De St. Wilibrordus Kerk van Wichmond en Vierakker is niet voor niets in 2009 uitgeroepen tot mooiste kerk van Gelderland. De ligging naast de pastorie is prachtig en ook het interieur is de moeite van een bezoekje waard. Maak al wandelend kennis met het dorp Wichmond en zijn laatste nieuwbouwwijk. Midden tussen de landbouwpercelen staat een rondeel van Linden. Of ze er met een speciale bedoeling zijn neergezet is ons onbekend. Het is in elk geval een uiterst geschikte plek om even uit te rusten van de wandeling. In het dorsmolenhuisje en de watermolen van Kasteel Hackfort kun je iedere zaterdag zien hoe vroeger het meel voor het bakken van brood gemaakt werd. De tuin van Kasteel Hackfort bestaat uit verschillende "boskamers". Onderling waren ze ooit verbonden met lindelanen. Natuurmonumenten reconstrueert de oude tuin zo veel mogelijk. Loop door de tuin van Kasteel Hackfort. Hier zijn veel bijzondere stinsenplanten te vinden en in het voorjaar bloeit de hele bosbodem.
Loop op de splitsing bij de grote weg richting de kerk en bijgebouwen.
Loop door tot je de kerk goed kunt bekijken.
Sint Willibrordus
De Sint Willibrordus is de Katholieke kerk gebouwd in 1870. Naast de schitterende ligging is ook het interieur van de kerk het bekijken waard. De kerk is door de NCRV uitgeroepen tot de mooiste kerk van Gelderland. Het interieur is sinds de oplevering van de kerk vrijwel onveranderd gebleven. Originele altaren, glas in lood ramen en muurschilderingen zijn te bewonderen. Op de vloer van de kerk vind je de zeven hoofdzonden afgebeeld: hoogmoed (adelaar), onkuisheid (kikker), onmatigheid (zwijn), traagheid (slak), gramschap (egel), hebzucht (vos), nijd (wolf). Door in de kerk over de vloer te lopen vertrappen de gelovigen hun zonden als het ware. Op de acht kroonluchters van de kerk staan de acht zaligheden afgebeeld. Naast de kerk is de pastorie te vinden, deze heeft een andere functie gekregen en is niet toegankelijk voor het publiek.
Meer informatie: www.demooistekerk.nl.
Route:
Draai om en loop terug naar de splitsing bij het Ludgeriusgebouw.
Ludgerusgebouw
Het Ludgerusgebouw is ooit gebouwd als een school voor Wichmond. Daarna heeft het verschillende functies vervuld. Tegenwoordig heeft het een horecafunctie en is het het parochiehuis.
Er is een gezellig koffiehuis in gevestigd. Je vind er de gemoedelijke sfeer van de Achterhoek en kunt er smullen van de plaatselijke lekkernijen.
Route:
Neem de Vierakkersestraatweg in zuidoostelijke richting. (Dit is met het Ludgerusgebouw links van de weg.)
Loop door tot je in de bebouwde kom van Wichmond op een kruising met de Baron van der Heijdenlaan bent.
Dorpsgezicht Wichmond
Hier in de Baron van der Heijdenlaan vind je welliswaar geen van de vele rijksmonumenten die Wichmond rijk is, maar wel een dorpsgezicht van Wichmond zoals dat ontstaan is in de jaren '60 van de twintigste eeuw. De winkels en later ook enkele voorzieningen zoals een geldautomaat zijn uit het straatbeeld verdwenen.
Een bezoek aan de fuchsia handelaar in de Baron van der Heijdenlaan is in de zomermaanden de moeite waard.
Route:
Volg de Baron van der Heijdenlaan en later de Hackforterweg tot je aan het einde van het dorp bent en rechts van de weg nieuwbouwwoningen ziet liggen.
Nieuwbouw huizen
Hoewel de hele wijk aan de overkant van de brede sloot nieuwbouwhuizen zijn, hebben verschillende ervan ouderwetse stijlkenmerken. Hierdoor passen deze nieuwbouwhuizen beter in deze historische omgeving met veel coulisselandschap en een historische buitenplaats als Kasteel Hackfort.
Route:
Loop door tot je aan het einde van het dorp Wichmond bent en er direct na de huizen een paadje naar rechts afslaat.
