo kun je aan het begin van het pad, het einde nog niet zien. En tijdens de wandeling zie je recht voor je steeds een nieuw stuk natuur. Dat was één van de stijlmiddelen van de landschapsarchitect.
Route:
Loop een stukje verder tot je op een splitsing met een beukenlaan (zichtas) van links staat.
Beukenlaan Huize 't Velde
Wie door deze beukenlaan kijkt, ziet aan het einde ervan in de verte Huize 't Velde liggen. Hoewel de afstanden in dit geval ook niet groot zijn, zijn wel rechte lijnen gebruikt speciaal om de aandacht te vestigen op wat er op het einde ligt. Dit heet een zichtas. Deze zichtas hoorde dus bij de oorspronkelijke parkaanleg van Huize 't Velde.
Route:
Steek rechtdoor over en volg het pad met een grote bocht door het bos tot je weer op de zichtas uitkomt.
Sla hier rechts af en loop richting de bosrand tot je op een splitsing van paden staat.
Uitzicht Huize 't Velde
Hier aan de rand van de velden heb je een mooi uitzicht op landgoed 't Velde. Heb je wel gezien dat de beukenlaan die het bos inloopt gericht is op het hoofdhuis?
Route:
Neem het pad dat in noordoostelijke richting van de splitsing vertrekt. (Dit is met Huize 't Velde en de weilanden links van het pad.)
Steek de provinciale weg over en loop aan de overkant de parkeerplaats op.
Loop door tot je aan het begin van de parkeerplaats op een splitsing met een pad van rechts staat.
Parkeerplaats Landgoed 't Velde
Hier langs de Rijksstraatweg ligt een parkeerplaats voor ongeveer 10 auto's. Een ideaal uitgangspunt voor wandelingen over Landgoed 't Velde.
Route:
Neem het pad dat vanaf het begin van de parkeerplaats (bij de grote weg) in oostelijke richting het bos ingaat.
Loop door tot je aan je linker hand een vijver ziet liggen.
Vijverpartij
Verscholen in het bos ligt dit restant van een grotere vijverpartij van Landgoed 't Velde. De vijver maakt deel uit van de romantische tuinaanleg van rond 1824 door Hendrik van Lunteren. In de romantiek was men gefascineerd door de weerspiegeling van natuurlijke elementen zoals bomen en woeste rotspartijen in het water.
Route:
Loop verder over het pad tot je door een slingerend beukenlaantje loopt.
Jonge aanplant slingerlaantje
Jonge aanplant slingerlaantje. Om op een kleine ruimte toch voldoende wandelmogelijkheden te creëren zijn de paden van landgoed 't Velde krom aangelegd. Dit is een mooi voorbeeld daarvan. Bij de aanleg van een nieuwe laan is het oude slingerpatroon gevolgd.
De aanleg kwam tot stand rond 1824 onder leiding van Hendrik van Lunteren. De parkaanleg valt onder rijksmonumentenzorg.
Route:
Loop verder tot je bij een kromme laan van oude beuken bent.
Gebogen beukenlaan
In 1824 krijgt Hendrik van Lunteren, kweker te Utrecht en beroemd hofleverancier van oranjeboompjes, opdracht het park rondom huize 't Velde aan te pakken. Het park verandert daarbij in een aanleg in Engelse landschapsstijl, zoals je aan deze gebogen laan kunt zien.
Hendrik van Lunteren volgde zijn opleiding in Engeland en ontwierp meerdere tuinen in de Engelse landschapsstijl, waaronder deze.
Route:
Loop verder tot je op een splitsing van paden voor de belvedère uitkomt.
Belvedère
Belvedère is een samenstelling van Belle en Vide en betekent letterlijk "mooi uitzicht". Zo'n heuvel aan de rand van het aangelegde park en als einde van één van de lanen van het park diende dan ook om vanaf een verhoging goed over de omgeving te kunnen uitkijken. Belvedère betekent letterlijk: mooi uitzicht. Dat heb je ook vanaf deze kunstmatig aangelegde heuvel in het landschap. Je kunt zowel uitkijken over het landgoed als over de omliggende landbouwpercelen. Hij ligt aan het einde van de hoofdas van de tuin van landgoed 't Velde. In sommige tuinen stond er een prieel boven op de belvedère.
Route:
Neem vanaf de splitsing het pad in noordelijke richting. (Dit is met de belvedère rechts en de weilanden links van het pad.)
Loop door tot je op een splitsing met een pad naar rechts uitkomt.
Paadje langs de Berkel
Vanaf dit knooppunt takt een paadje langs de Berkel af. Je kunt tot het viaduct van de spoorlijn langs de Berkel lopen en ook weer via hetzelfde pad terug. Een tochtje dat bij mooi weer zeker de moeite waard is, vanwege de bloemen die er in de zomer bloeien. Soms zijn er kano's op de Berkel.
