Huize 't Velde is voorzien van de nodige bijgebouwen, zoals: het tolhuis en 't Jachthuis, waar vroeger een restaurant gevestigd was. Via het bos rondom het Tolhuis kom je vervolgens weer uit te komen op de zichtas van Huize 't Velde. Je wandelt langs het Kapse Bos richting de Onderlaaste Laak. De Huizen langs de Berkel zijn allen op hun eigen wijze ingepast in het landschap. Vaak wordt het uitzicht gericht op het open landschap door coulissen van Beuken aan weerszijden van het landhuis. Het vers en fris houden van het water op een landgoed vraagt aandacht. Doorstroming is altijd van belang, zo ook voor de waterpartijen rondom huize 't Velde. De wandelroute voert je langs de tuinmanswoning met tuinmuur, een boerderij en een sfeervol eikenlaantje van landgoed de Voorst.
Loop verder tot waar de weg het bos ingaat en er links van de weg een bospad is.
Sla hier links af, steek de weg (Vordenseweg) over en blijf aan de overkant voor de ingang van het bospad op het fietspad staan en kijk schuin naar rechts achteren.
Het Tolhuis
Hier langs de weg is het Tolhuis van landgoed 't Velde te vinden. Vroeger werd er langs veel wegen tol geheven. Gebruikers van de weg droegen op die manier bij aan het bekostigen van het onderhoud van de wegen.
Route:
Loop verder langs de bosrand het bos in tot je uitkomt op een splisting met een pad van rechts uikomt en je links een uitzicht hebt op huize 't Velde.
Uitzicht Huize 't Velde
Hier aan de rand van de velden heb je een mooi uitzicht op landgoed 't Velde. Heb je wel gezien dat de beukenlaan die het bos inloopt gericht is op het hoofdhuis?
Route:
Volg het pad in zuidelijk richting het bos in (dit is het pad dat over de zichtas loopt).
Blijf de zichtas volgen tot er een pad naar links afslaat. Neem dit pad.
Volg het pad met een grote bocht door het bos tot je opnieuw uitkomt met een splitsing met de zichtas met beukenlaan (rechts).
Beukenlaan Huize 't Velde
Wie door deze beukenlaan kijkt, ziet aan het einde ervan in de verte Huize 't Velde liggen. Hoewel de afstanden in dit geval ook niet groot zijn, zijn wel rechte lijnen gebruikt speciaal om de aandacht te vestigen op wat er op het einde ligt. Dit heet een zichtas. Deze zichtas hoorde dus bij de oorspronkelijke parkaanleg van Huize 't Velde.
Route:
Ga rechtdoor het bos weer in en blijf het pad volgen tot waar het tussen de beukenboompjes doorslingert.
Slingerend Beukenlaantje
Waar op landgoederen niet zoveel ruimte was om uitgebreide bossen aan te leggen, zoals hier, had de landschapsarchitect een heel aantal foefjes tot zijn beschikking. In periode waarin dit stuk van het landgoed aangelegd is: de romantiek, hield men van de puurheid van de natuur; men wilde er wel eeuwig in ronddwalen. In zo'n klein stukje bos als hier lukte dat niet, vandaar dat de paden expres slingerend zijn aangelegd. Zo kun je aan het begin van het pad, het einde nog niet zien. En tijdens de wandeling zie je recht voor je steeds een nieuw stuk natuur. Dat was één van de stijlmiddelen van de landschapsarchitect.
Route:
Loop verder het bos uit en steek de verbindingsweg (Vordenseweg) over en ga aan de overkant het bos weer in.
Loop door tot je op een kruising met een fietspad staat.
Langs de Beek
Langs de beek is een open stukje bos met een bankje om even uit te rusten van een lange wandeling te vinden. Veel mensen laten hier hun hond uit; regelmatig zie je dan ook een hond die in de beek gezwommen heeft.
Route:
Draai je om en loop terug.
Sla links af op de Y-splitsing en blijf het pad volgen.
Rechtdoor bij de splitsing met een pad naar links.
Sla nog een keer links af op de Y-splitsing en loop door tot je op de parkeerplaats van een Chinees Restaurant staat.
Loop naar de oversteekplaats aan het einde van de parkeerplaats en steek de Rijksstraatweg over tot je op een splitsing van fietspaden staat.
Shell station
Om verschillende routetrajecten van dit wandelproject met elkaar te verbinden zijn knooppunten nodig zoals bij dit Shell station. Het is een pompstation zoals je vaker langs de provinciale weg tegenkomt van een vrij nieuw type met een oliedichte vloer, zoals dat inmiddels wettelijk verplicht is. Dit soort regels en marketing stategieën met steeds de nieuwste huisstijl zorgen ervoor dat je, buiten een aantal museale exemplaren, weinig nostaligsche pompstations kunt vinden.
Route:
Neem het fietspad langs de Kappersallee in noordelijke richting. (Dit is met de Shell pomp rechts.)
Loop door tot je links van het fietspad de gracht om huize Baank en de beukenlanen aan de overkant van het water kunt zien liggen.
