De brink rondom de kerkjes van Beek Ubbergen is voorzien van panden die vroeger een winkelfunctie hadden. Het bouwen van woonwijken op de Heuvels rondom Berg en Dal vraag een bijzonder patroon van straten. Het doet een beetje buitenlands aan. Langs de rand van het Keteldal zijn een aantal fraaie vrijstaande huizen gebouwd. Bovenaan in het Keteldal staat een opmerkelijke wegwijzer. De lichte bebouwing in de dalen rondom berg en Dal doet haast buitenlands aan. Wandel van dal tot dal en kom meer te weten over de wasserijgeschiedenis en de trambaan die hier ooit liep. De Kabouterboom is al jaren een begrip in Beek en Ubbergen. De stok oude kastanje staat boven aan een moeras. Vanuit het moeras stroomt beekwater via het Kastanjedal richting Beek en Ubbergen.
De Bartholomeus kerk werd rond 1825-1826 gebouwd en daarna nog eens ingrijpend verbouwd in 1891. De baksteen vormgeving en het vakmanschap dat de bouw tentoonspreidt is kenmerkend voor de bouwstijl van die periode. Na de Tweede Wereld oorlog is het interieur zo goed mogelijk hersteld met meubilair uit andere kerken.
Heeft de Bartholomeus Kerk tegenwoordig een andere bestemming? In dit "juweeltje van Beek" trouwen jaarlijks veel aanstaande bruidsparen, zijn er exposities en worden er concerten gegeven. Ook worden er familiebijeenkomsten zoals dopen en begrafenissen en uitvaartplechtigheden gehouden.
Route:
Loop tot op de kruising tussen de twee kerkjes in.
Eetcafé de Witte
Aan een gastvrij dorpsplein zit altijd een goed café. Naast de kerk is er vrijwel altijd een dorpskroeg. Tegenwoordig is de horeca steeds vaker een eetgelegenheid dan een plaats waar alleen sterke drank wordt verstrekt. De tijden veranderen, de ondernemers veranderen mee met de wensen van de klanten.
Maar het oude spreekwoord blijft gelden:
Welk gastvrij dorp kan zonder een café naast de kerk?
Route:
Neem de Nieuwe Holleweg naar beneden, bekijk het kerkje links van het pad.
Oude Kerk
De Oude Kerk van Ubbergen behoort tot de protestantse gemeente van Ubbergen. Op deze plaats werd kort voor 1300 de eerste kerk al gebouwd zo blijkt uit de archieven.In de Tweede Wereldoorlog werd de kerk ernstig beschadigd. Nadien werd deze kerk met buitenlandse steun herbouwd naar de bouwplannen van rond 1450.
Route:
Loop verder naar beneden en bekijk de winkelpanden rechts van de weg.
Winkels aan het dorpsplein
Aan het dorpsplein, in dit geval rondom de kerk, zijn van oudsher de winkels te vinden.
Deze diversiteit van winkels van kleine zelfstandigen, bepaalden de sfeer van deze dorpsgemeenschap vanaf de jaren '30 tot in de jaren '70. Het was kenmerkend voor veel dorpen en stadjes in Nederland. Hier zijn er naast de grote winkelketens nog enkele in gebruik. De ondernemers hebben veel lekkers te bieden, ook streek producten, zeker voor een vermoeide wandelaar.
Route:
Loop door tot de Nieuwe Holleweg een scherpe bocht naar links maakt en er van boven een pad komt.
Dorpsplein van Ubbergen
Vanaf het dorpsplein zijn er verschillende wandelroutes. Let wel op waar je je meegebrachte auto parkeert als je van hieruit gaat wandelen.
Het Dorpsplein is erg gezellig met twee kerken, verschillende hotels, café's en restaurants en natuurlijk vele zonnige terrasjes. Enkele nostaligische winkelpanden uit de jaren '50 nodigen uit tot shoppen.
Route:
Neem vanaf de fontein de van der Veurweg omhoog de heuvel op.