Je kunt er genieten hoe de Berkel zich door het open cultuurlandschap kronkelt.
Route:
Neem het pad langs het weiland in westelijke richting. (Dit is met het weiland links van het pad.)
Loop door tot je bij een bruggetje uitkomt.
Bruggetje
De waterpartij midden tussen de weilanden is verbonden met de Berkel. Het wandelpad gaat er met een bruggetje overheen, zodat je met droge voeten aan de overkant komt.
In de zomer hoor je er de kikkers kwaken.
Route:
Loop verder over het pad tot je bij een splitsing met een pad van rechts uitkomt.
Kruising met het pad langs de Berkel
Ook vanaf dit kruispunt loopt er een pad langs de Berkel achter huize 't Velde langs. Let eens op de eikenlaantjes die de landschapskamers omsluiten.
Route:
Neem het pad richting de Berkel.
Loop door tot je op een brug staat.
Uitzicht over het berkeldal
Hoewel de Berkel gekanaliseerd is, heeft een wandeling langs het riviertje zo zijn charmes. Aan de overzijde kun je een boerderij van landgoed de Voorst zien liggen. Er zijn plannen om de kanalisatie weer ongedaan te maken en de Berkel zijn oude bedding terug te geven.
Route:
Loop verder langs de rand van de Berkel tot vlak voorbij het punt waar het pad een bocht naar links maakt.
Eiland
Het is even zoeken tussen de bomen van het bosje, maar met goed kijken zie je dat er in de vijver een eiland ligt met een heuvel erop; vermoedelijk een restant van een tweede belvedère of een theehuis op landgoed 't Velde langs de oevers van de Berkel. Een belvedère die je met een bruggetje over de vijver kon bereiken vanuit de tuin bij het hoofdhuis.
Route:
Loop verder tot je rechts van het pad een vijver ziet liggen.
Vijverpartij Huize 't Velde
De tuin in Engelse Landschapsstijl is hier nog redelijk goed herkenbaar en dus vele jaren in stand gehouden. Als centraal punt achter in het landschapspark is deze vijverpartij aangelegd. De vorm lijkt natuurlijk maar deze vorm is op de tekentafel ontstaan en vervolgens uitgegraven.
Route:
Loop een klein stukje door en kijk naar links richting Huize 't Velde.
Achterzijde Huize 't Velde
Aan de achterzijde van Huize 't Velde is de oude zestiende eeuwse havezate nog te herkennen. Bij de veranderingen van rond 1700 is de achterkant met zijn zeventiede eeuwse trapgevels intact gelaten.
Omdat de zeventiende-eeuwse trapgevels aan de achterkant intact worden gelaten behoudt het huis daar deels het karakter van een havezate.
Verder is hier goed te zien dat de tuin is aangelegd in de Engelse landschapsstijl met zijn ronde natuurlijke vormen. Nergens is een rechte lijn te herkennen; niet in de vorm van de vijver, noch in de vorm van het grasland.
Route:
Loop verder tot het pad weer langs de Berkel loopt.
Loop langs de Berkel tot je bij een splitsing van paden bij de stuw aankomt.
Stuw in de Berkel
Een groot deel van het water van het riviertje de Berkel wordt sinds de jaren '30 van de twintigste eeuw omgeleid naar het Twentekanaal dat bij Eefde ligt. Op die manier hoeft bij de sluizen minder water in het kanaal gepompt te worden. Er stroomt nog een beetje water door de Berkel; voldoende om de grachten van Zutphen door te spoelen met fris water. Om het water van de Berkel ook bij deze geringe stroomhoeveelheden op peil te houden is deze stuw gebouwd. De techniek stamt dan ook uit de periode van de aanleg van het Twentekanaal, namelijk de jaren '30. Voor wandelaars is een pad over de stuw aangelegd zodat landgoed 't Velde verbonden is met landgoed de Voorst. De stuw is een rijksmonument. Stuw is van het type glijschuif, bouwjaar 1925.
Route:
Draai de plas de rug toe en neem het paadje langs de Berkel, met de stuw en het riviertje aan je rechter hand.
Loop door tot het paadje over een klein bruggetje zonder leuningen komt.
Uitstroom van water
Onder dit bruggetje door stroomt het water vanuit de vijvers rondom huize 't Velde weer terug de Berkel in. Door het uitdiepen van de vijvers en het hoogte verschil dat de stuw in de Berkel op pijl houdt, stroomt het water nu weer flink door. Zo blijft het water in de vijvers rondom het kasteel steeds in beweging en koel. De algengroei is dan tot een minimum beperkt.
