De heuvels rondom Berg en Dal zijn begroeid met gemengd loofbos; je kunt er heerlijk door heen wandelen. De Duivelsberg is omgeven door een verschillende dalen. De route doet een aantal van deze dalen aan. Je komt door het Filosofendal. Het landschap doet hier met zijn steile weiden haast buitenlands aan. De steile weilanden rondom de Vossenberg zijn voorzien van ouderwetse meidoorn heggen tussen de percelen. De hellingen van een stuwwal zoals bij Berg en dal bevatten altijd veel kwel. Tijdens de wandeling is dit goed te zien. De streek rondom Beek en Ubbergen was vanwege het heldere water van de beken bekend vanwege zijn vele wasserijen. Van deze industrie zijn nog enkele restanten in het landschap zichtbaar.
Om wandelaars die starten op de parkeerplaats aan de Kleefsebaan aan te sluiten op het wandelproject is een knooppunt nodig. Dat vind je op deze locatie.
Route:
Neem vanaf de splitsing van paden bij de parkeerplaats het pad dat in westelijke richting (parallel aan de asfaltweg) het bos inloopt.
Loop door tot je bij een holleweg aankomt.
Holle weg
Het pad loopt hier door een dalletje heen; het pad is jarenlang uitgesleten door stromend regenwater. Zo'n soort weg heet een holle weg. Rondom de Duivelsberg vind je verschillende holle wegen. Langs de steile kanten treedt water uit,waardoor er soms bijzondere mossen en planten te vinden zijn.
Route:
Volg het pad door de holleweg omhoog.
Loop door tot je bij de heksenkuil uitkomt.
Heksendans
De Heksendan is vermoedelijk in de Romeinse tijd ontstaan door afgraven van leem voor de dakpannen industrie rond de Duivelsberg. Het is een vochtige plek waar vandaag de dag nog steeds water in staat. Op vochtige dagen in de herfst hangt er nevel in de kuil. Mensen in de middeleeuwen dachten daarom dat de kuil behekst was. Vandaar de naam Heksendans in de volksmond, die de kuil tot de dag van vandaag draagt.
Route:
Volg het pad verder tot je op de hoek van een landbouwperceel uitkomt.
Vergezicht over de velden
Vanaf deze hoek van het landbouwperceel kun je prachtig zien hoe glooiend het gebied rond de Duivelsberg is. Je hebt een prachtig vergezicht over de velden Duitsland in; want je staat hier op de grens tussen Nederland en Duitsland. Aan de horizon zie je nog een hoogzit staan. Deze wordt gebruikt bij de jacht op reeën en ander wild. De aantallen van deze dieren worden beperkt gehouden om te voorkomen dat ze te veel schade aan de landbouwgewassen veroorzaken.
Route:
Volg het pad over de landbouwpercelen langs de landsgrens.
Loop door tot je op een T-splitsing van paden uitkomt.
Grenspaal 635
De grens tussen Nederland en de buurlanden is gemarkeerd met grenspalen. Hier zie je grenspaal nummer: 635. Soms zijn het prachtige exemplaren gehouwen uit steen, soms betonnen exemplaren zoals deze. De Duivelsberg behoorde voor de oorlog aan Duitsland. De grenspalen zijn dus redelijk recent geplaatst en daarom in beton uitgevoerd. Langs de hele grens zijn grenspalen te vinden; er is zelfs een grenspalen wandelroute.
Route:
Volg het pad langs de rand van het landbouwperceel omhoog, met rechts van het pad het bos.
Loop langs de rand van het landbouwperceel tot je op een splitsing met een pad naar rechts uitkomt.
Sla hier rechts af en loop door het bos tot je op een splitsing van paden bij een parkeerplaats uitkomt.
Pannenkoekenhuis de Duivelsberg
Pannenkoekenhuis de Duivelsberg is al meer dan 50 jaar een begrip op de Duivelsberg. Je kunt in deze oude boerderij heerlijk pannenkoeken eten. Het terras op het zuiden is in de zomer druk bezocht door wandelaars en dagjesmensen. Het pannenkoekenhuis dankt zijn naam aan de Duivelsberg, waarop vroeger een motte (een verdedigingsburcht) te vinden was.
Route:
Neem het pad dat links achter op de parkeerplaats langs het informatiebord het bos inloopt.
Ga rechtdoor op de kruising het pad de heuvel omhoog.