Natuurlijk Bos
Natuurmonumenten wil hier een meer natuurlijk bosje krijgen. Verschillende bomen uit dit stuk bos worden omgezaagd, zodat er weer licht op de bodem van het bos valt. Andere soorten krijgen hierdoor een nieuwe kans om ook in het bos te groeien. Zodoende wordt de soortenrijkdom vergroot en lijkt het bos steeds meer op een natuurlijk bos.
Meer info vind je op het bordje van Natuurmonumenten dat erbij staat.
Route:
Neem het pad dat in zuidelijke richting langs de huizen naar de grote weg loopt.
Steek de grote weg over en sla aan de overkant links af en volg het paadje door de berm van de weg.
Volg het paadje door het bosje heen en over de landbouwgrond tot bij de boerderij.
Bij de boerderij links afslaan en doorlopen tot je voor de boerderij op de oprit uitkomt.
Modern boeren bedrijf
In de verte zie je een modern boeren bedrijf liggen. Opvallend in vergelijking met de oude boerderijen rondom Kasteel Hackfort zijn de grote schuren voor de vele koeien. Efficiëntie en schaalvergroting hebben ook hier hun intrede gedaan. Toch maakt de boerderij een relatief schattige indruk in de enorme weidsheid van het door ruilverkaveling grootschalige landschap.
Route:
Loop door over de oprit tot je bij een asfaltweg uitkomt.
Sla hier links af en loop een klein stukje door tot de oprit van het huis.
Neem vanaf de T-splitsing het pad dat in noordelijke richting langs de rand van het weiland loopt.
Loop een klein stukje tot je rechts van het pad een goed zicht hebt op het weiland en de kikkerpoel die erin ligt.
Poel in weiland
Hier in een weiland aan de Riethuisweg is een poel midden in het weiland gegraven. Doel is het creeëren van een leefgebied voor kikkers, padden en salamanders. Het water in de relatief ondiepe poel warmt in het voorjaar snel op, waardoor het een ideaal leefgebied voor kikkers en padden is. De kikkers en padden dienen op hun beurt weer als voedsel voor ooievaars en zilverreigers. Vogels die uit het Nederlandse landschap zijn verdwenen na de ruilverkaveling en bijbehorende drainage.
Route:
Loop verder over het pad.
Sla links af een pad het bos in.
Volg het pad door een aantal knikken tot je midden op de landbouwgrond bij een groep linden staat.
Lindenrondeel
Midden tussen de landbouwpercelen staat dit rondeel van linden. Linden bloeien in juni en de bloemen worden dan door bijen bestoven.
Lindes worden vaak ter ere van een feestelijke gebeurtenis aangeplant, denk maar aan de vele koningslinden in Nederland. Of dat hier ook het geval is, is ons onbekend. Aan de lindeboom wordt al sinds de oudheid een beschermende functie toegedicht. De geest van de linde gold als beschermer voor huizen, bronnen en kerken. Ook later werd de lindeboom als 'goede boom' beschouwd. Huwelijken werden gesloten onder een linde.
Route:
Blijf het paadje volgen, tot je op een brug over een brede beek staat.
Brug over de Baakse Beek
Vanaf de brug over de Baaksebeek heb je een prachtig uitzicht over de beek en de omliggende weilanden. In de zomer bloeien de waterlelies in de beek en vliegen de libellen boven het water.
Route:
Loop verder over het pad parallel aan de asfaltweg, eerst door een bosje, later langs een weiland.
Loop door tot op de splitsing waar er van links een paadje vanaf een uitrit van een boerderij komt.
Rood-bont ijsselvee
Vanaf dit punt heb je een mooi uitzicht over de weilanden rondom Kasteel Hackfort. Ze zijn allemaal omsloten door een coulisse van groen. Als je geluk hebt, loopt er rood-bont ijsselvee in de weilanden. Deze rood-wit gevlekte koeien zijn een apart ras en waren kenmerkend voor de IJsseldelta. Zwart-witte koeien kwamen in deze steek tot 1950 bijna niet voor.
Route:
Neem vanaf de splitsing het paadje langs de rand van het landbouwperceel in noordelijke richting. (Dit is met de weg links van het paadje en de landbouwgrond rechts.)
