De Duivelsberg dankt zijn naam aan de Motte (een ouderwets woord voor Burcht) die ooit op de Duivels berg stond. De Burcht bestond uit twee delen. Vanaf de kleinere heuvel heb je nog steeds een prachtig uitzicht over de Betuwe. In de dalen van de Duivelsberg stromen kleine beekjes die het kwelwater afvoeren richting de Waal. Het terrein rondom Berg en Dal en Beek wordt gekenmerkt door steile heuvels met op sommige vlakken kleinschalige landbouwpercelen. De Bossen op de Duivelsberg worden afgewisseld met verschillende kleinschalige landbouwpercelen. Samen met de hellingen, die op de Duivelsberg voorkomen, geeft dit een prachtig landschap om doorheen te wandelen. Als sinds de Romeinen naar ons land kwamen, werden er in de omgeving van Nijmegen dakpannen gebakken. Een monument langs de wandelroute herinnert aan deze industrie. Vanaf de wandelroute heb je een prachtig uitzicht richting Duitsland.
Pannenkoekenhuis de Duivelsberg is al meer dan 50 jaar een begrip op de Duivelsberg. Je kunt in deze oude boerderij heerlijk pannenkoeken eten. Het terras op het zuiden is in de zomer druk bezocht door wandelaars en dagjesmensen. Het pannenkoekenhuis dankt zijn naam aan de Duivelsberg, waarop vroeger een motte (een verdedigingsburcht) te vinden was.
Route:
Neem het pad dat aan het eind van de parkeerplaats rechts af het bos ingaat.
Loop door tot je op een T-splitsing bij het landbouwperceel uitkomt. Sla hier links af.
Loop verder langs de bosrand tot je op een splitsing met een pad van rechts uitkomt.
Grenspaal 635
De grens tussen Nederland en de buurlanden is gemarkeerd met grenspalen. Hier zie je grenspaal nummer: 635. Soms zijn het prachtige exemplaren gehouwen uit steen, soms betonnen exemplaren zoals deze. De Duivelsberg behoorde voor de oorlog aan Duitsland. De grenspalen zijn dus redelijk recent geplaatst en daarom in beton uitgevoerd. Langs de hele grens zijn grenspalen te vinden; er is zelfs een grenspalen wandelroute.
Route:
Neem vanaf de grenssteen het paadje dat tussen de landbouwpercelen door en verder langs de bosrand loopt.
Ga verder tot je op de hoek van het landbouwperceel uitkomt; tot waar het paadje helemaal het bos in loopt.
Vergezicht over de velden
Vanaf deze hoek van het landbouwperceel kun je prachtig zien hoe glooiend het gebied rond de Duivelsberg is. Je hebt een prachtig vergezicht over de velden Duitsland in; want je staat hier op de grens tussen Nederland en Duitsland. Aan de horizon zie je nog een hoogzit staan. Deze wordt gebruikt bij de jacht op reeën en ander wild. De aantallen van deze dieren worden beperkt gehouden om te voorkomen dat ze te veel schade aan de landbouwgewassen veroorzaken.
Route:
Loop verder over het pad tot je bij de heksenkuil uitkomt.
Heksendans
De Heksendan is vermoedelijk in de Romeinse tijd ontstaan door afgraven van leem voor de dakpannen industrie rond de Duivelsberg. Het is een vochtige plek waar vandaag de dag nog steeds water in staat. Op vochtige dagen in de herfst hangt er nevel in de kuil. Mensen in de middeleeuwen dachten daarom dat de kuil behekst was. Vandaar de naam Heksendans in de volksmond, die de kuil tot de dag van vandaag draagt.
Route:
Volg het pad verder tot je onderaan de holle weg staat.
Holle weg
Het pad loopt hier door een dalletje heen; het pad is jarenlang uitgesleten door stromend regenwater. Zo'n soort weg heet een holle weg. Rondom de Duivelsberg vind je verschillende holle wegen. Langs de steile kanten treedt water uit,waardoor er soms bijzondere mossen en planten te vinden zijn.
Route:
Loop door tot je op een splitsing van paden bij de parkeerplaats bent.
Knooppunt Kleefsebaan
Om wandelaars die starten op de parkeerplaats aan de Kleefsebaan aan te sluiten op het wandelproject is een knooppunt nodig. Dat vind je op deze locatie.
Route:
Neem het pad dat in noordelijke richting de heuvel omhoog loopt. (Dit is het linker pad als je op de splitsing gaat staan met je rug naar de parkeerplaats.) Het pad is gemarkeerd met gele paaltjes.
Loop door tot het pad door een goot (holle weg) loopt.
