De streek rondom Beek en Ubbergen was vanwege het heldere water van de beken bekend vanwege zijn vele wasserijen. Van deze industrie zijn nog enkele restanten in het landschap zichtbaar. Uit de hellingen bij Berg en dal komt veel kwelwater. Op sommige punten langs de route is dit te zien. Op de helling onder de top van de vossenberg is een hoogstam-boomgaard te vinden. In het voorjaar bloeit deze boomgaard volop. De steile weilanden rondom de Vossenberg zijn voorzien van ouderwetse meidoorn heggen tussen de percelen. Het keteldal is bebouwd. In Ubbergen vlak bij de grens stond ooit een klein ANWB kantoor om het toerisme in Beek Ubbergen te bevorderen. Het is nu een monument.
In de dalen van de Duivelsberg stromen kleine beekjes. Ze voeren het kwelwater uit de stuwwal af naar de Waal. Hier kruist het wandelpad zo'n beekje met een bruggetje. Let ook eens op het waterkunstwerk dat aan de overkant van de weg staat. Bureau van den Eerenbeemt adviseerde de gemeente Beek-
Ubbergen om waterstromen door middel van het project Water Werkt weer zichtbaar te maken in- en rondom de dorpen. Beek is van oudsher bekend wegens het schone water van deze beken. Er waren allerlei wasserijen voor de burgerij uit Nijmegen gevestigd. Het kunstwerk is geïnspireerd op een aantal spoelbekkens van deze wasserijen.
Route:
Neem vanaf het bruggetje over de beek het paadje richting de parkeerplaats.
Sla links af op de asfaltweg (Rijksstraatweg).
Ga rechtdoor bij de eerste weg naar links.
Loop door tot je links van de weg een gat in de heg ziet liggen.
Sla links af en loop door het gat in de heg. Achter de heg ligt een waterbekken.
Wasbekken
Van oudsher staat de streek rondom Beek en Ubbergen bekend om het heldere water dat via kleine stroompjes uit de stuwwal richting de uiterwaarden loopt.
Vanwege het heldere water ontstond al vroeg in de geschiedenis een huisindustrie van kleine wasserijen. Voor de introductie van de wasmachine vond het wassen plaats in dit soort wasbekkens. De wasvrouwen deed hun was in dit soort ondiepe wasteilen. Vervolgens werden de lakens te drogen gelegd op de bleek, graslanden, of over de meidoornheggen. De zon zorgde ervoor dat het grauwe linnen wit bleef. Op het hoogtepunt van de deze was-industrie, werd bleekmiddel uitgevonden. Ook toen lagen de lakens nog te bleken in de zon. Ze werden hagelwit. Na de opmars van de wasmachine, verdween deze traditie uit het dorpsbeeld.
Route:
Loop terug naar de asfaltweg (Rijksstraatweg) en vervolg je route.
Loop door tot de weg naar links bij huisnummer 311. (Hier staat een bordje Beekseroute).
Herenboerderij de Eland
Hier nabij Rijksstraatweg nummer 180 start de Beekseroute. Het gebouw naast dit startpunt is een rijksmonument. Het is een herenboerderij gebouw rond 1875.
Naast Boerderij de Eland is een wasbekken uit de tijd van de vele wasserijen uit de tijd van Beek.
Route:
Neem de Rijksstraatweg richting nummer 301 en kijk tegenover dit huis in de betonnen wand links van de weg.
Kwel in de helling
Dat uit de stuwwal water naar buiten treedt, ook wel kwelwater genoemd, kun je hier goed zien. Het heldere water komt hier door de opening uit de helling tevoorschijn en wordt oppervlakkig door goten afgevoerd.
In Beek en ook hier in Berg en Dal waren er in de vorige eeuw verschillende wasserijen gevestigd. Zij gebruikten dit heldere bronwater om de was en de bleek te verzorgen voor de rijke Nijmeegse families. Het linnengoed werd op de bleek (grasveld of soms de heg) te drogen gelegd, zodat het linnen mooi wit werd in de zon. Linnen had de sterke neiging grauw te worden.
Route:
Loop verder door de Rijksstraatweg tot je bij nummer 160 (links van de weg) aankomt.
