Ubbergen kent van oudsher vele grote buitens en imposante herenhuizen. Maak kennis met enkele van deze panden langs de Rijksweg. In het Bronnenbos is geprobeerd om de natuurlijke situatie van een Ooijbos in de uiterwaarden na te maken. De bomen staan dan ook met de voeten in het water en ook dieren en insecten die in zulke bosgebieden thuishoren en genoegen nemen met een beperkt leefgebied zijn er welkom. Aan de rand van het Bronnenbos heb je een mooi uitzicht over het geheel van natuur en schoolgebouw. Helemaal onder aan de stuwwal op het laatste droge randje voor het begin van de uiterwaarden vind je een serie witte huisjes en boerderijen. Aan de voet van de stuwwal op een paar meter verhoging bleef het boeren bedrijf bij hoog water 's winters droog, terwijl het vee 's zomers kon grazen in de uiterwaarden. De heuvels rondom Berg en Dal bieden vele verschillende uitzichten, zoals een doorzicht richting de uiterwaarden van de Waal of een mooi doorzicht op de Refter. De heuvels rondom Berg en Dal zijn al sinds jaar en dag bekend bij toeristen en dagjesmensen. Door het internationaler worden van het toerisme verdween de drukte, terwijl de schoonheid van het landschap bleef.
Statige beukenlanen doorkruisen nu nog steeds deze villawijk, die gelegen is op de flanken op de heuvels rondom Beek Ubbergen. Het zijn waarschijnlijk de oprijlanen van de buitens. In enkele gevallen zetten de lanen zich vanuit de bebouwing zelfs voort in het achterliggende bos.
Zie je het oude hekje dat toegang gaf voor voetgangers van het huis 'Torensigt'?
Route:
Neem de asfaltweg de heuvel af.
Loop door tot je de Rijksstraatweg kruist en kijk rechts achterom naar huize Maartenshof.
Maartenshof
Van de lijst: "Maartenshof", villa gelegen op een markant hoog punt in de zichtas van de straatweg achter de splitsing van de J.Dommer van Poldersveldtweg. Pand bestaande uit een voorhuis van drie bouwlagen met een iets vooruitspringende middenpartij en gedekt door een zadeldakconstructie met T-vormige noklijn. In de voorgevel vier- en zesruits vensters en tuindeuren met zonneblinden. Aansluitend een lager achterhuis met verdieping onder een laag schilddak. Tegen de zuid- en oostgevel van de achterbouw verdiepingloze annexen. Datering ca.1875.
Bron: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed
Route:
Sla bij de Maartenshof links af de Rijksstraatweg op.
Loop een stukje door en kijk naar het groene hekwerk rechts van de weg bij de Refter.
Hek de Refter
Hek de Refter past bij het gebouw, wordt onderhouden en is bewaard gebleven Aandacht hiervoor vragen omdat dankzij het geld besteed aan onderhoud het geheel bewaard wordt.
Route:
Loop verder de heuvel af richting Ubbergen tot je links van de weg op een verhoging een klein wit kerkje ziet.
Oude kerkje
Oude kerk is monument zie lijst met foto's:
http://nl.wikipedia.org/wiki/Lijst_van_gemeentelijke_monumenten_in_Beek_(Ubbergen)
Route:
Min of meer tegenover het kerkje ligt een witte villa, rechts van de weg.
Details witte villa
De witte villa valt op door vele details. Kijk bijvoorbeeld eens naar de omlijsting van het balkon. Niet alleen de balustrade is voorzien van veel details, ook de bovenkant van het balkon is prachtig vormgegeven. Aandaxcht vragen ook de staal stangen die boven en onderkant met elkaar verbinden. Hoewel ook in de ramen van het huis tweedeling (of vierdeling) is toegepast, ontstaat uit een vierdeling toch een breed middenstuk met twee smallere zijvlakken.
Hoe hoger je komt, hoe vaker je de verderling 1 tegen komt. Niet alleen in de ramen en in de zolderramen, maar bijvoorbeeld ook in de sierlijst rondom de deur en de ramen.
Route:
Loop verder tot je rechts van de weg een baksteen villa ziet staan met een prachtig toegangshek.
Woonhuis
Woonhuis is rijksmonument, zie lijst.
Is de pastorie !!
Route:
Loop verder tot je links van de weg achter op een groot grasveld een witte villa ziet staan.
Schoonoord
Buiten met nog veel grond, zodat de rijkdom en de architectuur prachtig naar voren komt voor de wandelaar. Alle aandacht door deze setting omlijst door imposant groen.
Route:
Loop verder tot je links van de weg het toegangshek van de witte villa ziet liggen.