Holle weg
In de ijstijden spoelde er hier door erosie met regenwater diepe dalen uit.
De karren uit de vorige eeuw maakten gebruik van deze uitgeslepen dalen om door het gebied te trekken. Zo ook dit pad met de steile zijkanten, die voor het transport van goederen is gebruikt.
We noemen dit een holle weg.
Op de vochtige zijkanten kun je soms bijzondere mossen vinden.
Route:
Loop door tot je bovenaan, vlak voordat je het autopad kruist op een splitsing van bospaadjes staat.
Gemengd loofbos
De Duivelsberg is voor een groot deel begroeid met Beukenbos. Hier is een gemengd loofbos te vinden, allerlei soorten loofbomen groeien op deze plek door elkaar. Ook zijn de bomen niet allemaal even oud; jongere boompjes staan op open plekken tussen oudere exemplaren. Dit bos is dus een eind op weg om een natuurlijk loofbos te worden.
Route:
Neem vanaf de splitsing van paden in het bos het pad richting de splitsing van autowegen door het bos.
Ga rechtdoor op de splitsing van paden voor auto's het pad met het rode bord met de witte streep in.
Loop door tot het pad in de bocht een ander pad kruist.
Knooppunt
Om met de software van dit wandelproject verschillende routetrajecten aan elkaar te zetten is een knooppunt nodig. Op deze locatie vind je zo'n knooppunt. Met de routeplanner op de website kun je gebruik maken van dit knooppunten systeem om rondjes naar eigen voorkeuren te plannen en gratis te printen net zoals deze wandeling.
Route:
Neem het paadje dat parallel aan de weg langs de weilanden loopt.
Loop door tot je de weilanden goed kunt overzien.
Kleinschalige weilanden
Het landschap rond de Duivelsberg wordt gekenmerkt door steile heuvels begroeid met bos afgewisseld met kleinschalige weilanden en akkerbouw. Hier kijk je uit over zo'n kleinschalig weiland. De kleinschaligheid en de afwisseling geven het landschap zijn charme.
Route:
Volg het paadje verder en later het brede bospad over de parkeerplaats tot je bij de ingang van de Pannenkoekenhuis de Duivelsberg staat.
Pannenkoekenhuis de Duivelsberg
Pannenkoekenhuis de Duivelsberg is al meer dan 50 jaar een begrip op de Duivelsberg. Je kunt in deze oude boerderij heerlijk pannenkoeken eten. Het terras op het zuiden is in de zomer druk bezocht door wandelaars en dagjesmensen. Het pannenkoekenhuis dankt zijn naam aan de Duivelsberg, waarop vroeger een motte (een verdedigingsburcht) te vinden was.
Route:
Neem het paadje dat rechts van de parkeerplaats van Pannenkoekenhuis de Duivelsberg het bos inloopt. (Dit paadje is gemarkeerd met paaltjes).
Loop door tot je bij een landbouwperceel met uitzicht (links van het pad) uitkomt.
Uitzicht over het dal
Vanaf het wandelpad heb je even een prachtig uitzicht over de landbouwpercelen richting Duitsland. Twee coulissen van groen langs de rand van het perceel leiden je blik. Op mooie dagen kun je Kranenburg met zijn mini kathedraal in Duitsland zien liggen.
Route:
Blijf het paadje met de paaltjes erlangs volgen het bos weer in, de heuvel over, tot je op een splitsing van paden uitkomt.
Gemengd loofbos
De Duivelsberg is voor een groot deel begroeid met Beukenbos. Hier is een gemengd loofbos te vinden, allerlei soorten loofbomen groeien op deze plek door elkaar. Ook zijn de bomen niet allemaal even oud; jongere boompjes staan op open plekken tussen oudere exemplaren. Dit bos is dus een eind op weg om een natuurlijk loofbos te worden.
Route:
Neem het bospad dat richting het autopad door het bos loopt.
Sla op de autoweg links af en volg dehet autopad tot bij de bosrand.
Neem hier het kleine wandelpad dat langs de rand van het landbouwperceel loopt.
Loop door tot je links een goed uitzicht over de velden hebt.
Uitzicht over het dal.
Tijdens de wandelingen over de Duivelsberg en omgeving kun je telkens verrast worden door prachtige uitzichten over het golvende heuvelland.
Ook de toeristen weten de Duivelsberg te waarderen als vakantiegebied. Ze verblijven graag op de camping, die je in de verte ziet liggen.
Route:
Blijf het paadje langs de rand van het landbouwperceel volgen tot je links bovenaan de heuvel een monument (merkwaardige zuil) ziet staan.