Voormalig grenskantoor
Onderaan de Vossenberg ligt het voormalige grenskantoor van de Duits-Nederlandse grens van voor de annexatie van Duits grondgebied. Nu is het een driedubbele woning. Het douanekantoor uit 1929 is rijksmonument.
Route:
Neem het pad dat tussen de huizen door naar boven gaat (bij nummer 156?).
Loop door tot je bij een huis aankomt en rechts van het pad een informatiebord staat.
Informatiebord
Hier langs het pad is een informatiebord van het Nederlands Cultuurlandschap, waarin zij informatie geven over deze omgeving en hun werkzaamheden voor ons landschap.
Route:
Volg het pad een stukje verder omhoog, tot je tussen de bomen loopt.
Smorenhoek
Deze holle weg in de Smorenhoek was een van de vele toegangswegen om de helling op te komen met paard en wagen. Als je in een grote villa zoals op de Vossenberg woonde,e moest je alles met paard en wagen naar boven brengen. Ook alle benodigdheden voor het huishouden werden via deze steile paden aangevoerd.
Route:
Loop door tot je tussen de bomen vandaan bent en op een splitsing van wegen bij hekken van de weilanden uitkomt.
Uitzichtpunt Vossenberg
Vanaf deze steile kant van de stuwwal kijk je in het dal van de Rijn(Waal). Geologisch is dit een heel bijzondere plek. de Rijn verlegde hier haar bedding.
Het Rijnwater stroomde vóór de laatste ijstijden via Doesburg door de bedding van de IJssel naar de Noordzee. Toen het ijs uit het Noorden deze weg versperde tijdens de laatste ijstijd, kon het Rijnwater op het Duitse gebied niet weg. Er ontstond een grote watervlakte. Op de zwakste plek in de stuwwal, hier tussen Elten en Kleef, brak de Rijn door. De Rijn zocht een nieuwe bedding via de Betuwe naar Katwijk richting Noordzee. Zo zijn er in de Betuwe vele grindbanken ontstaan.
De steil hellingen bij Beek en Berg en Dal zijn de stille getuigen van dit verwoestende watergeweld.
Route:
Loop richting de linker hoek van het weiland en ga door het hekje. Je staat nu op een splitsing van paden.
Hoogstam boomgaard
Op deze zonnige plek op de noordhelling van de stuwwal is het heel geschikt voor het kweken van fruit. Een hoogstamboomgaard hoort echt bij de landgoederen. Hier is opnieuw een hoogstam boomgaard aangelegd met appel- en perenbomen. 's Zomers lopen er schapen onder de bomen om het gras kort te houden.
In de moderne fruitteelt worden de bomen klein gehouden met lage takken, zodat het plukken van het fruit in de nazomer gemakkelijk gaat.
Route:
Loop verder naar beneden, richting het grote hek bij de ingang van het weiland.
Neem het hekje rechts naast het grote hek en sla links af op het pad.
Loop door tot je op een splitsing van paden uitkomt.
Rietveld op de heuvel
In het weiland bovenop deze helling zie je een rietveld. Riet groeit alleen daar, waar water het hele jaar door beschikbaar is. Op deze plek is er dus kwelwater aan de oppervlakte gekomen.
Het is dus een drassige plek bovenop de helling daar waar je dat helemaal niet zo gauw zou verwachten.
Route:
Ga met je rug richting het dal staan en neem het rechter pad op de Y-splitsing.
Neem bij de Y-splitsing met het vee-hek het linker pad.
Loop door tot je rechts van het pad een helling ziet liggen.
Graftenlandschap
Direct naast het pad is een zogenaamde graft te vinden en verderop in het weiland ligt er nog één. Een graft is een steile helling die een leemhelling verdeelt in minder steile terrassen en ligt evenwijdig aan de hoogtelijnen. Om erosie tegen te gaan werden op de steilere bouwlanden in Limburg heggen geplant. Doordat er tegen de heggen materiaal aanspoelde en achter de heggen materiaal wegspoelde, ontstonden graften of steilranden. Een landschap met graften afgewisseld met terrassen, een graftenlandschap, is minder steil en daardoor geschikter voor de landbouw.