Loop door tot je bovenaan bent.
Top Duivelsberg
Op de top van de Duivelsberg stond ooit burchtMergelp. Deze burcht is rond het jaar 1000 gebouwd door Graaf Balderik en zijn vrouw Adela. De burcht was vormgegeven als een motte, een houten kasteel op een heuvel. Bijzonderheid is dat deze burcht uit twee delen bestond. Een hoofdburcht en een uitkijktoren.
De Duivelsberg was van oorsprong Duits grondgebied en werd in 1949 door Nederland geannexeerd als genoegdoening. In 1963 zijn de meeste geannexeerde gebieden aan Duitsland teruggegeven. De Duivelsberg niet; dit natuurgebied bleef Nederlands.
Van 1906 tot 1965 was de Duivelsberg eigendom van Maria Schuster-Hilby, een vriendin van Helene Kröller Müller. Zij verkocht het landgoed en het landhuis aan de Nederlandse staat. Sindsdien is het in beheer bij Staatsbosbeheer.
Route:
Loop aan de overkant weer naar beneden de heuvel af.
Ga rechtdoor op de krusing richting het uitzichtpunt.
Loop door tot je bij de greppel voor het uitzichtpunt bent.
Verdedingsgreppel
Dat ook bij het uitzichtpunt nog een tweede kleine motte, een burcht, heeft gestaan is af te leiden uit deze verdedingsgreppel die er rond omheen gegraven is.
Route:
Loop verder tot je bij het uitzichtpunt bent.
Uitzicht de Duivelsberg
De burcht op de Duivelsberg bestaat uit twee burchten. De kleinere burcht waar je nu staat diende vermoedelijk om over de omgeving uit te kijken en deze te bewaken. Dat uitzicht over de Betuwe en de overkant van de Betuwe, heb je nog altijd: Bij mooi weer kun je de Duno, de Veluwezoom, Arnhem, het Wylerbergmeer, de Millingerwaard, het Monferland, Hoch Elten en Zylfich zien liggen. Kijk hiervoor op het metalen informatiebord.
Route:
Draai je om en neem het pad waarover je gekomen bent.
Op de splitsing voor de grote berg rechts afslaan.
Op de volgende splitsing naar rechts afslaan.
Loop door tot het pad naar beneden loopt en er langs het pad tamme kastanjes staan.
Tamme Kastanjelaan
Langs het pad is een laantje van tamme kastanjes te vinden. In de herfst vallen de rijpe bolsters naar beneden en kun je er tamme kastanjes verzamelen.
De laatste eigenaresse van landgoed de Duivelsberg, Marie Schuster-Hiby, hield erg van tamme kastanjes en liet deze laan op haar landgoed aanplanten.
De oorsprong van de Tamme kastanjes op de Duivelsberg gaat verder terug. Ze zijn geïntroduceerd door de Romeinen die de kastanjes gebruikten als aanvulling op hun menu.
Route:
Loop verder naar beneden tot het pad een bocht naar links maakt en de helling verlaat.
Erosie op de Duivelsberg
De heuvels van de Duivelsberg zijn erg stijl en daarom gevoelig voor erosie. Erosie is het wegspoelen van zand en leem met het regenwater mee. Dit gebeurt wanneer de bosbodem beschadigd raakt, bijvoorbeeld door betreding en de wortels het zand niet meer vast kunnen houden. Door middel van een bord vraagt Staatsbosbeheer wandelaars op de paden te blijven. Bovendien is buiten de paden het leefgebied van de dieren, dus verstoor ze niet.
Route:
Loop verder naar beneden tot het pad een bruggetje over de beek kruist.
Bruggetje over de Beek
In de dalen van de Duivelsberg stromen kleine beekjes. Ze voeren het kwelwater uit de stuwwal af naar de Waal. Hier kruist het wandelpad zo'n beekje met een bruggetje. Let ook eens op het waterkunstwerk dat aan de overkant van de weg staat. Bureau van den Eerenbeemt adviseerde de gemeente Beek-
Ubbergen om waterstromen door middel van het project Water Werkt weer zichtbaar te maken in- en rondom de dorpen. Beek is van oudsher bekend wegens het schone water van deze beken. Er waren allerlei wasserijen voor de burgerij uit Nijmegen gevestigd. Het kunstwerk is geïnspireerd op een aantal spoelbekkens van deze wasserijen.
Route:
Neem vanaf het bruggetje over de beek het paadje richting de parkeerplaats.