Kijk voor de weg de bocht omgaat nog even achterom en geniet van het uitzicht.
Dorpsstraat Beek
De Dorpsstraat van Beek heeft nog steeds een vergezicht op de Bartelomus kerk van Beek Ubbergen.
Het was vroeger een Rijksstraatweg naar Kleef. Bij de oude ansichtenkaarten verzameling van Beek, kun je zien hoe omstreeks 1930 hier het een drukte van belang was, met voetgangers, personen op de fiets, een heel enkele auto, en zo af en toe een paard en wagen.
Route:
Loop verder met de bocht mee omhoog.
Sla links af een steil pad omhoog.
Loop rechtdoor bij het bospad naar rechts.
Loop naar beneden met de bocht mee, tot je op een grote weg uitkomt.
Y-splitsing
Opvallend voor deze wijk is dat de stedebouwkundige planning ervan rekening heeft gehouden met hoogteverschillen in het landschap. Wegen kronkelen langs de contouren van de helling en de plaats van de huizen is zodanig dat bewoners allemaal een goed en vrij uitzicht hebben op het dal. Daarmee lijkt deze planning op die in het buitenland, bijvoorbeeld zoals die wordt toegepast in de buitenwijken van Duitse dorpen en steden.
Route:
Neem de asfaltweg de heuvel op, links over de stoep voor de huizen langs.
Bekijk tijdens het naar boven lopen de bouwstijl van de verschillende huizen.
Huizen langs de Van Randwijckweg
De woonhuizen langs de Van Randwijckwegweg hebben een architectuur, die kenmerkend is voor de periode van voor en van na de Tweede Wereldoorlog.
Wie omhoog of naar beneden loopt langs deze weg kan zien hoe van de visie van de verschillende architecten door de jaren heen op landhuizen en vrijstaande villa's is veranderd. Je kunt aan de buitenzijde al zien, hoe met de tijd de idealen voor wonen veranderen en de technische mogelijkheden zich uitbreiden. De opdrachtgevers Krijgen hierdoor heel verschillende huizen.
Route:
Loop verder omhoog.
Loop door tot net voorbij de laatste huizen waar de weg het bos ingaat enkele tientallen meters voor de parkeerplaats.
Neem hier een klein wandelpaadje dat links af naar beneden gaat.
Loop door tot je bij een wegwijzer een weg kruist.
Vriendschaps wegwijzer
Deze historische wegwijzer uit 1909 in het Keteldal verwijst naar de geschiedenis van dit gebied. De grens met Duitsland is door annexatie van Nederland na de oorlog een stuk verder richting Duitsland verlegd. In 1963 vond hier de laatste grensherziening plaats. Op de achterzijde van de wijzer staat de spreuk: "Laat vriendschap helen, wat grenzen delen".
In 2002 werd deze wegwijzer voor het laatst gerestaureerd. Op oude ansichtkaarten kun je zien hoe deze er vroeger uitzag.
Route:
Loop verder omhoog lang het weiland tot je aan het einde van het weiland op een splitsing met een pad van links uitkomt.
Uitzicht vanuit Keteldal
Hier bovenaan het Keteldal heb je op dit knooppunt opnieuw een prachtig uitzicht over het Rijn(Waal)dal. Stel je eens voor hoe prachtig het zal zijn hier een huis op de helling te hebben en het hele jaar door van dit prachtige uitzicht te genieten.
Ook de schilders van de Haagse School hielden van dit landschap. Verscheidene plekjes in de dorpen onderaan de stuwwal werden door hen aan het begin van de vorige eeuw vastgelegd.
Route:
Neem vanaf de splitsing het brede pad dat omhoog het bos in loopt.
Volg het pad met de U-bocht mee tot je op een parkeerplaats uitkomt.
Parkeerplaats top Keteldal
Op deze ruime parkeerplaats is plaats voor zes auto's. Op de borden staat evenwel dat je er niet mag parkeren. Het is dus geen plek om van hieruit te wandelen.