Route:
Volg het pad verder richting het dal.
Loop door tot je links van het pad een steile helling ziet liggen.
Begrazing met runderen
De weilanden, die hier aan de rand van de Vossenberg liggen, worden in de zomermaanden begraasd door runderen. Ook worden de weilanden aan het eind van het seizoen gemaaid en wordt het maaisel afgevoerd. Dit moet ervoor zorgen dat de weilanden verschralen en allerei bijzondere planten, zoals blauwe grasklokjes die in de zomer verderop staan, terugkeren.
De koeien staan niet achter prikkeldraad, maar meidoornhagen houden de koeien in de weiden. Deze vorm van versperring werd voor de uitvinding van prikkeldraad algemeen toegepast. De Stichting Nederlands Cultuurlandschap zet zich de laatste jaren in voor het herstel van deze heggen.
Route:
Volg het pad verder langs de bosrand.
Loop door tot het pad een bocht naar links maakt en je een bankje ziet staan.
Uitzicht
Vanaf het bankje heb je een adembenemend uitzicht over het dal onderaan de Vossenberg dat voorzien is van meidoornheggen. Het steile graftenlandschap voorzien van meidoornheggen, dat je hier voor je ziet, vind je elders in Nederland alleen in Zuid Limburg. Als bezoeker waan je je hier in het buitenland.
Route:
Volg het pad verder heuvel op tot het pad door het bos loopt en er allemaal boomwortels zijn.
Boomwortels
Boomwortels houden de grond vast en zorgen ervoor dat de erosie van stromend regenwater geen vat op de grond krijgt. Onder de grond heeft een boom een netwerk van wortels net zo groot als de boom boven de grond is. Hier kun je de uitgestrekte netwerken van de grote wortels zien, die de boom verankeren in de grond. Grote wortels vertakken onder de grond net zolang tot het haarwortels zijn, die uit de bodem water met voedingsstoffen voor de hele boom opnemen. Aan de oppervlakte, waar vanwege het pad weinig haarwortels zitten spoelt bij een regenbui soms veel grond weg. Daarom kun je hier het netwerk van de grote wortels prachtig zien liggen.
Route:
Loop door tot je op een splitsing van paden bij een bankje met een mooi uitzicht uitkomt.
Knooppunt Vossenberg
Er liggen vele paden en paadjes over de stuwwal. Vaak volgen deze paden de hoogtelijnen, zodat je wat gemakkelijker loopt, als je eenmaal de stuwwal hebt beklommen. Met onze routes proberen we een wandeling samen te stellen waarin informatie uit diverse bronnen is verwerkt.
Route:
Ga met je rug naar het bankje staan en neem het paadje dat rechts achter het bankje het bos inloopt (het meest rechtse paadje) en vervolgens via een aantal trapjes de helling afloopt.
Loop door tot je aan het einde van het weiland op een T-splitsing uitkomt.
Toerisme in het Keteldal
De smalle uitgesleten dalen, zoals dit Keteldal waren geliefd als woonplek voor de gegoede burgerrij die graag buiten wilde wonen. Je ziet hier aan dit Keteldal dan ook vele mooie villa's en de voormalige pensions staan.
Begin van de vorige eeuw kwam het toerisme ook in deze regio op gang. Mensen verhuurden een deel van hun huis aan zomergasten, die hier graag vakantie hielden.
Route:
Volg het pad door het keteldal naar beneden.
Loop door tot je onderaan het keteldal op een T-splitsing staat.
Voormalig winkelpand aan de Rijksstraatweg
Het huis lijkt een voormalig dubbel winkelpand. Het knooppunt is nodig voor de uitbreiding van een of meerdere routes langs de vele historische rijks- en gemeentelijke monumenten van de dorpen Beek en Ubbergen.
Heeft iemand meer informatie over de historie en de bewoners van dit gebouw?
Route:
Neem de Rijksstraatweg in Westelijke richting.
Loop door tot je links van de weg een klein huisje ziet staan.