Sla links af op de asfaltweg (Rijksstraatweg).
Ga rechtdoor bij de eerste weg naar links.
Loop door tot je links van de weg een gat in de heg ziet liggen.
Sla links af en loop door het gat in de heg. Achter de heg ligt een waterbekken.
Wasbekken
Van oudsher staat de streek rondom Beek en Ubbergen bekend om het heldere water dat via kleine stroompjes uit de stuwwal richting de uiterwaarden loopt.
Vanwege het heldere water ontstond al vroeg in de geschiedenis een huisindustrie van kleine wasserijen. Voor de introductie van de wasmachine vond het wassen plaats in dit soort wasbekkens. De wasvrouwen deed hun was in dit soort ondiepe wasteilen. Vervolgens werden de lakens te drogen gelegd op de bleek, graslanden, of over de meidoornheggen. De zon zorgde ervoor dat het grauwe linnen wit bleef. Op het hoogtepunt van de deze was-industrie, werd bleekmiddel uitgevonden. Ook toen lagen de lakens nog te bleken in de zon. Ze werden hagelwit. Na de opmars van de wasmachine, verdween deze traditie uit het dorpsbeeld.
Route:
Loop terug naar de asfaltweg (Rijksstraatweg) en vervolg je route.
Loop door tot de weg naar links bij huisnummer 311. (Hier staat een bordje Beekseroute).
Herenboerderij de Eland
Hier nabij Rijksstraatweg nummer 180 start de Beekseroute. Het gebouw naast dit startpunt is een rijksmonument. Het is een herenboerderij gebouw rond 1875.
Naast Boerderij de Eland is een wasbekken uit de tijd van de vele wasserijen uit de tijd van Beek.
Route:
Neem het pad dat vanaf de T-splitsing omhoog loopt.
Loop door tot je het pad een scherpe bocht naar rechts maakt en er links van het pad een huis staat.
Herberg
In de schuur van de herenboerderij schijnt een Herberg gevestigd te zijn. Wie kan hier meer over vertellen?
Route:
Loop verder omhoog tot je op een Y-splitsing van paden uitkomt en kijkt links over de heg.
Rietveld op de heuvel
In het weiland bovenop deze helling zie je een rietveld. Riet groeit alleen daar, waar water het hele jaar door beschikbaar is. Op deze plek is er dus kwelwater aan de oppervlakte gekomen.
Het is dus een drassige plek bovenop de helling daar waar je dat helemaal niet zo gauw zou verwachten.
Route:
Ga met je rug richting het dal staan en neem het rechter pad op de Y-splitsing.
Neem bij de Y-splitsing met het vee-hek het linker pad.
Loop door tot je rechts van het pad een helling ziet liggen.
Graftenlandschap
Direct naast het pad is een zogenaamde graft te vinden en verderop in het weiland ligt er nog één. Een graft is een steile helling die een leemhelling verdeelt in minder steile terrassen en ligt evenwijdig aan de hoogtelijnen. Om erosie tegen te gaan werden op de steilere bouwlanden in Limburg heggen geplant. Doordat er tegen de heggen materiaal aanspoelde en achter de heggen materiaal wegspoelde, ontstonden graften of steilranden. Een landschap met graften afgewisseld met terrassen, een graftenlandschap, is minder steil en daardoor geschikter voor de landbouw.
Route:
Volg het pad verder richting het dal.
Loop door tot je links van het pad een steile helling ziet liggen.
Begrazing met runderen
De weilanden, die hier aan de rand van de Vossenberg liggen, worden in de zomermaanden begraasd door runderen. Ook worden de weilanden aan het eind van het seizoen gemaaid en wordt het maaisel afgevoerd. Dit moet ervoor zorgen dat de weilanden verschralen en allerei bijzondere planten, zoals blauwe grasklokjes die in de zomer verderop staan, terugkeren.
De koeien staan niet achter prikkeldraad, maar meidoornhagen houden de koeien in de weiden. Deze vorm van versperring werd voor de uitvinding van prikkeldraad algemeen toegepast. De Stichting Nederlands Cultuurlandschap zet zich de laatste jaren in voor het herstel van deze heggen.
Route:
Volg het pad verder langs de bosrand.
Loop door tot het pad een bocht naar links maakt en je een bankje ziet staan.