Monument dakpannenfabriek
Dat hier rond de Duivelsberg al vele jaren dakpannen geproduceerd worden op industriële schaal gedenkt dit monument. De grondstoffen, een mengsel van leem en klei liggen rond de Duivelsberg voor het oprapen. Al in de Romeinse tijd was hier daarom een dakpannen industrie te vinden. Romeinse dakpannen werden voorzien van een stempel door de fabriek waar ze gemaakt werden. Met bodemvondsten is het bestaan van deze industrie dus aan te tonen. Het produceren van dakpannen op deze wijze heeft geduurd tot rond 1900, toen er nieuwe productie methoden kwamen.
Route:
Blijf het pad volgen.
Rechtdoor bij een splitsing met een pad naar links.
Loop door tot je de beek overgestoken bent en links van het pad een wegwijzer staat.
Wegwijzer
Deze wegwijzer staat vlak bij een beekje dat naar benden richting de Waal stroomt. Hij wijst wandelaars al vele jaren de weg richting Berg en Dal en naar de Duivelsberg.
Route:
Loop vanaf de wegwijzer het trapje omhoog en sla bovenaan rechts af.
Blijf het pad volgen tot je rechts naast het pad een kloof ziet liggen.
Holle weg
Het landschap rond de Duivelsberg was als sinds de Romeinen van strategisch belang. Oude en nieuwe wegen liggen er in dit gebied. Soms zijn ze met een stenen verharding.
Vaak liggen ze in de door het water uitgesleten dalen, zoals hier bij deze holle weg.
Route:
Loop door tot je links naast het pad een groene plek beneden in het beekdal ziet liggen.
Vochtige plek in beekdal
Als je op deze plek naar beneden kijkt zie je op de bodem van het dal een beekje stromen. Soms is dit alleen maar een vochtige plek, soms stroomt er echt water. In miniatuur zie je hier hoe de beek de kanten van het dit kleine dal uitslijt. De relatief vlakke bodem is een verzamelplaats van water met zandresten van hogerop van de helling.
Planten van het vochtige milieu groeien hier graag.
Route:
Loop door tot het pad een bocht maakt en je aan je linker hand een open plek ziet.
Adelaarsvaren
Op deze open plek in het bos, je ziet meteen dat er adelaarsvarens staan. Adelaarsvaren wijzen er op dat er in dit gebied al lang bos is geweest.
In het voorjaar komen de groene opgerolde bladeren tevoorschijn; de hele zomer is er een dicht dek van varenbladen. In de herfst sterven de takken af. In de ondergrondse wortelstokken wordt veel zetmeel opgeslagen als reserve voedsel, zodat deze in het vroege voorjaar kunnen uitlopen.
Route:
Blijf het pad volgen tot je bovenaan de heuvel bij een hek en op een T-splitsing met een breed pad uitkomt.
Heuvelachtig landschap
Je kunt hier duidelijk zien dat Berg en Dal op de stuwwal ligt. De paden lopen steil naar beneden het dal in. De dalen zijn in de loop van vele millennia uitgesleten door het regenwater.
Route:
Ga met je rug richting het bos staan en neem het rechter pad langs de huizen.
Loop door tot bij een hek uitkomt en neem het pad het bos in.
Loop een paar meter door tot je op een splitsing met een pad het dal in uitkomt.
Toegang bossen Duivelsberg
Vanaf hier heb je een geode toegang tot de bossen Duivelsberg Wylerberg en Vossenberg.
Er zijn verschillende rondwandelingen mogelijk.
Route:
Neem het pad dat langs de rand van het dal langzaam aan omlaag loopt.
Loop door tot je op een splitsing bij een bankje uitkomt.
Bankje op Landgoed De Vossenberg
Het heuvelachtig landschap had ook al aan het begin van de vorige eeuw een grote aantrekkingskracht op de gegoede burgerij. ook zij genoten van het uitzicht naar beide kanten over de Betuwe. Enkelen kozen voor het buiten wonen, soms alleen in de zomer. Zo zijn hier net als in Oosterbeek diverse landgoederen ontstaan op de stuwwal, zoals dit landgoed De Vossenberg.
Route:
Neem vanaf het bankje het pad in noord-oostelijke richting. (Dit is een pad met witte paaltjes, dat half verhard is.)
Loop rechtdoor bij een splitsing met een pad van rechts met een trappetje.
Loop door tot je opnieuw bij een splitsing met een pad van rechts uitkomt.
Knooppunt met informatie bord
Voor het plaatsen van informatie borden hoef je niet altijd een paal in de grond te slaan. In de achtertuin van het infocentrum voor het Nederlands Cultuurlandschap kent men creatieve oplossingen.