Route:
Loop verder richting de grote weg met de beukenlanen erlangs (Kappersallee).
Steek de grote weg over en loop naar het begin van de brug van het fietspad.
Bruggen over de Berkel
Ten behoeve van de provinciale weg is ooit een brug over het riviertje de Berkel gebouwd. De brug voor het auto verkeer is een beton constructie die je vanaf de jaren '50 tot de jaren '70 vaker in Nederland tegenkwam.
Later is voor fietsverkeer een aparte brug aangelegd voor de verkeersveiligheid van alle weggebruikers. Fiets verkeer is minder zwaar dan auto en vracht verkeer, vandaar dat hout in aanmerking komt als natuurlijk constructie materiaal.
Route:
Neem het fietspad over de brug naar de andere kant van de Berkel.
Sla links af en volg het pad langs de rechter oever van de Berkel.
Loop een stukje door en geniet van eventueel vee in de weilanden rechts van het pad.
Vee in de weilanden
Vee in de weilanden, rood bont ijsselvee ?? Vanoudsher kwam rood bont ijsselvee in de ijssel delta voor, zo ook hier langs de berkel waar men kennlijk deze tradititie volhoudt.
Route:
Loop verder tot je links aan de overkant van de Berkel een aantal populieren ziet staan met een schaapsweide erachter.
Schaapsweide met populieren
Schaapsweide met populieren. poluieren staaan als windwvangers in het polderlandschap. ook hier op de vlakten langs het riviertyje de berkel stan polupieren om de iwnd te vangen.
Route:
Loop verder tot de Berkel een bocht naar links maakt en je rechts van het pad een boeren bedrijf ziet liggen.
Modern Boeren bedrijf
Modern Boeren bedrijf Efficiente stallen met plaats voor wel 100 koeien, die in de zomer naar buiten kunnen om te grazen in de weide.
Om eens iets anders te hebben :: efficiency het best groeit er gras langs de berkel. IKn vroeger tijden was de heer van landhuizen zelfstandig in de voedselproductie, idem voor zutphen en lijkt het voorkomen van gemengd bedrijf meer voor de hand te liggen. Koeien eten in de winter ook wat, nu bix en mais, vroeger hooi, van speciale hooilanden, de natste langs de rivier. Maar voor een stad als Zutphen is ook brood, dus graag nodig geweest.
Route:
Loop door tot je links aan de overkant van de Berkel aanlegsteigers ziet liggen.
Langs de Berkel
Langs de Berkel, aanleg steigers, vestibules van tuinen, enz.
Het grappige aan landaschaps architectuur van zulke grote tuinen is, dat men vaak rondom het woonhuis infrastructuur aanlegt. Dan volgt een heel stuk tuin, dat langs de rivier weer afgesloten wordt met een stuk infrastructuur, zoals een kademuur met aanegsteiger / plaats om langs het water te zitten ervoor, met in het midden een trap. Bij goed ontwerp in balans: subtiel aanwezig als omlijsting van de tuin vanuit het landhuis en vanaf deze kant vanaf de berkel als stevig vormgegeven als opmaat naar het landhuis. Dit voorbeeld uitgewerkt, maar er zijn verschillende varianten van dit principe op een rijtje te vinden.
Route:
Loop verder tot de Berkel een bocht naar links maakt.
Landschap rondom de Berkel
Landschap rondom de Berkel. Tuinen van grote landhuizen aan de ene kant, agrarisch gebied aan de andere kant. De rivier met zijn begroeide oevers stroomt er vredig tussen door.
Route:
Loop verder tot je links aan de overkant van het water een boomgaard ziet liggen.
Boomgaard
Boomgaard Aan de overkant van de Berkel ligt een boomgaard. Hoogstam boomgaarden waren populair vanwege hun efficiente landuse: De hoge stammen droegen in de nazomer vruchten en het hele jaar door konden schapen, ganzen en ander klein vee onder de bomen grazen en schuilen voor regen of de stralende zon.
Route:
Loop verder tot je bij een brug over de Berkel uitkomt en je een fietspad kruist.
Brug Kerkepad
Als sinds jaar en dag ligt deze prchtig witte burg over de berkel om het kerkpad van Warnsveld te verbinden met de omliggende landerijen.
Route:
Neem het wandelpaadje rechts van de Berkel (met de witte brug aan je linker hand.)
Loop een eind tussen de weilanden door langs de Berkel richting de bebouwing.
Loop door tot voorbij de laan van populieren tot je links van het pad een bruin houten bruggetje over de Berkel ziet liggen.
Brug over de Berkel
Brug over de Berkel
Bij het herstellen van de meander in de rivier is ook een nieuwe brug over het riviertje gelegd, speciaal voor wandelaars.