Gracht als scheiding
Aan de overkant van het water ligt het buiten Huize Baank. Hier vanaf het fietspad kun je goed zien hoe eerst een gracht en daarna een statige beukenlaan de buitenste begrenzing vormt van het landschapspark rondom dit buiten langs de Berkel.
Deze begrenzing biedt de wandelaar wel een blik in het park, maar de toegang is onmogelijk zonder een nat pak. Zonder hekken en dichte hagen een vriendelijke, maar wel effectieve afscheiding van het eigen erf.
Route:
Loop verder over het fietspad tot je bij een brug aankomt.
Bruggen over de Berkel
Ten behoeve van de provinciale weg is ooit een brug over het riviertje de Berkel gebouwd. De brug voor het auto verkeer is een beton constructie die je vanaf de jaren '50 tot de jaren '70 vaker in Nederland tegenkwam.
Later is voor fietsverkeer een aparte brug aangelegd voor de verkeersveiligheid van alle weggebruikers. Fiets verkeer is minder zwaar dan auto en vracht verkeer, vandaar dat hout in aanmerking komt als natuurlijk constructie materiaal.
Route:
Blijf aan deze kant van de brug.
Steek de grote weg met beukenlanen erlangs (Kappersallee) over en neem het paadje aan de rechter kant van de Berkel.
Loop door tot je bij een bruggetje zonder leuningen bent.
Uitstroom van water
Onder dit bruggetje door stroomt het water vanuit de vijvers rondom huize 't Velde weer terug de Berkel in. Door het uitdiepen van de vijvers en het hoogte verschil dat de stuw in de Berkel op pijl houdt, stroomt het water nu weer flink door. Zo blijft het water in de vijvers rondom het kasteel steeds in beweging en koel. De algengroei is dan tot een minimum beperkt.
Route:
Loop verder tot je bij de stuw staat.
Stuw in de Berkel
Een groot deel van het water van het riviertje de Berkel wordt sinds de jaren '30 van de twintigste eeuw omgeleid naar het Twentekanaal dat bij Eefde ligt. Op die manier hoeft bij de sluizen minder water in het kanaal gepompt te worden. Er stroomt nog een beetje water door de Berkel; voldoende om de grachten van Zutphen door te spoelen met fris water. Om het water van de Berkel ook bij deze geringe stroomhoeveelheden op peil te houden is deze stuw gebouwd. De techniek stamt dan ook uit de periode van de aanleg van het Twentekanaal, namelijk de jaren '30. Voor wandelaars is een pad over de stuw aangelegd zodat landgoed 't Velde verbonden is met landgoed de Voorst. De stuw is een rijksmonument. Stuw is van het type glijschuif, bouwjaar 1925.
Route:
Steek de stuw over en loop door tot je aan de overkant op een T-splitsing bij een heuvel met beuken erop staat.
Belvedère
Een stijlelement bij de aanleg van een landgoed is een zogenaamde belvedère. Hier op landgoed de Voorst verscholen in het bos vind je er één. belvedère is een samenstelling van belle en vide en betekent letterlijk "mooi uitzicht". Zo'n heuvel aan de rand van het aangelegde park en als einde van één van de lanen van het park diende er dan ook voor om vanaf een verhoging goed over de omgeving te kunnen uitkijken. Het uitzicht vanaf deze belvedère is nu enigsinds belemmerd door het omliggende bos. Maar wie erop klimt, kan de oorspronkelijke laan die naar de beledère toeleidde nog in het bos zien liggen.
Let op de romantische wortelpartijen van de beuken die op de belvedère staan.
Route:
Neem het pad in noordoostelijke richting (dit is het pad met de stuw aan je rechter hand en de belvedère links.)
Eikenlaantje
De landbouwpercelen van Landgoed de Voorst zijn vaak omzoomd met een groene band van bomen, het Achterhoekse coulissenlandschap. Zo ook hier waar je nu staat; de percelen zijn gescheiden door een laantje met redelijk oude eiken. Onder hun laaghangende takken door heb je naar alle kanten een prachtig uitzicht. Aan de ene kant zie je bijvoorbeeld een landbouwperceel met een oude boerderij liggen. Aan de andere kant kun je genieten van de Berkel en Landgoed 't Velde dat aan de overkant van het riviertje ligt.
Route:
Vervolg je route door de eikenlaan tot je bijna aan het einde van de eikenlaan rechts naast het pad een water met veel waterplanten erin ziet.
Waterplanten
Langs de rand van het pad in de sloot groeien talrijke waterplanten. De sloot is helemaal dichtgegroeid. Onder andere lissen zijn hier te vinden. In de zomer bloeien ze met mooie gele bloemen. Libellen vliegen rond.
Route:
Loop door tot je op een kruising met een nieuw aangeplant eikenlaantje komt.
Herstel lanen
Op vrijwel elk landgoed vind je statige lanen met laanbomen erin die 's zomers voor de nodige verkoeling zorgen als men zich over het landgoed verplaatst of op jacht is. Enige tijd geleden is hier op landgoed de Voorst een laan met eiken in zijn oude glorie hersteld.
Route:
Sla links af en loop door de eikenenlaan tot je naast een boerderij (links) staat.