Route:
Neem het pad richting het informatiecentrum.
Loop door tot je op een splitsing met een pad van rechts (Y-splitsing) uitkomt.
Knooppunt Kastanje
Onze wandelingen bestaan uit diverse trajecten, die aan elkaar geknoopt kunnen worden. Je kunt dus zelf ook je wandeling samenstellen met onze route planner, te vinden onder het kopje wandelingen. Hiervoor zijn knooppunten nodig. Op dit knoop[punt staat een tamme kastanje.
In de bossen rondom de Duivelsberg staan sinds de Romeinse tijd al veel Tamme Kastanjes.
Route:
Loop vanaf de Y-splitsing de heuvel af naar beneden langs het met rood-witte paaltjes gemarkeerde pad.
Loop door tot je halverwege het weiland bent.
Kersenbomen
Langs de rand van het weiland staan verschillende groot uitgegroeide kersenbomen. Het is niet duidelijk of deze zijn aangeplant of verwilderd. In elk geval zitten er heerlijke kersen aan in mei.
Vroeger was kersenhout erg in trek als meubelhout vanwege de diep rode kleur.
Route:
Loop door tot je op een splitsing met een pad van rechts staat.
Weiland op de Heuvels
Een wandeling met je aangelijnde hond is een genot door de heuvelachtige landschap met afwisselend bossen en open terreinen. Juist in het voorjaar of in herfst bij de wisseling van de seizoenen is het fijn in de middagzon te wandelen of even uit te rusten op één van de vele bankjes. Mocht je hond dorst hebben, bij dit hekje is er een drinkbak voor vee waar je eventueel wat water voor je hond kunt nemen.
Route:
Neem het brede pad dat rechts langs het weiland omhoog gaat.
Loop door tot je bij een tweede weiland links van het pad aankomt en je aan je linker hand aan de overkant van het weiland een huis ziet liggen.
Achterkant Villa Wylerberg
Je kijkt hier naar de achterzijde van Villa Wylerberg. Het lijkt een modern gebouw, maar het huis werd al tussen 1921 en 1924 gebouwd door Marie Schuster-Hiby. Het huis is gebouwd in een expressionistische stijl, naar ontwerp van de Duitse architect Otto Bartning. Samen met Walter Gropius was hij in 1918 betrokken bij de oprichting van Bauhaus in Weimar.
Het ontwerp van het huis is nauw verbonden met de locatie met zicht van Arnhem tot aan Hoog Elten in het landschap van de Duivelsberg met zijn bossen met vele tamme Kastanjes. Het huis was voorzien van slechts een kleine sier en groentetuin.
In 1965 is het huis door de familie verkocht aan de Nederlandse Staat. Sinds 1985 is het een rijksmonument. Enkele natuurorganisaties vinden op dit moment onderdak in het huis.
Route:
Blijf het pad volgen tot je bij een tweede landbouwperceel uitkomt en je aan je linker hand een goed zicht op het perceel hebt.
Kleinschalige landbouw
Op de steile hellingen rondom de Duivelsberg komt landbouw voor op dit soort kleinschalige percelen. Het zijn oude percelen die al lang in gebruik zijn als landbouwgrond.
Een boer kan in verband met het uitbreken van gewasziektes niet jaren achter elkaar hetzelfde gewas verbouwen op een perceel. Er wordt daarom wisselbouw toegepast.
Route:
Volg het paadje langs de landbouwpercelen naar beneden, door het bos stijl naar beneden tot je op een Y-splitsing bij een huis aankomt.
Steile paden
Het gebied van de Duivelsberg en omgeving is sinds de ijstijden door de rivier aangesneden. Daarom zijn de hellingen zo steil. Hier een voorbeeld van zo'n steil pad. Bij nat weer is stevig schoeisels aan te bevelen.
Route:
Loop vanaf de Y-splitsing richting het dal.
Neem ter hoogte van het huis een klein paadje tussen de struiken door.
Loop door tot je na een bruggetje over de beek op een splitsing van paden staat.
Bruggetje over de Beek
In de dalen van de Duivelsberg stromen kleine beekjes. Ze voeren het kwelwater uit de stuwwal af naar de Waal. Hier kruist het wandelpad zo'n beekje met een bruggetje. Let ook eens op het waterkunstwerk dat aan de overkant van de weg staat. Bureau van den Eerenbeemt adviseerde de gemeente Beek-
Ubbergen om waterstromen door middel van het project Water Werkt weer zichtbaar te maken in- en rondom de dorpen. Beek is van oudsher bekend wegens het schone water van deze beken. Er waren allerlei wasserijen voor de burgerij uit Nijmegen gevestigd. Het kunstwerk is geïnspireerd op een aantal spoelbekkens van deze wasserijen.