Oprijlaan Beukenheim?
"Beukenheim", wit gepleisterde villa met vier traveeen brede voorgevel op enige afstand evenwijdig aan de straatweg gelegen. Verhoogd middenrisaliet van twee traveeen. Zesruits vensters en tuindeuren met zonneblinden. Dakconstructie van elkaar kruisende zadeldaken boven het voorhuis. Bouwjaar 1867. Hekwerk, dat langs de straatzijden de tuin afsluit, bestaande uit afwisselend hoge en lage gietijzeren kolommen met dennenappelbekroning op een schuin afgedekt bakstenen muurtje en verbonden door gebogen en bij de ingang krullende staafijzers.
Bron: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed
Route:
Blijf op min of meer dezelfde plaats staan en kijk rechts van de weg naar het huis voor de kruising.
Zwitsers chalet: Oubergzicht
Oubergzicht is wit gepleisterde VILLA gebouwd in de stijl van een Zwitsers chalet, bestaande uit hoofdblok, achterbouw en serre. Begane-gronds rondboogvensters met spiegelluiken, op de verdieping openslaande deuren met blinden, uitkomend op een rondom de vrije zijden van het hoofdblok door schoren gedragen balkon. Ver overstekend flauw hellend zadeldak, uitwendig zichtbare geschoorde gording en houten beschieting tegen de geveltoppen. Spijlenhekwerk langs de straatweg ca.1900-1910.
Bron: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed
Route:
Neem de eenrichtingsweg (Ubbergensdijk) en loop door tot je op het einde van de straat op een T-splitsing staat en kijk links achterom.
Dubbel woonhuis
Inrichting stedenbouwkundig van een nieuwe woonwijk in de polder. Vraag enige aandacht voor het ontwerp. Op het mooiste uitzicht een dubbele twee onder een kap.
Route:
Loop vanaf de splitsing richting de parkeerplaats
Loop door tot vlak voor de ingang van de parkeerplaats een weg naar links gaat en er een informatiebord staat.
Informatiebord Bronnenbos
Op de hoek staat een informatiebord over de flora en fauna van het bronnenbos. De paden, die gedeeltelijk over het terrein van de school lopen, zijn verhard en daardoor ondanks de drassigheid goed begaanbaar.
Route:
Loop vanaf het infobord de parkeerplaats op.
Loop door tot het gebouw links achterop de parkeerplaats.
Kiss and Ride Bronnenbos
Kiss and ride staat er bij deze parkeerplaats. Het is niet de bedoeling dat je hier uw auto parkeert. Je kunt er staan om je kinderen naar school af te zetten.
Route:
Loop over de parkeerplaats naar achteren.
Loop voorbij het hek tot je in een Berkenlaantje staat.
Berkenlaantje
Berkenlaantje Ineke schrijf t hier wel wat over.
Let een op de witte stammen.
Route:
Loop een stukje verder en zie links van het pad de bomen met de voeten in het water staan.
Ooijbos
Ooijbos Info opzoeken, grienden in aanleg hier.
wiki: Ooibos is op natuurlijke wijze ontstaan bos langs rivieren. Ooi is een oud woord voor nat terrein nabij een rivier (cf. Duits: Au en Auwald). De aanwezigheid van dit biotoop is een belangrijke voorwaarde voor een natuurlijk riviersysteem. Waar rivieren bedijkt zijn en uiterwaarden het beeld bepalen zijn de bossen in de afgelopen eeuwen vrijwel overal omgevormd tot weidegrond en hooilanden. Zachthout van de ooibossen:Schietwilg en kraakwilg domineren het zachthoutooibos, ze zijn vaak aangeplant. Daarnaast kunnen lagere bosschages ontstaan met amandelwilg, bittere wilg en katwilg. Langs Rijn en Waal komt ook de zwarte populier
Route:
Loop verder over het pad tot je links van het pad een schoolgebouw ziet liggen.
Notre dame des Anges
Havo Notre Dame des Anges is een kleine school, maar in meer dan één opzicht een grote Havo.
De school heeft een rijke geschiedenis van meer dan 100 jaar, maar staat met beide benen in de tegenwoordige tijd. Halverwege het schooljaar 2010-2011 is een compleet nieuw gebouw gerealiseerd midden in de natuur.
Notre Dame is de enige categorale Havo van Nederland. Onze school is een onafhankelijke, eigenzinnige eenpitter, die samenwerkt met anderen waar mogelijk. De school heeft 570 leerlingen, die we graag als individu zien en waarderen
Route:
Volg het paadje met het schoolgebouw met aan je linker hand.