Uitzicht
Vanaf het bankje heb je een adembenemend uitzicht over het dal onderaan de Vossenberg dat voorzien is van meidoornheggen. Het steile graftenlandschap voorzien van meidoornheggen, dat je hier voor je ziet, vind je elders in Nederland alleen in Zuid Limburg. Als bezoeker waan je je hier in het buitenland.
Route:
Volg het pad verder heuvel op tot het pad door het bos loopt en er allemaal boomwortels zijn.
Boomwortels
Boomwortels houden de grond vast en zorgen ervoor dat de erosie van stromend regenwater geen vat op de grond krijgt. Onder de grond heeft een boom een netwerk van wortels net zo groot als de boom boven de grond is. Hier kun je de uitgestrekte netwerken van de grote wortels zien, die de boom verankeren in de grond. Grote wortels vertakken onder de grond net zolang tot het haarwortels zijn, die uit de bodem water met voedingsstoffen voor de hele boom opnemen. Aan de oppervlakte, waar vanwege het pad weinig haarwortels zitten spoelt bij een regenbui soms veel grond weg. Daarom kun je hier het netwerk van de grote wortels prachtig zien liggen.
Route:
Loop door tot je op een splitsing van paden bij een bankje met een mooi uitzicht uitkomt.
Knooppunt Vossenberg
Er liggen vele paden en paadjes over de stuwwal. Vaak volgen deze paden de hoogtelijnen, zodat je wat gemakkelijker loopt, als je eenmaal de stuwwal hebt beklommen. Met onze routes proberen we een wandeling samen te stellen waarin informatie uit diverse bronnen is verwerkt.
Route:
Ga met je rug richting het bankje staan en neem het pad dat rechts om de hoek door een kloof de helling omhoog loopt.
Loop door tot je op een splitsing van paden bij een bankje uitkomt.
Bankje op Landgoed De Vossenberg
Het heuvelachtig landschap had ook al aan het begin van de vorige eeuw een grote aantrekkingskracht op de gegoede burgerij. ook zij genoten van het uitzicht naar beide kanten over de Betuwe. Enkelen kozen voor het buiten wonen, soms alleen in de zomer. Zo zijn hier net als in Oosterbeek diverse landgoederen ontstaan op de stuwwal, zoals dit landgoed De Vossenberg.
Route:
Neem vanaf het bankje het pad in noord-oostelijke richting. (Dit is een pad met witte paaltjes, dat half verhard is.)
Loop rechtdoor bij een splitsing met een pad van rechts met een trappetje.
Loop door tot je opnieuw bij een splitsing met een pad van rechts uitkomt.
Knooppunt met informatie bord
Voor het plaatsen van informatie borden hoef je niet altijd een paal in de grond te slaan. In de achtertuin van het infocentrum voor het Nederlands Cultuurlandschap kent men creatieve oplossingen.
Route:
Neem het pad richting het informatiecentrum.
Loop door tot je op een splitsing met een pad van rechts (Y-splitsing) uitkomt.
Knooppunt Kastanje
Onze wandelingen bestaan uit diverse trajecten, die aan elkaar geknoopt kunnen worden. Je kunt dus zelf ook je wandeling samenstellen met onze route planner, te vinden onder het kopje wandelingen. Hiervoor zijn knooppunten nodig. Op dit knoop[punt staat een tamme kastanje.
In de bossen rondom de Duivelsberg staan sinds de Romeinse tijd al veel Tamme Kastanjes.
Route:
Neem op de Y-splitsing het pad met de rode paaltjes.
Loop door tot je op een grasveld uitkomt.
Weiland in het Filosofendal
Heb je de prachtig uitgegroeide bomen gezien op dit weiland in het Filosofendal? Als je een boom de ruimte geeft om uit te groeien, kun je vooral in de winter zien hoe deze zich heel regelmatig zich vertakt. De vertekking is kenmerkend voor de soort.
Door schade bij ijzel, breken er soms takken uit. Die worden niet weer vervangen. Het blijven onregelmatigheden. Het is dus niet altijd de mens die schade aan de natuur veroorzaakt.
Route:
Loop verder over het paadje.
Sla rechts af op de splitsing in haarspeldbocht.
Loop door tot je op een kruising met een breed pad uitkomt.
Filosofendal
Op de kaart staat de naam Filosofendal en onze vriend Google had hierover geen nadere informatie.
Weet iemand waar dit dal deze naam gekregen heeft?