Route:
Neem het pad dat in oostelijke richting over het bruggetje loopt en vervolgens een bocht naar rechts maakt en langs de helling omhoog loopt.
Loop door tot vlak na de bocht naar rechts.
Erosie op de Duivelsberg
De heuvels van de Duivelsberg zijn erg stijl en daarom gevoelig voor erosie. Erosie is het wegspoelen van zand en leem met het regenwater mee. Dit gebeurt wanneer de bosbodem beschadigd raakt, bijvoorbeeld door betreding en de wortels het zand niet meer vast kunnen houden. Door middel van een bord vraagt Staatsbosbeheer wandelaars op de paden te blijven. Bovendien is buiten de paden het leefgebied van de dieren, dus verstoor ze niet.
Route:
Loop door omhoog tot het pad voorzien is van een laan tamme kastanjes naast het pad.
Tamme Kastanjelaan
Langs het pad is een laantje van tamme kastanjes te vinden. In de herfst vallen de rijpe bolsters naar beneden en kun je er tamme kastanjes verzamelen.
De laatste eigenaresse van landgoed de Duivelsberg, Marie Schuster-Hiby, hield erg van tamme kastanjes en liet deze laan op haar landgoed aanplanten.
De oorsprong van de Tamme kastanjes op de Duivelsberg gaat verder terug. Ze zijn geïntroduceerd door de Romeinen die de kastanjes gebruikten als aanvulling op hun menu.
Route:
Loop verder over het pad tot je bovenaan bent.
Sla bovenaan links af en loop door tot je op een splitsing met een pad naar links uitkomt.
Neem het pad naar links en loop door tot je bij het uitzichtpunt bent.
Uitzicht de Duivelsberg
De burcht op de Duivelsberg bestaat uit twee burchten. De kleinere burcht waar je nu staat diende vermoedelijk om over de omgeving uit te kijken en deze te bewaken. Dat uitzicht over de Betuwe en de overkant van de Betuwe, heb je nog altijd: Bij mooi weer kun je de Duno, de Veluwezoom, Arnhem, het Wylerbergmeer, de Millingerwaard, het Monferland, Hoch Elten en Zylfich zien liggen. Kijk hiervoor op het metalen informatiebord.
Route:
Draai je om en neem hetzelfde pad terug.
Loop door tot je in de greppel net na het uitzichtpunt staat.
Verdedingsgreppel
Dat ook bij het uitzichtpunt nog een tweede kleine motte, een burcht, heeft gestaan is af te leiden uit deze verdedingsgreppel die er rond omheen gegraven is.
Route:
Loop verder en ga rechtdoor op de kruising het pad de grote berg omhoog.
Loop door tot je boven op de berg staat.
Top Duivelsberg
Op de top van de Duivelsberg stond ooit burchtMergelp. Deze burcht is rond het jaar 1000 gebouwd door Graaf Balderik en zijn vrouw Adela. De burcht was vormgegeven als een motte, een houten kasteel op een heuvel. Bijzonderheid is dat deze burcht uit twee delen bestond. Een hoofdburcht en een uitkijktoren.
De Duivelsberg was van oorsprong Duits grondgebied en werd in 1949 door Nederland geannexeerd als genoegdoening. In 1963 zijn de meeste geannexeerde gebieden aan Duitsland teruggegeven. De Duivelsberg niet; dit natuurgebied bleef Nederlands.
Van 1906 tot 1965 was de Duivelsberg eigendom van Maria Schuster-Hilby, een vriendin van Helene Kröller Müller. Zij verkocht het landgoed en het landhuis aan de Nederlandse staat. Sindsdien is het in beheer bij Staatsbosbeheer.
Route:
Loop de heuvel aan de andere kant naar beneden.
Ga rechtdoor op de krusing en loop door tot je op de parkeerplaats bij Pannekoekenhuis de Duivelsberg staat.
Pannenkoekenhuis de Duivelsberg
Pannenkoekenhuis de Duivelsberg is al meer dan 50 jaar een begrip op de Duivelsberg. Je kunt in deze oude boerderij heerlijk pannenkoeken eten. Het terras op het zuiden is in de zomer druk bezocht door wandelaars en dagjesmensen. Het pannenkoekenhuis dankt zijn naam aan de Duivelsberg, waarop vroeger een motte (een verdedigingsburcht) te vinden was.