Loop door tot je links van het pad aan het einde van het schoolgebouw een uitzicht hebt op een kunstwerk.
Gezicht op het gebouw van de Notre Dame des Agnes
Gezicht op gebouw en kunstwerk
Vanaf hierboven op de verhoging heb je tussen de coulissen van de bomen door een uitzicht op het ensemble van kunst, natuur en architectuur.
Route:
Loop verder tot je op een splitsingin van paadjes uitkomt.
Hoger gelegen delen Bronnenbos
Hoger gelegen delen Bronnenbos.
Andere vegetatie? nakijken. Waterverzadiging? Ook invloed op de vegetatie van het bovengrond instromen van regenwater van de straat.
Route:
Neem vanaf de splitsing het paadje naar de huizen toe. (Een wit huis kun je links van het paadje al door de bomen vaag zien liggen.)
Neem vanaf de huizen de klinkerweg.
Loop door tot het tweede groepje huizen.
Sfeer onder aan de heuvels
Let eens op de sfeer hier aan de voet van de heuvel. Niet alleen de rechte vlakken van de heuvels rondom Beek-Ubbergen werden gebruikt voor de landbouw, dat gold zeker ook voor de uiterwaarden. Hier onder aan de heuvel vind je een hele rij met oude boerderijtjes en landarbeidershuizen aan de rand van de natter wordende uiterwaarden, waar het vee 's zomers kon weiden. De landbouw verdween, het straatje, de sfeer met kleine boerderijtjes, is nu ook na een verbouwing toch bewaard gebleven. Complimenten aan de gelukkige eigenaren.
Route:
Loop verder tot je links van de weg een grote boerderij achtige woning ziet liggen met een smal diep tuintje.
Tuintje
Tuinliefhebbers herken je meteen, zoals deze die dit Boerentuintje onderhoudt. Hoewel het huis al lang de functie van boerderij verloren is, is de tuin nog steeds aangelegd in een stijl die bij het huis past; met veel verschillende vakken van planten gescheiden door paadjes. Let eens op de verschillende stijlen die de er te zien zijn. Hier met hortensia's zoals ze dat op de boerderij vaak deden. Weinig onderhoud en toch het hele jaar door een aardig aanzicht.
Route:
Loop verder tot je op een splitsing met een andere weg (ook Kasteelselaan) uitkomt.
Boerderij
Verbouwde boerderij. Op dit rijtje kun je inspiratie opdoen op welke verschillende manieren je een boerderij naar jouw wensen kunt verbouwen.
Let eens op hoe de ene met behoud van de oorspronkelijke vorm zijn woning inricht en een ander het oorspronkelijke beeld verstoort.
Route:
Loop omhoog richting de grote weg en kijk naar het witte huis tegenover je.
Nieuw witte villa
Witte Villa. Er staat dacht ik wat op de gevel, nakijken met google streetview.
Route:
Sla links af en loop verder tot het volgende huis links van de weg (rechts is een pad de heuvels op.)
Jaren '30 woningen
Wie het originele ontwerp van deze jaren 30 woningen van de architect heeft bewaard, wordt na verloop van tijd beloont met klasse en stijl. Ontwerpen raken uit de mode en daarna dreigt een tijd het verval. Maar wie niet te veel verandert aan het oorspronkelijk ontwerp wordt meestal beloond, zodra de woning opnieuw gewild is door de retro uitstraling. En soms krijgt een woning zelfs een monumentale status.
De strakke en strenge lijnen in de vormgeving zijn kenmerkend voor de periode van het interbellum. Deze zelfde strengheid en evenwichtigheid kom je ook tegen bij de monumentale panden van de Amsterdamse school. Een substroming ontwikkelde tot Geldersche landhuizen, waar dit ontwerp meer aan doet denken.
Route:
Sla rechts af en volg het pad de heuvel op, door het hek met een aantal bochten omhoog, tot je bij een splitsing van paadjes bij een weiland uitkomt.
Op de hoek
Laagste en natste punt van het open veld dat nu als weiland in gebruik is. Als je naar de oorspronkelijke grootte kijkt, gezien de grenzen van de groene zoomvegetatie, is er een heel stuk vanaf gehaald, vermoedelijk vanwege de modder.
Bekijk je de oude ansichtkaarten van omstreeks 1920-1940, dan zie je dat de bosschages minder hoog waren. Er waren geen grote oude bomen op de hellingen, behalve in de tuinen van de landgoederen. Je had vroeger dus veel meer vrije uitzichten. Men gebruikte het hout uit het bos vaak als brandstof voor de kachel. Bomen kregen hier dus niet de tijd uit de groeien tot dikke stammen.