De rij bomen, populieren (dacht ik) geven de oude stroomgeul aan, zij stonden eens aan de rand van de oever.
Route:
Neem het paadje over de brug en volg het aan de overkant langs de meander in de Berkel.
Loop door tot je bij een hek bij een uitrit uitkomt.
Herinrichting Berkel
Herinrichting Berkel. Een aantal meanders die bij de ruilverkaveling uit de Berkel gehaald zijn, zijn hersteld recentelijk, zodat de rivier weer door het land slingert, volgens zijn oude loop.
Waar mogelijk wordt de oude loop van de rivier hersteld, met oog voor zowel natuurwaarden, als waarden voor het toerisme. Ook wie wandelt langs de rivier of per kano de berkel verkent kan volop genieten van de kronkels in de rivier en op sommige punten plassen met natuurlijke oevers vol riet.
Route:
Loop richting de provinciale weg.
Sla rechts af en steek de Berkel met de brug over.
Sla aan de overkant links af en steek de provinciale weg over, tot je aan het begin van een klein paadje rechts langs de Berkel staat en geniet van het uitzicht vanaf de brug.
Uitzicht vanaf de brug
Neem tijdens de wandeling eens de tijd om te genieten van het uitzicht vanaf de verhoging van de brug. Zie hoe de berkel traag richting het centrum van Zutphen stroomt en geniet van de rust aan de rand van de stad, als het verkeer even stilstaat voor het stoplicht.
Route:
Neem het paadje aan de rechter kant van de berkel.
Loop door tot je rechts van het pad een haag met haagplanten erin ziet staan.
Heg
Heg
Verschillende planten komen vaak in heggen voor, hier een voorbeeld. Het zijn heesters die vaak niet groter worden dan twee meter. Hier prachtig uitgeroeid en slechts aan een kan gesnoeid.
Langs de rivier??
Route:
Loop verder tot je op een splitsing van paden bij de hoek van de ijsbaan uitkomt.
Zutphense IJsbaan
De Zutphense IJsvereniging is al 135 jaar een begrip in deze stad. In de winter wordt er met water vanuit de Berkel een prachtige ijsbaan gemaakt, die borg staat voor veel winterpret. Vrijwilligers en soms de brandweer helpen een handje om goed natuurijs te maken.
In het verleden vonden op deze ijsbaan vijf keer de Nederlandse kampioenschappen plaats.
Route:
Neem het pad dat tussen de Berkel (links) en de ijsbaan (rechts van het pad) doorloopt.
Loop verder tot je op een splitsing met een pad van links van over een brug uitkomt.
Fietsersbrug
Tegenover de ijsbaan ligt deze fietsersbrug over de Berkel. Hoewel die brug van beton is, heeft men de brug een lichte bolling gegeven om zo bij te dragen aan het sfeerbeeld dat hele stadspark langs de Berkel kenmerkt.
Route:
Loop een klein stukje verder over het pad langs de Berkel.
Loop door tot je rechts van het pad over de ijsbaan heen kan kijken en aan de overkant van de ijsbaan tegen een rij huizen aankijkt.
Uitzicht over de ijsbaan
De ijsbaan van Zutphen heeft verschillende functies. Geniet in het voorjaar van het half verwilderde weiland met z'n weidevogels. En dat midden in de stad.
Of van een winters tafereel met schaatsers als het weer eens gevroren heeft. Maar met als achtergrond steeds de karakteristieke rij huizen en een blauwe lucht erboven.
Route:
Loop een klein stukje verder tot het paadje langs de Berkel vrolijk tussen de bomen door slingert.
Wandelpad langs de Berkeloever
Met een slingerend verhard wandelpad langs de Berkel is het een leuke wandeling door het stadspark. De combinatie van hoge boomgroepen en toch met voldoende licht op de bodem zorgen ervoor dat er in het voorjaar een rijke voorjaarsvegetatie een kans krijgt.
In de zomer is het prettig wandelen in de lichte schaduw, en in de winter kun je genieten van de vele prachtige boomsilhouetten, die dan afsteken tegen de ijzige blauwe lucht.
Route:
Loop verder tot je rechts van het pad een bijzonder woonhuis ziet staan.
Modern woonhuis
Kijk eens wat een prachtig woonhuis hier staat. De architect heeft met de bijzondere vormgeving van het huis kennelijk een handreiking willen geven aan de bewoners en voorbijgangers naar het omliggende landschap. Het is een bijzonder ontwerp, waar het prettig is naar te kijken en bij weg te dromen.
Route:
Loop verder tot je een weg kruist, ga hier rechtdoor en blijf het pad langs de Berkel volgen.
Kijk bij de eerste bocht naar rechts links van het pad naar het begroeide eiland in de Berkel.