Route:
Loop recht over de parkeerplaats heen naar de overkant (of loop richting de uitrit van de parkeerplaats, sla links af loop een stukje omhoog tot het einde van het hek rechts van de weg en sla daar af een klein paadje in).
Volg het kleine paadje langs het hek de heuvel op en kijk naar links boven.
Plaats tramweg viaduct
Op deze plek heeft het hoge tramweg viaduct gelegen. De tram maakte hier een keerlus om hoogte te maken en zo de stuwwal op te komen, door hier op deze plek boven het pad via een hoog ijzeren viaduct het dal over te steken.
Voor foto's hiervan en van het tracé, zie:de website van oude ansichtkaarten van "Oud Beek".
Route:
Loop verder het paadje omhoog via de trapjes.
Loop door tot je op een asfaltweg uitkomt en sla rechts af.
Loop door tot de eerste inrit van een huis links van de weg.
Bovenleidingmast tramweg
Met even goed zoeken, zie je hier nog een van de vele bovenleidingmasten van de tramweg, die tot '57 in gebruik was. Dit was het trac´e; van die tramweg. In de jaren '60 was deze lijn niet meer rendabel en werd afgebroken. Rond diezelfde tijd werd deze villa gebouwd.
Route:
Vervolg je weg verder over het asfalt met een bocht naar links.
Loop door tot je rechts van de weg een inrit van een grote villa ziet liggen.
Villa in Toscaanse sfeer
Deze buitenplaats is ontworpen in Pallacio stijl
Boven op de heuvel aangekomen, denk je toch ook een moment in Toscane te zijn. Zeker omdat ook de tuinaanleg dit beeld versterkt. De oprijlaan met de slanke cipressen zie je vaak in zuidelijke landen.
Het geheel kan ook als een verwijzing naar de Romeinen worden begrepen. Die rijke Romeinen hebben hier misschien vroeger wel geleefd. In de genen van burgers leeft die Romeinse geest dus nog steeds voort en vraagt om de aandacht van de voorbijganger voor het verleden van deze regio.
Route:
Links naast de inrit van het huis vertrekt een klein paadje heuvel af het dal in, volg dit paadje.
Loop een stukje door en geniet af en toe van de blik het dal in links van het pad.
Uitzicht over het dal
Op deze wandeling kun je net als de vroegere landeigenaren telkens weer genieten van het uitzicht op een volgend dal. Zij kozen ervoor op de stuwwal hun huis te bouwen.
Ook hier raden we je aan eens in de collectie van oude foto's en ansichtkaarten van Oud Beek te kijken, om zelf te onderzoeken, hoe het landschap in 100 jaar door de mens veranderd is.
Route:
Loop verder tot je bijna onderaan op een spitsing van paden staat bij een aantal trapjes.
Trapjes
Soms als het pad erg steil is, zijn er keurige trapjes in de helling aangelegd. Zodoende zijn de glibberige keileem heuvels ook bij regen goed begaanbaar voor de wandelaar. Bovendien is er minder erosie door het afstromende regenwater.
Route:
Loop vanaf de splitsing de trapjes af tot op het asfalt.
Steek het asfalt over en vervolg je weg over het paadje aan de overkant.
Kijk rechts van het pad naar de bamboe.
Bamboe
Soms wordt Bamboe als tuinplant door tuinarchitecten toegepast in hun ontwerp. Het ruisen van de bladeren in de wind, geeft de tuinliefhebber veel rust.
Soms ontsnappen deze houtige grassen en zijn ze een ware plaag in de tuin. Doordat sommige soorten met hun wortelstokken ondergronds een stevig netwerk vormen, komen ze op niet gewenste plaatsen boven de grond. Het kan dus een onkruid zijn. Bloeit de Bamboe soms pas na jaren, dan gaan die planten dood.
Route:
Loop verder tot je op een bredere weg uitkomt.
Sla links af, loop een paar meter door en kijk links van het pad onder de boven tegenover de parkeerplaats.