Route:
Loop langs de rand van het weiland omhoog tot je op een vijfsprong van paden uitkomt.
Rondom Berg en Dal
Rondom Berg en Dal vind je op de steile heuvels van de stuwwal verschillende landschapstypen. Zie hoe hier de paden kronkelig over de heuvel liggen. Heb je wel eens boven je gekeken hoe de kronen van de bomen het bladerdak boven je sluiten? Pas als het langer regent, wordt de grond onder de bomen nat.
Route:
Neem het pad dat langs het contour van de heuvel loopt, met de heuvel links van het pad.
Uitzichtpunt Ooijpolder
Wie langs de rand van de stuwwal bij Berg en Dal en Ubbergen loopt, kan genieten van vele prachtige uitzichten. Op dit punt heb je opnieuw zo'n uitzicht.
Vanaf het bankje, maar ook staande achter het bankje heb je een prachtig uitzicht over de vallei van de Waal en de achterliggende Betuwe.
Je kunt de kerktorens van verschillende dorpen in de Ooijpolder bij helder weer zien liggen.
Route:
Loop verder en kijk naar de beuken naast het bankje rechts van het pad.
Namen in de bomen
Dat dit uitzicht over de Waalvallei al jaren tot de verbeelding spreekt, zie je aan de namen, die door bezoekers in de bomen gekrast zijn. Het inkerven beschadigt de boom en is daarom verboden.
Toch gebeurt het nog vaak. In de loop van de jaren vergroeit de tekst, die in de boom gekrast werd, maar soms kun je na 70 jaar de tekst nog duidelijk lezen. Zo wordt de boom een herinnering van een bijzonder moment op deze plek. Het was vroeger heel gebruikelijk de initialen van jou en je eerste liefje in de boom te kerven.
Route:
Loop verder tot het einde van de scherpe bocht naar links en kijk rechts van het pad iets naar beneden het dal in.
Gezicht op de Refter
Het gebouw, de Refter, werd rond 1910 gebouwd voor een zusterorde. Deze nonnen gaven in het Frans onderwijs aan de burgermeisjes op deze kostschool. Voor Nederlandse begrippen rijst het gebouw sprookjesachtig op in het dal tussen de bomen.
Het is opgetrokken uit baksteen in neogotische stijl met veel pinakels. De architect is J. van Groenendael. Van hier is de achthoekige torenspits goed te zien, die midden op de kapel geplaatst is.
Route:
Loop verder tot je vlak voor de asfaltweg op een splitsing met een pad van links boven vanaf de heuvel komt.
Beukenbossen bij Ubbergen
De hellingen tussen Berg en Dal en Ubbergen zijn bedekt met oud beukenbos. In de zomer sluit het bladerdek van de beuken zich hoog boven je hoofd en werpt diepe schaduwen over de bosgrond.
Onder beukenbomen groeien weinig andere planten. Dit komt omdat op deze zandige bodems de beukenbladeren moeilijk verteren tot humus. Op kalkgronden gaat dit veel beter. De bekende voorjaarsbloeiers, als speenkruin en bosanemonen, zoals je die misschien wel eens in de beukenbossen van Noord-Frankrijk hebt gezien, krijgen hier door het dikke onverteerde bladpakket geen kans.
Route:
Neem vanaf de splitsing het pad dat door het beukenbos omhoog loopt.
Loop door tot je een afwateringskuil langs het pad ziet liggen.
Opvang regenwater
Langs het pad zijn afwateringsgeulen en kuilen gegraven. Zo wordt voorkomen dat bij stortbuien grote hoeveelheden regenwater naar beneden stromen en grote erosiegeulen veroorzaken.
Neemt de erosie zo toe, dan komen de oppervlakkige voedingswortels en de hechtwortels van de beuken bloot te liggen. De bomen gaan dan dood en de erosie kan nog meer toenemen. Door het water op te vangen in van dit soort bekkens wordt dit voorkomen. Daarom wordt ook de wandelaar dringend verzocht op de paden te blijven.
Route:
Loop verder omhoog en neem het rechter pad op de Y-splitsing.
Loop langs de top van de berg en ga rechtdoor op de kruising.
Kijk rechts naast het pad voor de picknickplaats.
Picknickplaats
Deze picknickplaats is een relict uit de tijd dat een gezin eindelijk een auto bezat en op zondag trots kon genieten van zijn vrijheid om het land te doorkruisen, te genieten van andere toeristen (bermtoerisme), de fraaiheid van het toenmalige Nederlandse landschap en met een tevreden gevoel over de afgesloten week ging picknicken op zo'n primitief aangelegde picknickplaats in het bos. Men had de boterhammen gesmeerd bij zich met een thermoskan koffie.