ANWB kantoor (monument)
Omstreeks 1950 kwam het toerisme in Nederland op gang. De Nederlanders hadden vrij e tijd. Op de vrije zondag trok men er massaal op uit. De ANWB (Algemene Nederlandsche Wielrijders-Bond, opgericht in 1883, nu de Koninklijke Nederlandse Toeristenbond ANWB) opende die jaren na de oorlog op verschillende plaatsten in Nederland kleine kantoortjes, zoals hier in het voormalige tramhuisje om de toerist te voorzien van gratis informatie.
Het grappige aan dit gebouw is dat het zowel langs de weg de helling op staat als langs de hoofdweg richting de landsgrens met Duitsland. een tramhuisje met twee wachtruimtes.
Route:
Loop verder tot je op een splisting met een weg van links boven uitkomt en links van de weg een voormalig transformator huis van de nijmeegse tram ziet liggen.
Dalstation van de tram
Tot aan de Tweede Wereldoorlog reed de Nijmeegse elektrische tram via Ubbergen naar Berg en Dal.
Hier vind je nog het dalstation voor het gebouw voor de elektriciteitsvoorziening van dit traject, gebouwd in de Jugendstil stijl van rond 1900.
Voor het beklimmen van de heuvels had de tram extra veel elektriciteit nodig, vandaar dat ook in Ubbergen een dalstation nodig was, onder aan de weg naar Berg en Dal. De tram reed in langzame bochten de heuvel op om aan het einde van elk recht stuk met een lus hoogte te winnen.
In het gebouw stonden transformatoren en kwikdamp gelijkrichters. Onduidelijk is of deze altijd achter de grote ramen gestaan hebben, omdat deze een fel wit licht verspreiden. Heeft iemand hier historische informatie over?
Route:
Neem de Rijksstraatweg met het elektriciteitsgebouw aan je linker hand.
Loop een stukje door tot je op het kruispunt bij hotel het spijker staat.
Beeld van een Wasvrouw
In het centrum van Beek-ubbergen staat dit beeld van een wasvrouw tegenover Hotel 't Spijker. Veel mensen vonden werk in de talrijke wasserijen vanwege het schone beekwater. Het schone koele bronwater was een van de bronnen van inkomsten voor de toeristische sector. Het wassen van het linnengoed van de hotels, de vele pensions en de buitens bracht vooral vrouwen werk.
Route:
Nieuw
Nieuw
Kunstwerk wasserij industrie
Tijdens de wandeling zult u verschillende beelden tegenkomen die aan het oude straatbeeld van de wasserijen herinneren. Elders een wasvrouw bij de beek en hier een paard en wagen, waarmee de was wordt vervoerd.
Route:
Nieuw
Nieuw
Nieuwbouw winkelcentrum
Ook Beek Ubbergen heeft de laatste jaren gebouwd aan een nieuw winkelcentrum. Zonder de uitstraling van de oude doorgaande Rijksweg aan te pasten is er achter deze historische weg dit winkelcentrum met parkeergelegenheid ontstaan.
Route:
Nieuw
Nieuw
Een pompend hart voor Beek
Op donderdag 3 juli 2003 is'Hart van Beek' nabij het verzorgingshuis 't Höfke feestelijk geopend. Kim Burgers, winnares van de tekenwedstrijd over de waterspeelplaats, heeft samen wethouder Leidy van der Aalst en een bewoner van 't Höfke de feestelijke opening verricht.
De pomp werd krachtig in beweging gezet door jong
Wethouder Leidy van der Aalst demonstreerde vervolgens de werking van de Archimedes-hevel.
Met dit sluitstuk is een kroon gezet op het project "Water Werk".
Route:
Nieuw
Nieuw
Koelwater-vijver
In het oude dorp Beekbergen waren de waterstromen van groot economisch belang. Uit de stuwwal komt veel water aan de oppervlakte in de vorm van vele grotere en kleine beken. Ook nu nog zijn er plaatsen nodig voor de waterberging. Daarom is hier in deze nieuwbouwwijk een prachtige vijver gepland om dit water uit te stuwwal tijdelijk op te slaan. Het aardige is dat een deel van de beekjes bovengrond ligt.
Route:
Nieuw
Nieuw
Afslag Wylerbergmeer
Let bij deze afslag eens op het ruisen van de bladeren van de abelen, de grote bomen, die aan de weg rand staan. Ook op de structuur van de stam kun je in zomer en winter bij het langslopen een tweede blik werpen.