Wasbekken Ubbergen
Met het heldere bronwater uit de stuwwal was er in het dorp Beek Ubbergen waren er in de 19 e eeuw veel wasserijen. Overal in het dorp stroomt water, zijn er oude openbare wasplaatsen hersteld, zodat de geschiedenis levend bewaart blijft. Verscholen onder hoge bomen in de achtertuin van een woning een monument van de wasserij huisvlijt in Beek Ubbergen.
Route:
Loop verder over de klinkerweg tot je een andere bredere weg tegenkomt.
Sla links af en meteen daarna weer rechts af (De oude Holleweg in).
Loop verder omhoog tot het asfalt een haakse bocht maakt, loop hier rechtdoor de zandweg op tot je bij een splitsing bij een huis staat.
Villa 't Kaempke
Verspreid over de hellingen van de stuwwal rondom Berg en Dal en Beek Ubbergen vind je meerdere onder architectuur gebouwde villa's, zoals ook deze villa 't Kaempke. De soberheid van de jaren dertig is nog steeds zichtbaar in de vrijwel oorspronkelijke architectuur. Juist omdat deze villa ongeschonden de tijd heeft overleefd, is ze een aanwinst in het landschap.
Route:
Neem het padje rechts van de poort van het landhuis.
Loop door tot je rechts achter het gaas een houten paddenstoel en een kabouter ziet staan.
Kabouterroute
Langs de rand van de heuvels rondom Ubbergen is voor de kleinste wandelaars en hun (groot-)ouders een Kabouterroute aangelegd.
De Kabouterroute is aangegeven met houten paddenstoelen en tuinkabouters. Ze staan overal langs de route. De route ligt ook langs de beroemde Kabouterboom in het Kastanjedal. De folder met routebeschrijving is te krijgen bij de plaatselijke VVV.
Zelfs als het lopen soms nog niet meevalt, kun je vanuit de wandelwagen gefascineerd zijn door het zoeken (en vinden!) van de paddenstoelen langs de route. Maar kun je ook al herkennen welke kabouters er langs de route staan en wat hun functie of beroep is?
Route:
Loop verder tot je links van het pad een grote tamme kastanjeboom, de Kabouterboom, ziet staan.
Kabouterboom
Wist je wel dat de Kabouterboom bij Berg en Dal de oudstetamme kastanje van Nederland is?
Kabouters zijn van oudsher bekend. Ook hun goede relatie met de paddestoel, vooral die metrode met de witte stippen en met de ring om de steel is goed. Sommige kabouters schijnen er zelfs in te wonen.
Menigeen begrijpt deze ingewikkelde relatie niet goed en vandalen hebben de kabouterboom helaas meermalen in de fik gestoken.
Route:
Loop verder tot je op een splitsing van paden staat met een pad van links boven.
Knooppunt met trappetje
In een routenetwerk, zoals dit bij Beek-Ubbergen waarbij je uit routestukken zelf een wandeling kunt samenstellen, heb je veel knooppunten nodig.
Dit is zo'n splitsing van wegen.
Hier dicht bij vind je de dikste boom van Nederland, een oude tamme kastanje, de beroemde Kabouterboom van Beek.
Route:
Ga met je rug naar de twee paden van de Y-splitsing staan en loop richting de picknicktafel.
Kastanjedal bij de Kabouterboom
De picknickbank kijkt uit over een klein moerasgebied. Vanuit het moeras stroomt een stroompje met helder koel bronwater vanuit de stuwwal richting de rivier in de uiterwaarden. In het moerasgebied vind je veel bijzondere plantensoorten, zoals goudveil en reuze paardenstaarten, beiden zeldzame plantensoorten in Nederland.
Het beekje verlaat via het Kastanjedal, een dal met vele tamme Kastanjes, een zeer vochtig brongebied om via het centrum van het dorp. Tamme Kastanjes, waar het dal naar vernoemd is, komen al sinds de tijd van de Romeinen in deze bossen veel voor.
Route:
Ga met je rug richting het moeras staan en neem het pad aan je rechter hand richting de huizen.