Loop door tot je vlak voor het einde van het paadje een bank links van het paadje ziet staan.
Bank voor Jort
Naast het pad staat een opvallende bank. "Bank voor Jort" staat op het bordje te lezen. Wie even verder leest op het bordje aan de zijkant, merkt dat de ontstaansgeschiedenis van deze bank niet zo gelukkig is en dat de bank neergezet is ter nagedachtenis aan Jort. Vanaf de bank heb je wel een mooi uitzicht over de landerijen rondom Kasteel Hackfort en kun je in gedachten even bij de familie van Jort zijn.
Route:
Sla aan het einde van het paadje links af en steek de asfaltweg (Baakseweg) over.
Loop naar de andere kant van de parkeerplaats tot bij een klein stenen huisje.
Dorsmolenhuisje
Aan de rand van de parkeerplaats van Kasteel Hackfort staat een klein gebouwtje dat de naam Dorsmolenhuisje draagt. In het gebouwtje staat een historische dorsmolen opgesteld. Een dorsmolen scheidt de graankorrels van de aren. Tegenwoordig dorst een combine het graan direct op het land; in het dorsmolenhuisje kun je zien hoe dat vroeger ging. Het dorsmolenhuisje is zaterdags geopend.
De volgende stap, het malen van graankorrels tot meel om brood van de bakken kun je zien in de watermolen van Hackfort een eindje verderop.
Route:
Loop vanaf het dorsmolenhuisje het bos in tot je op de eerste viersprong van paden staat.
Geriefhout op het landgoed
Voor het bouwen huizen, het maken van meubilair en voor gebruiksvoorwerpen was veel goed timmerhout nodig. Daarvoor diende een deel van het aangelegde park rondom het hoofdhuis. Ook werd het kasteel verwarmd met houtblokken en hiervoor was veel hout nodig. De bossen die je ziet hadden dus meerdere functies.
Route:
Neem het paadje in westelijke richting (Dit is met het dorsmolenhuisje links van het pad.)
Loop door tot je links van het pad een omgevallen beuk ziet liggen.
Omgevallen Beuk
Deze machtige beuk stond ooit in het bos bij Kasteel Hackfort. Waarschijnlijk werd hij ziek, was het te gevaarlijk om hem te laten staan. De enorme stam is na de kap blijven liggen, waarschijnlijk met opzet. Veel insecten vinden hun thuis onder de schors van dood hout. Door de dode boom te laten liggen, krijgen deze insecten een kans om te leven op Landgoed Hackfort.
Op deze manier kun je goed zien dat het een tijd duurt voordat dood hout door de natuur is opgeruimd door schimmels.
Route:
Loop door tot je bij een langerekt bankje op een driesprong van paden uitkomt.
Laantje met Eiken
Een laantje met eiken scheidt de tuin van de landbouwpercelen die rondom Kasteel Hackfort liggen.
Opvallend is dat dit laantje krom loopt, een kenmerk van de tuinaanleg in de Engelse landschapsstijl. Op deze manier kun je aan het begin van het laantje het einde niet zien. Daardoor beleef je de ruimte groter.
In het late voorjaar heeft de eikenlaan frisse groene blaadjes. In de zomer zorgen de bomen voor verkoeling. In het najaar kleurt de laan prachtig bruin. De blaadjes vallen van de bomen.
Route:
Neem het pad dat in noordelijke richting vanaf de splitsing vertrekt.
Loop een paar meter door tot je bij een lange houten bank (rechts van het pad) bent.
Lange bank
Deze lange bank is waarschijnlijk geschonken ter gelegenheid van een huwelijk. De bank heeft nu uitzicht op een open stuk terrein van het park rondom Kasteel Hackfort, begroeid met wild grasland.
Route:
Volg het pad met de bocht mee naar rechts en loop door tot je links een goed zicht hebt op kasteel Hackfort.
Zijaanzicht kasteel
Vanaf dit punt heb je een aardig beeld van de uitbreidingen van Kasteel Hackfort, die door de jaren heen door de bewoners zijn uitgevoerd.
Het middendeel van deze zijgevel behoort met het centrale deel van het kasteel tot het oudste gedeelte van het gebouw.
Route:
Loop door over het pad tot je links van het pad bij een grote eikenboom de aronskelken ziet staan.