Route:
Neem vanaf de splitsing de weg richting recreatiegebied het Wylermeer.
Loop door tot je in de verte de eerste bocht in de weg kunt zien liggen en een bosje van populieren ziet.
Witte abelen
Deze boomgroep bestaat uit een populierensoort, de witte abeel. Niet alleen hun stam is bijzonder door de ruitvormige tekening, ook de bladeren ruizen in de wind. De onderzijde van de bladeren is wit behaard, de bovenzijde donkergroen.
Als je even stil staat en naar het beeld van de ruisende bladeren kijk en luistert, zie je misschien zelf waarom deze routemakers enthousiast zijn over deze boomgroep.
Route:
Loop twee keer door een zigzag tot de weg zich splitst bij een manege.
Loop hier verder richting de ingang van de parkeerplaats van het Wylerbergmeer (links aanhouden op de splitsing bij de manege).
Loop door tot je bij de ingang van de parkeerplaats bent.
Slagbomen Wylerbergmeer
Aan de rand van de parkeerplaats van het Wylerbergmeer staan deze slagbomen. In de zomermaanden maken vele toeristen gebruik van deze parkeerplaats om te recreëren langs de rand van het Wylerbergmeer. Zo leiden ze de grote stroom toeristen in goede banen. Er is wel parkeergeld verschuldigd.
Route:
Loop de parkeerplaats op en loop rechtdoor naar achter, tot je in de hoek van de parkeerplaats bent.
Parkeerplaats Wylerbergmeer
Deze parkeerplaats is aangelegd voor wie als dagrecreant wil genieten van het Wylerbergmeer. Hoewel het betaald parkeren is, kan je van hier uit goed starten voor een stevige wandeling door het afwisselende landschap rondom het Wylerbergmeer.
Gebruik hiervoor de optie stel zelf je wandeling samen uit het wandelingen menu in de blauwe balk op de site.
Route:
Neem de voorlaatste rij parkeervakken, loop naar achter door de rij parkeervakken tot je achter op de parkeerplaats door een hekje, het recreatieterrein Wylerbergmeer op loopt.
Ingang Wylermeer
Verschillende routes komen op dit punt samen. Zowel het wandelpad langs het Wylerbergmeer als het pad dat via de betaalde parkeerplaats voor gasten van het Wylerbergmeer verder de Ooipolder in loopt.
Route:
Neem het paadje langs het Wylerbergmeer in Noordelijke richting. (Dit is met het meer rechts van het pad.)
Loop door tot je in de bocht rechts van het pad tussen de bomen door een speeltuin ziet liggen.
Speeltuin Wylerbergmeer
Hert recreatiepark Wylerbergmeer is door de beheerder, RGV, voorzien van een speeltuin. 's Zomers is het een drukte van belang met badgasten, dagjesmensen en voorbijgangers die langs de plas verkoeling zoeken. Ook op minder warme dagen, kun je er prima vermaken in deze speeltuin.
Route:
Loop verder tot het pad een bocht naar links maakt en rechts van het pad een bankje staat.
Bankje met uitzicht
Bankje met uitzicht over een rustiger deel van het Wylermeer. Geniet op stille dagen van de weerspiegeling van de bomen in het water. Of oefen eens: De zon in het water te kunnen zien schijnen (=kunnen verdragen dat een ander ook iets krijgt).
Route:
Loop door tot waar het paadje de recreatieplas Wylerbergmeer verlaat.
Toegang Wylerbergmeer
In de zomer is het op mooie dagen vaak een drukte van belang rondom het Wylerbergmeer. Niet alleen badgasten, maar ook fietsers en wandelaars genieten van het water, dat langzaam door deze plas richting de Ooipolder stroomt. Vandaar dat het Wylerbergmeer verschillende ingangen heeft. Dit is de ingang voor wandelaars en fietsers.
Om het toeristenverkeer in goede banen te leiden is er in het verleden veel infrastructuur aangelegd. Daarna ging de natuur zijn gang. De overhangende takken bij het fietspad geven de plek iets mystieks en camoufleren het feit dat alles rondom het Wylerbergmeer ooit op de tekentafel gepland werd. Zijn dit nu te fors uitgegroeide takken die de veiligheid bedreigen of is het project op deze manier natuurlijker geworden dan de tekenaar zich ooit kon voorstellen?