Loop door tot je op een keerlus staat en kijk rechts achterom.
Huis Geldersch Landschap
Een huis van het Geldersch Landschap en Gelderse Kastelen is te herkennen aan de grachten groene luiken met de rode Gelderse roos op een gele ruit. Weet iemand meer over de bestemming van dit pand?
Route:
Loop verder over de weg tot je rechts van de weg een symmetrisch twee onder een kap huis ziet staan.
Jaren '30 woning
De vormgeving van huizenbouw uit deze periode is in te delen in een aantal hoofdklassen, maar de hoofdprincipes zijn vaak gelijk; zoals gebruik van strakke lijnen en het toepassen van oerhollandse baksteen als bouwmateriaal. Ondanks die strakke lijnen wordt er ook van af geweken, zoals te zien is in de boog boven de voordeur. De Romeinen hadden al een voorliefde voor de boogconstructie omdat deze erg stevig is en zonder extra steunconstructies veel last kan dragen.
Zo'n boog blijkt ook een symbolische betekenis, zo bleek uit vakliteratuur uit die periode: de bouwconstructie is zo stevig, dat ook binnenhuis het gezin in staat is om lief en leed met elkaar te delen. De boog waakt dus over de huiselijkheid. Dat was de opdracht voor de vrouw des huizes in die tijd.
Route:
Loop verder tot de weg een bocht naar rechts maakt en er naast een huis een pad naar links is en kijk naar links boven.
Hoekhuis met torentje
Tot aan de Rijksstraatweg in Beek is de wijk ontworpen in de Art Noveau periode. Dat blijkt uit het stratenplan. Aan de huizen is te zien dat de sluitstukken van de wijk pas in de jaren '30 gebouwd zijn.
Dit pand stamt uit de vroegste periode, omdat het vele ornamenten en een hoekhorentje heeft. De periode voor de eerste wereldoorlog was er een van verbroedering en positivisme met de nadruk op veel decoratie en tierlantijntjes.
Na de eerste wereldoorlog overheerste het functionalisme en de strakheid.
De details van de rijke decoraties zijn in de loop van de tijd verdwenen. Een voorbeeld is het ontbreken van de omlijsting van de ramen. Ook ontbreekt de torenspits van het torentje. Een andere verklaring zou kunnen zijn dat in de crisistijd van 1930 en door voortschrijdende inzichten het oorspronkelijke ontwerp nooit volledig is uitegevoerd.
Route:
Neem de weg (Ravenberg) naar benenden (tegen de richting van het verkeer in).
Loop door tot je op een kruising uitkomt.
Knooppunt Jugenstilwijk
Nieuw knooppunt. Is dit een hele wijk met veel Jugenstil panden?
Route:
Ga op de kruising met je rug richting het dal staan en sla links af omhoog.
Loop door tot de weg een bocht maakt en je links af via een klein paadje het kastanje dal in kunt lopen.
Loop door tot je op een splising van paadjes bij een vijver staat.
Vijver kastanjedal
Voor de molen als waterreservoir met goudveil Molengebouw staat er waterrad is verplaatst. Door het h0ogte verschil kan het molenrad blijven draaien.
Route:
Neem het paadje dat rondom de vijver loopt en vervolgens door het dal omhoog loopt.
Loop door tot er een klein paadje van links komt en je op een splitsing in het dal staat.
Kastanjedal
Rustig stroomt een klein stroompje water door het Kastanjedal naar beneden. De wanden van het dal zijn begroeid met tamme kastanjes. Als handen steken ze uit de steile wanden en reiken richting de hemel.
's Zomers zitten de vertakte kronen vol met blad en sluit het bladerdak zich boven het dal, dat hier haar naam aan heeft te danken.
Helaas zijn sommige tamme kastanjes de laatste tijd (door ouderdom?) dood gegaan. Tot nu toe worden ze nog niet herplant. Jammer voor het streek eigen karakter van de heuvels om Nijmegen, want Tamme kastanjes werden in deze omgeving door de Romeinen gebracht. Ze vormen dus een deel van het regionale beeldverhaal.