Aronskelken
Het bos rondom Kasteel Hackfort staat in het voorjaar vol met bloeiende stinsenplanten. Hier staan Aronskelken (Arum orientale) vlak naast het pad. In het voorjaar bloeit deze plant met groenachtige onopvallende bloemen, die door vliegen bestoven worden. Een laagje olie op de bloembladen zorgt ervoor dat insecten die op de geur van de bloemen afkomen, gevangen worden in de bloem. Na de bloei vormt deze plant groene trossen bessen die in de herfst geel-oranje kleuren. De trossen met oranje bessen op stelen tussen het gele blad zijn in het najaar erg opvallend. Pas op: de bessen zijn erg giftig.
De naam Aronskelk is afkomstig uit het verhaal dat de bloem uit de staf van de Bijbelse figuur Aäron is ontsproten.
Route:
Loop door tot je links van het pad een afgesloten pad over een bruggetje naar het kasteel ziet liggen.
Bruggetje
Over de beek ligt verscholen tussen het groen een bruggetje dat Kasteel Hackfort verbindt met het omliggende bos. Dergelijke constructies waren onderdeel van de tuinaanleg rondom het kasteel.
Route:
Sla links af en blijf het pad langs de beek volgen tot je bij een splitsing van paden bij een watermolen uitkomt.
Watermolen Hackfort
De watermolen bij Kasteel Hackfort is iedere zaterdag open voor het publiek. Vrijwilligers laten zien hoe in de molen tussen de molenstenen graankorrels tot meel vermalen wordt. Soms wordt de waterkracht van de molen gebruikt om de houtzaag aan te drijven. Dan zaagt de molen boomstammen.
De molen stamt van rond 1700 en is in 1998 volledig gerestaureerd; ook is ervoor gezorgd dat er weer voldoende hoogteverschil in het waterpeil van de beek is, zodat de molen weer kan draaien op waterkracht.
Route:
Loop tot midden op de brug bij de watermolen.
Waterlelies
Waterlelies bloeien in de zomer volop in de waterkolk voor het waterrad van de watermolen. Dit deel van de vijver vormt een onderdeel van de parkaanleg rondom het hoofdhuis. Waterlelies zijn een geliefd motief van de kunstenaars uit de Jugendstil en ook de schilders uit het Impressionisme gebruikten waterlelies vaak op hun doeken.
Route:
Loop door tot je bij de inrit van kasteel Hackfort staat.
Toegangszuil kasteel Hackfort
Deze toegangszuil tot Kasteel Hackfort is uitgevoerd als Leeuw die het wapenschild van de familie vasthoudt. De wapens zijn van Van Westerholt en Von Oer. De leeuwen staan op de plek, waar tot 1788 het poortgebouw van het kasteel stond. Ze stammen uit 1696 en zijn oorspronkelijk bedoeld om de wacht te houden bij de ophaalbrug voor het poorthuis.
Route:
Blijf min of meer op dezelfde plek staan.
Kasteel Hackfort
Kasteel Hackfort ligt verscholen achter de grote oude bruine beuk. De huidige vorm met de symmetrische renaissance gevel met grote ramen kreeg het kasteel bij een verbouwing in 1788 door Borchard Frederic Willem van Westerholt.
Momenteel wordt het kasteel gerenoveerd. Groot onderhoud is af en toe nodig, wil men deze monumentale panden voor het nageslacht bewaren.
Route:
Neem het pad dat schuin naar rechts om de groententuin heen loopt.
Blijf het pad volgend door de houtwal.
Op de splitsing in de houtwal links aanhouden en doorlopen tot je rechts van het pad een vijver met een plateau erin ziet liggen.
Vijvertheater
Vijvertheater. Als het niet in gebruik is door echte kunstenaars, treden op zomerse dagen de kikkers er op. Luid kwakend zitten ze in de late avondzon op dit platform.
Route:
Loop een klein eindje verder tot de ingang van de tuin links van het pad.
De Hof van Hackfort
De bewoners van Kasteel Hackfort hielden veel ontvangsten en voor de gasten moest het beste op tafel komen. Daarvoor was er vaak een grote ommuurde groentetuin op het terrein; de Hof van Hackfort. Ook een kassencomplex maakte deel uit van deze groeneteelt in eigen productie. Nu kun je in het restaurant ook zelf genieten van de streekproducten en -gerechten, die met de seizoensproducten uit deze tuin worden samengesteld. De aanleg van de bedden lijkt mij historisch, graag daarover wat meer informatie.