De huidige autobezitter stelt wat meer eisen aan voorzieningen voor de invulling van vrije tijd. Dat is de reden dat plaatsen als deze er verlaten en verwaarloosd bij liggen. Toch kun je nog steeds hier genieten van de rust en de natuur. De plekken hebben ook iets mystieks als in het sprookje van Doornroosje, het groen is uitgegroeid. Juist daardoor zijn ze aantrekkelijk en bijzonder voor wandelaars, die er bij stil willen staan.
Route:
Loop verder over het wandelpad tot je op een splitsing bij een asfaltweg uitkomt.
Parkeerplaats bij de Boterberg
Onder hoge bomen, vind je bij een splitsing van wegen deze kleine parkeerplaats voor ongeveer vier auto's. Het is een prima startpunt voor een wandeling door de prachtige heuvels rondom Berg en Dal, zolang je je auto hier mag parkeren van de grondeigenaar. (graag bericht, als dit niet meer mag, omdat deze parkeerplaats in de rij van startpunten is opgenomen. Het routeteam past dan de route aan.)
Route:
Neem de asfaltweg die op gelijke hoogte blijft met de parkeerplaats aan je rechter hand.
Loop door tot waar de asfaltweg een Y-splitsing maakt en neem het bospaadje dat rechtdoor het bos inloopt.
Loop door tot je bij een hekje uitkomt.
Rand van het Hengstdal
Hier sta je aan de rand van het Hengstdal. De route ligt door dit dal, evenals vele andere wandelroutes en lange afstandpaden over de stuwwal van Nijmegen tot aan Beek-Ubbergen.
Route:
Loop door het hekje en sla rechts af.
Loop verder tot je rechts een bankje ziet staan.
Bankje met uitzicht Hengstdal
Geniet eens 's ochtends vroeg op deze plek, hoe de zon door het Hengstdal opkomt en de zichtassen zich ontvouwen op het tafereel aan het einde van de zichtas.
Als aan het einde van de dag de zon weer onder gaat, komt een warme gloed je tussen de coulissen door tegemoet. Geniet eens even stil van deze beelden, net als de vele wandelaars en dagjesmensen die het slingerpaadje door het dal volgen.
Route:
Nieuw
Nieuw
Parkeerplaats bij het Hengstdal
Vanaf deze kleine parkeerplaats aan de rand van het Hengstdal kun je wandelingen maken door het Hengstdal naar Tante Koosje en terug. Maar ook langere wandelingen over de heuvels rondom Berg en Dal zijn vanaf deze parkeerplaats als startpunt mogelijk. Vandaar dat die is opgenomen in de route.
Route:
Nieuw
Nieuw
Beukenlanen vernieuwd
Nog niet zo lang geleden zijn de beukenlanen in deze omgeving vervangen. Zodra het dak van bladeren weer gesloten is boven het pad, ontstaat er een allee met schaduw en koelte in de zomer.
Het beleid van de huidige bosbouwers voor het onderhoud van lanen is het volgende. Zodra een laan voor meer dan de helft bestaat uit minder vitale bomen, wordt de hele laan gekapt en in één keer wordt herplant. De laanbomen zijn zo allemaal van dezelfde leeftijd.
Route:
Loop naar beneden via de nieuwe beukenlaan (links op de Y-splitsing) tot je rechts van de weg een tussen de bomen door een villa ziet liggen. (In de winter gaat dit gemakkelijker als in de zomer.)
Villa Torensigt
Tussen de bomen door is Villa Torensigt goed te zien, met name in de wintermaanden als de bomen kaal zijn.
Opvallend architectonisch detail is de hoektoren, waaraan het huis zijn naam ontleend. Vanuit de torenkamer kijk je waarschijnlijk over de boomtoppen en geniet van het uitzicht over de Waalvallei en de Betuwe.
Het bouwwerk schijnt geïnspireerd te zijn op een afgebroken kasteel ergens in het westen van Nederland dat ooit aan Johan van Oldenbarnevelt behoorde.
Route:
Loop door tot je op een asfaltweg staat.
Beukenlanen op de heuvels
Statige beukenlanen doorkruisen nu nog steeds deze villawijk, die gelegen is op de flanken op de heuvels rondom Beek Ubbergen. Het zijn waarschijnlijk de oprijlanen van de buitens. In enkele gevallen zetten de lanen zich vanuit de bebouwing zelfs voort in het achterliggende bos.
Zie je het oude hekje dat toegang gaf voor voetgangers van het huis 'Torensigt'?