Route:
Neem vanaf de splitsing het paadje het beekdal uit en loop door over de weg waar je op uitkomt tot je midden tussen de nieuwbouw staat.
Nieuwe landhuizen
Een nieuw landhuis bouwen op een van de vrije kavels op deze plek op de stuwwal en ontwerpen binnen de gestelde kaders in te richten naar eigen inzicht, is een droomwens van velen. Slechts een enkeling kan die droom waarmaken. Is dit het huis zoals jij denkt voor jezelf te wonen, of hoe jij denkt dat het in deze wijk past op deze plaats? Zal het met de andere landhuizen passen in de filosofie van deze wijk?
Route:
Loop verder tot je een stukje voorbij een parkeerplaats aan de rechter kant van de weg bij een oud gebouw (rechts van de weg) staat.
Voormalige kostschool
Voormalige Internaat Opzoeken op oud beek meer info.
Route:
Loop de bocht door en kijk links van de weg recht over het pleintje heen.
Maria School
Van het voormalige schoolgebouw is alleen de voorgevel bewaart gebleven. De grijze gevelsteen met de naam van de school is er nog. Wil je weten hoe het er hier vroeger uit heeft gezien, met onverharde wegen en vrijwel geen auto's, neem eens een kijkje op de site van Oud Beek met veel ansichtkaarten. http://oudbeek.nl/
Route:
Loop een klein stukje verder en bekijk het nieuwbouw appartement links van de weg.
Nieuwbouw aan historisch plein
Dit modern vormgegeven appartementencomplex staat fier op de kop van het plein. een beetje uitdagend toch? Niet verscholen achter oude dromerige bomen. De architect is er in geslaagd het toch wel grote bouwvolume zo te ontwerpen dat het gebouw harmonieert met de stijl van het pleintje, passend in de historische context van deze plek.
Route:
Loop verder tot je links van de weg de ingang van het kerkhof ziet liggen (lange oprijlaan).
Kerkhof met oorlogsmonument
Op de begraafplaats rondom de kerk zijn ook oorlogsgraven van gevallenen uit de Tweede Wereldoorlog. Deze zijn ook opgenomen in de Liberation route en in Traces of War.
Dit oorlogsmonument is er om ook de burgers uit Beek en Ubbergen, die tijdens de Tweede Wereldoorlog gevallen zijn, te blijven herdenken.
Route:
Loop door tot waar de weg een haakse bocht naar rechts maakt en kijk links van de weg.
Villa Rozenhof?
De villa "Rozenhof" is een markante wit gepleisterd blokvormig villa met verdieping uit 1870-1875.
Let eens op enkele details: de ramen hebben afgeronde bovenhoeken en een geaccentueerde omlijsting. Ook de daklijsten met consoles zijn bijzonder. Er is een serre (wintertuin) met balkon tegen de oostgevel geplaatst.
Later werd een aanbouw met balkon voor de hoofdingang toegevoegd, waardoor het huis nog meer uitstraling kreeg.
Tegenwoordig is het een lux appartementen complex.
Route:
Loop verder langs de parkeerplaats tot je op een kruising van wegen voor de kerk staat.
Bartholomeus kerk
De Bartholomeus kerk werd rond 1825-1826 gebouwd en daarna nog eens ingrijpend verbouwd in 1891. De baksteen vormgeving en het vakmanschap dat de bouw tentoonspreidt is kenmerkend voor de bouwstijl van die periode. Na de Tweede Wereld oorlog is het interieur zo goed mogelijk hersteld met meubilair uit andere kerken.
Heeft de Bartholomeus Kerk tegenwoordig een andere bestemming? In dit "juweeltje van Beek" trouwen jaarlijks veel aanstaande bruidsparen, zijn er exposities en worden er concerten gegeven. Ook worden er familiebijeenkomsten zoals dopen en begrafenissen en uitvaartplechtigheden gehouden.