Berkeleiland
Tussen 1880 en 1930 werden veel steden uitgebreid met nieuwe wijken buiten de stadsmuren. De functie van stadsmuren als verdediging van de stad was vrijwel verdwenen. De handel bleef wel in de stad gevestigd in de oude panden, maar deze beroepsgroep trok als familie graag naar de nieuwe lichte en ruim opgezette buitenwijken.
In 2006 is deze romantische rivierbocht in de Berkel opnieuw uitgebaggerd, zodat dit eiland is ontstaan. Zwanen en andere watervogels kunnen er ongestoord broeden.
Route:
Loop verder over het pad langs de Berkel.
Op de splitsing links aanhouden en het pad langs de Berkel blijven volgen.
Loop door tot je links van het pad een bankje onder de bomen ziet staan.
Bank langs de Berkel
Langs het prachtige wandelpad langs de Berkel staan er vele bankjes onder het lover. De hoge bomen langs de oever van de Berkel dragen bij aan de sfeer. De bebladerde takken buigen zich naar het water. In de leemten zie je de blauwe lucht met soms een helder zonnetje. Zo'n plek nodigt toch uit tot bijzonder taalgebruik.
Uit het woordenboek der Nederlandse taal:
Lover: gebladerte/geliefde
Loover (spelling 1884) gebladerte
Leemte: iets dat ontbreekt
Route:
Loop verder over het pad langs de Berkel tot je rechts van het pad een grasveld ziet met daarachter (kijk naar rechtsachter) een hoogbouw pand.
Sutfene locatie: Lunette
Zorgorganisatie Sutfene is trots op haar nieuwbouwlocatie De Lunette tussen de imposante Coehoorn singel en de Berkel. Het huis biedt ouderen met dementie een optimale woonomgeving.
Daarnaast is een revalidatie- en reactiveringcentrum (RRC) voor mensen, die herstellende zijn van een ziekte of operatie en die zich voorbereiden op een (snelle) terugkeer naar hun oude leefsituatie. Via een gerichte behandeling, begeleiding en verzorging streven we naar verbetering van de zelfredzaamheid.
Route:
Loop verder tot je op een splitsing met een grote weg staat en kijk naar het hoekhuis aan de overkant van de grote weg.
Hoekpand Coehoornsingel
Het huis op de hoek van de Coehoornsingel en Jacobdamsingel behoort tot de stedelijke uitbreiding van voor 1900. Alle 49 panden aan de Coehoornsingel zijn gemeentelijke monumenten deels in Neo-renaissance stijl en een enkele in de Eclecticisme stijl. Bij de uitbreiding van handelssteden werd toen veel aandacht besteedt aan het uiterlijk van een hoekpand. Het werd gezien als het visitekaartje voor de rest van de rij huizen.
Route:
Ga met je rug richting het hoekpand staan en volg de grote weg tot je vlak voor de brug over de Berkel rechts van de weg een klein paadje ziet lopen. (Als je schuin naar links over het viaduct heenkijkt zul je de watertoren zien staan.)
Watertoren
Torens bepalen het beeld van de stad Zutphen. Langs de gekromde zichtlijnen staat vaak een toren, die de aandacht trekt, net naast het midden van het blikveld.
Deze watertoren is gebouwd in 1926 toen de oude watertoren, de Drogenaptoren in de oude binnenstad niet meer voldeed. Deze toren is ontworpen door de architect Hendrik Sangster en uitgevoerd door de 'Hollandsche Maatschappij' tot het Maken van Werken in Gewapend Beton.
In de periode tussen 1880 en 1950 zijn in veel steden watertorens gebouwd om voldoende druk op de waterleidingen in de stadsuitbreidingen te houden. De watertoren is 46,2 meter hoog en heeft een waterreservoir van 600 kub.
In het onderste deel van de toren zijn in 1984 appartementen gebouwd. Het waterreservoir boven in de toren is nog steeds in gebruik.
Route:
Neem het paadje langs het water (links van het pad) en loop door tot je voorbij een huisje (rechts van het pad) in een boomgaard staat.
Fruitboomgaard
In de oude stad werd elk stukje land nuttig gebruikt. Zo vast ook deze landtong tussen de Berkel en de oude stadsgracht. Met deze herplant van een ouderwetse hoogstamboomgaard met appels en peren wil men kennelijk iets van die oude binnenstedelijke sfeer terugbrengen in het stadspark.
Is bij dit project de school verderop betrokken? Of is het gemeentelijk groen nieuwe stijl?
Route:
Loop een stukje verder tot je vlak voor de bocht in het pad rechts van het pad een uitzicht over de vijver en de huizen aan de overkant hebt.