Route:
Loop langs het huisje op tot je voor de boomgaard op een splitsing van paden uitkomt.
Boomgaard met hoogstam-fruitbomen
De huidige eigenaren van dit landgoed zijn trots op de nieuw aangelegde hoogstam boomgaard met oude appel- en perenrassen. Ook pruimenbomen zijn aanwezig in deze boomgaard.
Om de fruitbomen ook inderdaad veel fruit te laten dragen is het in vorm snoeien van de boom een echt vak voor specialisten. Is de vorm eenmaal bedorven, dan komt dat nooit weer goed.
Het is dus opletten.
Route:
Neem vanaf de splitsing bij de boomgaard het pad dat is westelijke richting tussen de landbouwpercelen doorloopt.
Loop door tot je links een goed zicht hebt op de zijkant en achterkant van kasteel Hackfort.
Zij- en achterkant kasteel Hackfort
Vanaf hier heb je een goed zicht op de zij- en achterkant van Kasteel Hackfort. Je kunt zien dat het kasteel prachtig te midden van bossen en weilanden ligt. Het kasteel wordt eind veertiende eeuw al genoemd in de registers van de Heeren van Bronckhorst. Tijdens de tachtig jarige oorlog wordt het kasteel door de Spanjaarden verwoest om vervolgens weer opgebouwd te worden. Het huidige uiterlijk met grote ramen en een symmetrische voorgevel stamt uit 1788. Het kasteel is jaren lang eigendom geweest van de baronnen van Westerholt, tot de laatste generatie het kasteel naliet aan Natuurmonumenten.
Route:
Loop een klein stukje verder tot je rechts van het pad een goed zicht hebt op het korenveld.
Korenveld
Het korenveld naast het pad staat 's zomers vol met blauwe korenbloemen en rode klaprozen die als akkeronkruiden tussen het koren groeien. Normaal gaan deze planten dood door de onkruid bestrijdingsmiddelen die bij het verbouwen van koren gebruikt worden; hier zijn ze volop te vinden. Van de aren die na de oogst op de akkers achterblijven en de zaden van de korenbloem en klaproos leven in de winter weer kleine veldmuisjes, die op hun beurt weer het voedsel vormen voor roofvogels, dassen en vossen. De bloemen zijn dus niet alleen mooi, ze staan ook aan de basis van een voedsel pyramide.
Route:
Loop door tot je achterom een goed zicht hebt op de boomgroepen die in het weiland staan.
Functie van Boomgroep
In de grote tuinen van een landhuis of kasteel worden door tuinarchitecten op strategische plaatsen boomgroepen geplant. Tijdens een wandeling onttrekken deze boomgroepen het kasteel aan het zicht en zo dienen ze als coulisse bij het bekijken van het kasteel. Deze afwisseling maakt de belevenis van een wandeling langs het kasteel spannender. Hier zie je nog zo'n oude boomgroep; de bomen zijn minimaal 70 jaar oud.
Route:
Loop door tot je op een T-splitsing van paden bij een bankje uitkomt.
Bankje bij het Korenveld
Vanaf dit bankje heb je in de zomer een prachtig uitzicht over het korenveld vol met klaprozen en bloeiende korenbloemen.
Rechts kun je de achterkant van Kasteel Hackfort zien liggen.
Links over het koren heen zie je boerderij "Het Hofhuis" liggen, één van de boerderijen die vroeger tot het landgoed behoorde.
Route:
Neem vanaf de splitsing bij het bankje het pad dat in noordelijke richting langs het korenveld (rechts van het pad) loopt.
Loop door tot je een goed zicht hebt op het bos links van het pad.
Adelaarsvarens
Adelaarsvarens zoals hier naast het pad staan, geven aan dat dit een oud bosgebied is. De adelaarsvaren maakt een netwerk van wortelstokken. Een gesloten dek van deze wortelstokken betekent dus dat de grond ongeroerd is. Dat wil zeggen dat dit gebied al een lange tijd bos is geweest en dat de grond met rust gelaten is.