Route:
Loop omhoog in het Filosofendal en neem op de Y-splitsing het linker pad langs de rand van het landbouwperceel.
Loop door tot je bij een kruising met een beekje aankomt.
Bronnen landschap
In de stuwwal zitten veel niet voor water doorlaatbare leemlagen. Het regelwater wat hier in dit gebied dus valt, wordt oppervlakkig afgevoerd naar de zijkanten van deze ijstijd stuwwal.
Zo ook dit beekje, dat zomer en winter water voert. De temperatuur van het water is altijd ongeveer acht graden Celcius, de temperatuur van het grondwater.
Route:
Steek de beek over en loop langs het landbouwperceel omhoog.
Ga met de bocht naar links mee en loop door tot het pad langs een weiland loopt.
Uitzicht over de velden
Dit perceel heeft een heel schuine helling. Zoiets zie je in Nederland alleen in Zuid- Limburg, in het kalkgebied. Deze hellingen in de stuwwal zijn ontstaan in de laatste ijstijd.
Let eens op de verscheidenheid van bomen en struiken in de randen, die dit weiland omsluiten. Je vindt er meidoorn, sleedoorn, wilde rozen, kardinaalsmuts en veel hazelaars. Ook staan er hier en daar wilde kersen en lijsterbessen. Kortom veel voedsel voor de vogels en de kleine knaagdieren.
Route:
Blijf het pad volgen, een eindje de heuvel op tot je midden in het beukenbos staat.
Beukenbos
Beukenbossen op deze schrale gronden hebben vaak geen ondergroei van kruiden. Het dichte bladpakket dat hier vrijwel onverteerd blijft liggen, geeft de voorjaarsbloeiers weinig kans te kiemen. Is de helling nog steiler, dan blaast de wind de helling schoon en vind je hier tapijten van verschillende groene mossen. Dit is aan de randen vaak te zien. Het is de moeite waard eens op die verscheidenheid te letten. Er zal een wereld van variatie voor je opengaan.
Route:
Volg het pad eerst heuvel op, dan weer het dal in.
Op de kruising in het dal rechtdoor.
Loop door tot je bij een trap in het pad aankomt.
Trap
Om de erosie van dit recht lopende pad op deze zeer steile helling tegen te gaan, is hier een trap aangelegd. Zo'n pad slijt minder snel uit. De terreineigenaar verzoekt je daariom ook op het pad te blijven.
Route:
Loop de trap verder omhoog tot je boven bent en op een kruising van wegen staat.
Knooppunt
Om met de software van dit wandelproject verschillende routetrajecten aan elkaar te zetten is een knooppunt nodig. Op deze locatie vind je zo'n knooppunt. Met de routeplanner op de website kun je gebruik maken van dit knooppunten systeem om rondjes naar eigen voorkeuren te plannen en gratis te printen net zoals deze wandeling.
Route:
Neem het pad voor auto's in zuidelijke richting.
Ga rechtdoor op de splitsing van paden voor auto's en volg het wandelpad het bos in.
Loop door tot je op een splitsing van bospaden staat.
Gemengd loofbos
De Duivelsberg is voor een groot deel begroeid met Beukenbos. Hier is een gemengd loofbos te vinden, allerlei soorten loofbomen groeien op deze plek door elkaar. Ook zijn de bomen niet allemaal even oud; jongere boompjes staan op open plekken tussen oudere exemplaren. Dit bos is dus een eind op weg om een natuurlijk loofbos te worden.
Route:
Neem vanaf het kruispunt van bospaden het pad dat in zuidelijke richting het dal naar beneden loopt. (Dit pad is gemarkeerd met gele paaltjes.)
Loop door tot het pad door een goot loopt (holle weg).
Holle weg
In de ijstijden spoelde er hier door erosie met regenwater diepe dalen uit.
De karren uit de vorige eeuw maakten gebruik van deze uitgeslepen dalen om door het gebied te trekken. Zo ook dit pad met de steile zijkanten, die voor het transport van goederen is gebruikt.
We noemen dit een holle weg.
Op de vochtige zijkanten kun je soms bijzondere mossen vinden.
Route:
Loop door tot je vlak voor de parkeerplaats op een splitsing van paden uitkomt
Knooppunt Kleefsebaan
Om wandelaars die starten op de parkeerplaats aan de Kleefsebaan aan te sluiten op het wandelproject is een knooppunt nodig. Dat vind je op deze locatie.