Uitzicht over de Grote gracht
Aan de rand van de Grote gracht zijn woonhuizen uit de jaren '30 te zien, gemengd met stadsuitbreiding van rond 1900. Stedenbouwkundig lijkt het erop dat men zich bij het ontwerp van de stadsuitbreiding omstreeks 1900, door de bastions en oude vestingwerken liet leiden. Een rijtje woonhuizen met twee hoge hoekpanden, wordt afgewisseld met een stuk tuin en soms een hofje daartussen. Daarmee lijkt deze bebouwing toen als een bastion uit te steken in het omliggende land en de stad te verdedigen.
In de jaren '20 en '30 werd deze ruime bouwstijl kennelijk te duur en is op sommige locaties verdichting van de bebouwing toegepast.
Route:
Loop verder en volg het pad met de bocht mee tot je bij een kinderboerderij op een splitsing van paden staat.
Vogelpark aan het Bongerdspad
In 1932 heeft de gemeente Zutphen de grond verkregen voor het aanleggen van een stadspark, hertenkamp en vogelpark. Het was toen een uitgebreid park waar ook festiviteiten vaak gehouden werden. Toen het Stedelijk werd uitgebreid, bleef er maar een klein park over.
Bewoners uit de directe omgeving hebben altijd een warm hart gehad voor het park. Sinds 2006 beheert een stichting het vogelpark.
Midden op het eiland staat een prachtige oude kastanje.
Route:
Neem het pad met de kinderboerderij rechts van het pad.
Loop door tot je op een T-splitsing uitkomt en rechts het Stedelijk Lyceum ligt.
Hoek Stedelijk Lyceum
Het Stedelijk Lyceum is gevestigd in dit nieuwbouwpand, dat zo ontworpen is dat het de contouren van de oude stadsgracht volgt. Ook de inpassing is historisch verantwoord gedaan, bijvoorbeeld met passende raampartijen. Het pand is onderdeel van een groep scholen, die van oudsher binnen de grachten van Zutphen gevestigd waren.
In 2011 is het oude pand uit de jaren '50 vervangen door deze nieuwbouw.
Route:
Ga men je rug richting het Stedelijk Lyceum staan en loop de Isendoornstraat in, het paadje naar het stadspark aan je linker hand.
Loop een paar meter door tot je links van de weg een oud pand ziet staan.
Sarepta Hofje
Dit gemeentelijk monument in Neo-renaissance stijl het Sareptahofje is met een legaat van 19.000 gulden in 1895 gesticht door de predikantsdochter Elisabeth Bax (1831 - 1917). Het was een legaat van: J.J.J. uit Overveen, een gulle gever, die zij niet kende.
Het hofje met oorspronkelijk 8 huizen was bestemd voor weduwen, die vanwege huurschuld dreigden op straat te worden gezet. Vestigingsvoorwaarde was dat de dames zich hielden aan de regels van Elisabeth. Zo mochten er op zondag geen kinderen op bezoek komen en ook mocht er ook geen water gehaald worden. Elisabeth handhaafde volstrekte strenge zondagsrust. Zelf woonde zij er tot aan haar dood in 1917.
In de Bijbelboeken Koningen 17:10-16, Lucas 4:26 wordt Elia voor water gezonden naar een weduwe in Sarefat (Sarepta) bij Sidon.
De Diaconie der Nederlands Hervormde gemeente is nu de beheerder.
Route:
Loop verder over de weg tot je rechts van de weg een oude stadspoort ziet staan.
Loop zoveel verder tot je door het middelste poortje heen de scene achter de stadspoort kunt zien liggen.
Berkelpoort
Als je vanuit dit punt door de middelste boog heenkijkt ziet een schouwspel van zich herhalende bruggen en balkonnetjes, die uitsteken over het water van de Berkel, net als in Venetië. Een idylle van bootjes, en bedrijvigheid. In 1888 werd de Berkelpoort uit de 14e eeuw gerestaureerd door architect P.J.H. Cuypers.
Vroeger was Zutphen omgeven door stadsmuren met enige poorten. Hier de waterpoort, die toegang gaf tot de handelshuizen langs de gracht. Handel met het achterland betekende rijkdom voor Zutphen. Ook de Berkel werd bevaren. Schepen brachten vooral hout uit het achterland naar de Hanzesteden Zutphen en Deventer.
Hoewel de bedrijvigheid veranderd is, is deze historische sfeer met enige verbeelding
nog steeds te proeven.
Route:
Loop verder tot je op een kruispunt van wegen aankomt en kijk schuin naar rechtsachter.
Stadsmuur en Berkelpoort
Vroeger was het stadje Zutphen voorzien van een gesloten ring van stadsmuren voor de verdediging van de stad. Je kunt hier nog een stuk stadsmuur bewonderen, inclusief de waterpoort.