Route:
Loop verder tot de hoek van het bos (links van het pad).
Zicht op 't Hofhuis
Bij een landgoed als Hackfort hoorden vaak vele boerderijen. De gronden moesten bewerkt worden door pachters die zorgden voor inkomsten voor de kasteelheer. Op deze plek zie je boerderij "'t Hofhuis" liggen, die ook tot het landgoed behoorde. Geniet van dit mooie uitzicht over het korenveld.
Route:
Loop verder en sla op de hoek van het korenveld links af.
Loop door tot je op een splisting met een pad van rechts (van de overkant van de weg) uitkomt.
Paadje langs het koren
Tot 1950 kon je vaak wandelen tussen de korenvelden. Nu met de veranderende landbouwmethoden is dat een zeldzaamheid. Om wandelaars te laten genieten van landgoed Hackfort met de omliggende landerijen heeft Natuurmonumenten verschillende paadjes langs en door het korenveld aangelegd om dit historische gevoel zelf te kunnen ervaren.
Route:
Neem het paadje langs het korenveld in westelijke richting. (Dit is met het korenveld links van het pad.)
Loop door tot het korenveld over is gegaan in een bosperceel.
Eikenlaan langs de weg
Deze eikenlaan langs de verbindingsweg, sluit landgoed Hackfort af van de omgeving. Kenmerk van het coulisselandschap is dat er bomen langs de wegen en tussen de percelen staan. Ze geven het landgoed een statige aanblik.
Route:
Loop verder over het paadje tot het paadje weer langs landbouwgrond loopt en je een klinkerweg naar links krijgt.
Sla links af en loop de klinkerweg een klein eindje op tot je voor een splitsing met een bospad van rechts staat.
Stroken bos
Om de wildstand op het landgoed op peil te houden werden er tussen de weilanden stroken bos aangelegd. Deze stroken bos vormen een ideale schuilplaats voor reeën, fazanten en ander wild. Koeien hebben op deze manier een schaduwplek in hete zomers.
Route:
Volg vanaf de splisting de klinkerweg langs het weiland.
Loop door tot de eerste bocht van de klinkerweg en geniet van het uitzicht.
Uitzicht coulisselandschap
De landbouwpercelen zijn hier omgeven door groenstroken. Tussen deze groenstroken door heb je vele verrassende uitzichten op verderop gelegen landbouwpercelen en een boerenbedrijf. Zo biedt een wandeling over landgoed Hackfort telkens weer nieuwe facetten.
Route:
Loop een flink eind verder over het klinkerpad, tot je bij een picknickbank en een oprit van een boerderij uitkomt.
Picknickbank het Dijkmanshuis
Tegenover melkveebedrijf het Dijkmanshuis staat deze picknickbank. Een ideaal rustpunt tijdens een wandeling of fietstocht door het weidse Achterhoekse coulisselandschap.
Route:
Het pad gaat over in een zandpad, volg het pad met de bocht mee tot je na de bocht bij een huis in het bos aankomt.
Loop nog een klein stukje door tot de boomgroep in de voortuin van dit huis.
Boomgroep
Ooit vormde deze bijzondere boomgroep waarschijnlijk een heg in de voortuin van dit boeren erf. De heg is uitgegroeid tot deze bijzondere groep forse bomen. Aan de verdikking in de stam is nog steeds te zien dat de bomen ooit op die hoogte gesnoeid zijn.
Route:
Loop verder over het pad tot je bij een stuw uitkomt.
Loop nog een klein eindje door tot je op een splitsing met een bospad van links komt.
Gemengd loofbos
Rond dit knooppunt staat een bos van verschillende soorten loofbomen. Loofbomen zijn bomen die hun blad in de winter verliezen. Rondom het knooppunt groeien verschillende soorten loofbomen door elkaar heen; een gemengd loofbos dus. In een gemengd loofbos vind je een grote diversiteit aan zangvogeltjes die vooral van maart tot mei zingen.
Route:
Neem het zandpad in zuidwestelijke richting. (Dit is met het pad dat achter het hek het bos in gaat aan je linker hand.)
Het pad gaat over in een buekenlaan.
Loop door tot je op een parkeerplaats bij het Ludgeriusgebouw uitkomt.