Route:
Loop door het hek en sla rechts af.
Loop verder tot je links van het pad een stroompje ziet.
Stuw Wylerbergmeer
Het waterpeil in het Wylerbergmeer wordt door deze stuw geregeld. Veel schoon, koel beekwater van de stuwwalhellingen bij Berg en Dal stroomt af naar deze plas. Hierdoor wordt het water langzaam ververst met koel beekwater en blijft de plas op natuurlijke wijze redelijk vrij van algen.
Algenbloei treedt alleen op in warm water.
Op rustige dagen kun je genieten van het geluid van kabbelend beekwater.
Route:
Neem het fietspad met het watervalletje aan je linker hand.
Loop een paar meter en neem het paadje dat rechts het recreatiegebied ingaat.
Blijf het paadje volgen en houdt steeds het meest linkse pad aan.
Loop een heel stuk door het bos aan de rand van het water.
Loop verder tot je links over het water kan kijken en rechts een meidoorn heg staat.
Meidoornheg
Het Wylerbergmeer is aangelegd als recreatieplas. Het veld voor de dagrecreatie is hier gescheiden door een pad met natuurlijke vegetatie en langs de waterlopen, begrensd door een doornige Meidoornhaag.
Meidoornheggen passen prima als natuurlijke afscheiding in het landschap van de uiterwaarden.
Route:
Loop verder tot je vlak bij de provinciale weg op een knooppunt van wandelwegen staat.
Achteringang Wylerbergmeer
Zo dicht langs de provincale weg voor het hek van het Wylerbergmeer heb je nog nauwelijks een idee van de prachtige landschappelijke oase met veel water, die achter het hek schuilgaat.
Nieuw knooppunt.
Route:
Neem het fietspad dat langs de provinciale weg loopt en sla rechts af.
Loop door tot waar het fietspad een bocht naar links maakt op de provinciale weg over te steken en kijk naar het witte stalen kolos dat zich voor je bevindt.
Kunstwerk: Dagjes Toerist
Van de serie kunstwerken in deze stijl, die op verschillende plaatsen langs de snelweg te vinden zijn, is dit een recente remake. Voor publiciteit langs de provinciale weg, vlak voordat je de grens overgaat, is dit een echte eye catcher. Meestal is er een relatie tussen het in staal uitgebeelde tafereel en de plaats waar het beeld te vinden is.
Route:
Steek de provinciale weg over en let op het stoompje. Loop richting de put waar het stroompje in verdwijnt.
Waterkunstwerk
Water speelt in Berg en Dal in de geschiedenis van de wasserijen een grote rol. Uitgebeeld zijn de put als bron van water en de wateruitstroom. Deze voortdurende waterstroom was mede de bron van welvaart in wasindustrie rondom Beek-Ubbergen. Ook de voortdurende waterstroom is heeft niet kunnen voorkomen dat de wasserijen gesloten zijn, door uitvinding van de wasmachine. Om dit te vertalen naar beelden, eindigt de waterstroom in een put.
Route:
Volg het stroompje stroomopwaarts en steek de weg over.
Neem aan de overkant het paadje dat langs het stroompje het bos ingaat en loop door tot je op de splitsing van paadjes bij een bruggetje over de beek uitkomt.
Bruggetje over de Beek
In de dalen van de Duivelsberg stromen kleine beekjes. Ze voeren het kwelwater uit de stuwwal af naar de Waal. Hier kruist het wandelpad zo'n beekje met een bruggetje. Let ook eens op het waterkunstwerk dat aan de overkant van de weg staat. Bureau van den Eerenbeemt adviseerde de gemeente Beek-
Ubbergen om waterstromen door middel van het project Water Werkt weer zichtbaar te maken in- en rondom de dorpen. Beek is van oudsher bekend wegens het schone water van deze beken. Er waren allerlei wasserijen voor de burgerij uit Nijmegen gevestigd. Het kunstwerk is geïnspireerd op een aantal spoelbekkens van deze wasserijen.