Door toedoen van de neo-romantische architect Cuypers is dit deel van de stadsmuren gered. Hij vond omstreeks 1880 dat de stadsmuren in een toestand van verval een toevoeging aan het romantische stadsbeeld waren. Zo zijn ze bewaard gebleven.
In 1951 zijn de muren nog wat verder hersteld, zodat de oude sfeer weer zichtbaar werd.
Nu maken deze oude restanten de historische binnenstad aantrekkelijk voor toeristen.
Route:
Neem vanaf de kruising met de Isendoornstraat, de Rijkenhage (rechts de stadsmuur).
Passeer de stadsmuur en loop langs het pleintje (Hagepoortplein, links van de weg) met de bushalte.
Loop door tot je rechts van de weg aan de gracht een huis ziet staan en je een pad van over een brug achter het huis kruist.
Kantoor Havenmeester
Hier vlak langs het riviertje de Berkel vind je het kantoor van de Havenmeester. Vanuit dit gebouwtje hield de havenmeester toezicht op het overladen van de goederen en keek hij of de belastingen aan de stad Zutphen betaald werden. Op die manier floreerde de handel rondom het kantoortje.
Tegenwoordig kun je er fluisterboten huren? voor een tocht door de grachten van Zutphen of over het riviertje de Berkel.
Route:
Neem de grote weg (Rijkenhage), richting het Havenmeesterskantoor (met het hagepoortplein met zijn bushalte in de rug).
Sla voorbij het havenmeesterskantoor rechts af en loop tot je op de brug staat en rechts de achterkant van het havenmeesterkantoor kunt zien.
Oude Berkelhaven
Gezicht op de historische Berkelhaven met de Berkelpoort, de bruggetjes en de bootjes.
Het ontwerp van het grote nieuwbouwpand, doet denken aan de vroegere pakhuizen. Deze nieuwbouw doet geen afbreuk aan het geheel rondom het havenmeesters kantoor. De historische aanblik is er niet door veranderd.
Veel goederen uit het achterland werden vroeger per boot naar Zutphen vervoert om opgeslagen of verhandelt te worden. Overal langs de Berkel in de stad vind je gebouwen, die ooit als pakhuis voor de opslag van goederen gebouwd zijn.
Route:
Loop tot midden op de brug en geniet van de sfeer rondom de Berkel.
Achterkant havenmeesterskantoor
De achterkant van het havenmeesterskantoor is met een erker met sierlijke krullen uitgebouwd boven de gracht. Dit doet een beetje denken aan de achtersteven van een VOC-schip. De havenmeester van Zutphen, die de handel over de Berkel controleerde was een man van aanzien, die vanuit zo'n imposant gebouw zijn werk deed.
Alleen al het binnenkomen in zo'n stad maakt indruk.
Onder het stenen huis zie je een aantal boogjes, een trap naar het water en een aanlegsteiger. Vanuit zijn kantoor kon de havenmeester zo op een boot stappen om zich naar elders in het grachten stelsel met pakhuizen te laten roeien. Of handelaren konden aanleggen voor een bezoek aan de havenmeester om lokale belasting af te dragen over de binnen gebrachte goederen.
Route:
Loop verder tot je op een kruispunt met de Beekstraat staat.
Dieserstraat
De Dieserstraat verbond de twee delen van Zutphen aan weerszijden van de Berkel met elkaar door de brug bij het havenmeesterskantoor.
Hoewel de wegen in dit deel van Zutphen niet geheel recht zijn, zijn ze rechter dan de wegen in de oude binnenstad. Bij de planning van de uitbreiding van de oude stad aan de overkant van de Berkel lijkt dus enige stadsplanning het stratenplan vooraf bepaald te hebben.
Route:
Sla links af de Beekstraat in.
Loop een eindje de straat in en geniet van de sfeer van de binnenstad.
Paardenwal
Dit middeleeuwse straatje in het centrum van Zutphen is niet helemaal recht, zoals wel meer stadsstraatjes in het centrum. Juist deze kronkelige smalle straatjes met hun oude huizen geven Zutphen zijn charme. De huizen zijn direct langs de rooilijn gebouwd, een kenmerk van bouwen in een oude binnenstad, waar weinig ruimte beschikbaar is. Het bonte geheel van allemaal verschillende huisjes waarvan er vier gemeentelijk monument zijn in deze kromme straat maken het straatbeeld compleet.
Bewoners zorgen voor wat groen in de minituintjes, waardoor het geheel nog vriendelijker wordt.
Route:
Loop een stukje verder tot je aan de rechterkant bij nummer 19 de Pettenfabriek ziet liggen.
Pettenfabriek Krukziener
Groots staat nog op dit pand, dat hier een pettenfabriek van Zutphen van de familie Krukziener was gevestigd.
Aron Cutzien (later werd dit Krukziener) was van Joodse afkomst en moest daarom met zijn vrouw Sara Vromen in 1940 onderduiken bij de Zutphense familie Beker. Ze overleefden gelukkig allemaal de oorlog, en ook het bombardement van 1944.
Tot de dood van Aron in 1953 was er dus een pettenfabriek in Zutphen.
Route:
Loop een stukje verder door de Beekstraat tot vlak voor het einde.
Wandelen en ontdekken
Wie in de oude binnenstad zijn ogen de kost geeft, en niet alleen naar boven naar de prachtige gevels kijkt en de mooie torens, kan leuke en soms bijzondere hobby's van inwoners ontdekken.
De vele winkels bieden genoeg mogelijkheden voor elke portemonnee een leuke herinnering aan een dag Zutphen mee naar huis te nemen.
Route:
Loop de Beekstraat uit en sla op het plein meteen links af.
Loop een stukje verder tot je links groene pilaren ziet en uit kunt kijken over de Berkel.
De Berkel door Zutphen
De Berkel vormt een onderdeel van de gracht door Zutphen. Op de samenvloeiing tussen IJssel en Berkel ontstaat omstreeks 700 Zutphen, wat in 1190 stadsrechten kreeg van Graaf Otto I van Gelre. De stad ontwikkelde zich als een handelsstad en sloot zich in 1285 aan bij de Hanze. Goederen als wijn, zout en hout werden overgeslagen en opgeslagen in pakhuizen langs de grachten en bij handelaren in de stad. Ook bij nieuwbouw projecten probeert deze sfeer te handhaven.
Route:
Loop vanaf de railing met de groene kanten over het plein richting de horecagelegenheid.
Samenspanning van elementen
Het gedeelte van Zutphen rondom het station werd in de Tweede wereldoorlog zwaar beschadigd door een bombardement. gelukkig bleef het oude centrum onbeschadigd, Na de oorlog is hier aan het plein dat de verbinding vormt tussen het oude en het nieuwe Zutphen veel nieuw gebouwd. De nieuwbouw uit de jaren '50 levert grotere winkelpanden dan die in het historische centrum, zodat hier grote winkelketens gevestigd zijn.
Het kunstwerk 'Samenspanning van elementen' is van de Nederlandse kunstenaar Marius van Beek (Utrecht 1921-2003).
Route:
Neem de Molengracht, met de C&A links van de weg en de supersnack rechts en loop door tot je links na de supersnack de bootverhuur ziet liggen.
Fluisterboot rondvaart
Wie wil genieten van de oude stad Zutphen en deze eens vanuit de oude stadsgrachten bekijken, boek dan een rondvaart per fluisterboot door de grachten van Zutphen. Je kunt ook een kanotocht over het riviertje de Berkel maken, door het omliggende land van Zutphen.
http://www.fluisterboot-zutphen.nl/
Route:
Neem de boulevard richting het station (rechts af) en loop een klein stukje door tot je links van de weg een gebouw met een glazen toren ziet staan.
Oude Gemeentehuis??
Op het eind van de allee die het station met de oude binnenstad verbindt staat dit opmerkerlijke gebouw uit de werderopbouw periode. Opvallend is het open trapportaal vormgegeven als een toren. Dat doet vermoeden dat het gebouw misschien wel in gebruik geweest is als gemeentehuis.
Route:
Loop verder tot je aan het einde van de stationsstraat een andere weg kruist, bij de stoplichten voor het station.
Stationsallee Zutphen
Vanaf het station in Zutphen loopt een brede straat richting het centrum van de stad. Een aantal jaren terug is het plein voor het station opnieuw ingericht, waarbij er ook fietsenkelder is aangelegd. Toen is ook de beplanting met rozen van het stationsplein aangepast aan de monumentale status van het station. Opnieuw ingericht als toegangsweg voor langzame verkeer richting de oude binnenstad van Zutphen is het een geslaagd stedenbouwkundig project.
Route:
Steek met de stoplichten over en loop langs de fietsenkelder richting de stationshal.
Loop door tot je voor het station staat. (Links van de stationshal vertrekken de bussen.)
Station Zutphen
Na de Tweede Wereldoorlog was veel van de infrastructuur van de spoorwegen vernield. Voor de wederopbouw konden de architecten kiezen uit een aantal standaard panelen om de nieuwbouw als Lego voor vakmensen mee in elkaar te zetten. Vele stations van architect Schelling in Nederland werden op deze manier hersteld. De paneelbouw met grindbetonplaat, was lange tijd het keurmerk van de Nederlandse Spoorwegen.
Het station van Zutphen heeft nog veel van deze naoorlogse kenmerken en is in 2007 door Minister Plasterk voorgedragen als wederopbouwmonument.