Boerderij Landgoed de Voorst
Deze boerderij hoorde vroeger tot Landgoed de Voorst. Aangezien het woonhuis haaks op de schuur gebouwd is, is het niet de minste boerderij geweest; het is een teken van status en rijkdom als het woonhuis dwars op de schuur staat.
Tegenover de boerderij tussen de aangeplante bomen zijn 's zomers de nodige bloemen te vinden: o.a. lupinen. Over de velden heen kun je in de verte de Berkel tussen de landbouwpercelen zien stromen.
Route:
Loop een klein stukje verder over het pad tot je aan het begin van een pas aangeplante lindelaan staat.
Herplant lindelaan
Langs het pad is een tijdje geleden een nieuwe enkele laan met linden geplant. Lindebomen kunnen heel oud worden en staan symbool voor het goede.
Route:
Vervolg je route over het pad door de lindelaan.
Op de kruising aan het einde van de lindelaan rechts afslaan en een klein stukje doorlopen tot je links zicht op de tuinmanswoning en tuinmuur hebt.
Gezicht op de tuinmanswoning
Vanaf deze locatie heb je een goed uitzicht op de tuinmanswoning en de restanten van de tuinmuur van Landgoed de Voorst. Meestal omsloot de muur een vierkante akker. Hierdoor ontstond een gunstig windvrij microklimaat om groenten en fruit te verbouwen. Hier staat nog 1 zijde van deze muur. Tegen zo'n zuidmuur kun je goed verschillende soorten fruit kweken: zoals peren, perzikken en abrikozen, allemaal soorten die zeer vorstgevoelig zijn. De zuidmuur is enige graden warmer en daardoor bevriest de bloesem niet met IJsheiligen.
Route:
Draai om en loop terug naar de kruising.
Sla op de kruising rechts af en volg het pad langs de rand van het weiland (rechts) tot je op een kruising van paden uitkomt.
ANWB Berkelvallei route
Op dit knooppunt van ons wandelproject komt ook de Berkelvallei route van de ANWB voorbij. Deze route loopt vanaf huize 't Velde langs de Berkel naar Almen en dan weer terug via Huize de Voorst.
Route:
Neem het pad dat in westelijke richting van de kruising vertrekt. (Dit is richting de oprijlaan van huize de Voorst).
Sla links af op de splitsing met de oprijlaan.
Blijf de oprijlaan volgen tot je bijna bij de weg bent en op de splitsing met de tweede weg van links staat.
Vernieuwing toegangslaan
Bomen hebben niet een eeuwig leven. Soms is een laan zo vervallen dat deze vernieuwd moet worden, Enkele jaren geleden is de oprijlaan tot Huize de Voorst gekapt en van jonge laanbomen voorzien. Deze jonge eiken herstellen het statige aanzien van Huize de Voorst binnen tien jaar. Dan zijn ze groot genoeg met voldoende kroonvolume om het oude beeld te herstellen.
Route:
Neem het paadje dat in zuidelijke richting het bos inloopt.
Ga rechtdoor op de splitsing van paden en blijf het slingerpad volgen tot je bij een vijver uitkomt.
Vijver
Midden in het bos ligt deze achthoekige vijver. Onduidelijk is, hoe deze vijver paste in de oorspronkelijke aanleg van het landgoed. Wel duidelijk is dat de vijver gegraven is. Mensen in de romantische periode waren dol op de weerspiegeling van pure natuur op het wateroppervlakte.
Route:
Loop door tot je bij de weg uitkomt; ga hier links af en loop door tot je rechts een paadje vanaf de stuw ziet komen en links een heuvel met beuken erop ziet liggen.
Belvedère
Een stijlelement bij de aanleg van een landgoed is een zogenaamde belvedère. Hier op landgoed de Voorst verscholen in het bos vind je er één. belvedère is een samenstelling van belle en vide en betekent letterlijk "mooi uitzicht". Zo'n heuvel aan de rand van het aangelegde park en als einde van één van de lanen van het park diende er dan ook voor om vanaf een verhoging goed over de omgeving te kunnen uitkijken. Het uitzicht vanaf deze belvedère is nu enigsinds belemmerd door het omliggende bos. Maar wie erop klimt, kan de oorspronkelijke laan die naar de beledère toeleidde nog in het bos zien liggen.
Let op de romantische wortelpartijen van de beuken die op de belvedère staan.
Route:
Steek de stuw over en loop door tot je aan de overkant op een T-splitsing staat.
Stuw in de Berkel
Een groot deel van het water van het riviertje de Berkel wordt sinds de jaren '30 van de twintigste eeuw omgeleid naar het Twentekanaal dat bij Eefde ligt. Op die manier hoeft bij de sluizen minder water in het kanaal gepompt te worden. Er stroomt nog een beetje water door de Berkel; voldoende om de grachten van Zutphen door te spoelen met fris water. Om het water van de Berkel ook bij deze geringe stroomhoeveelheden op peil te houden is deze stuw gebouwd. De techniek stamt dan ook uit de periode van de aanleg van het Twentekanaal, namelijk de jaren '30. Voor wandelaars is een pad over de stuw aangelegd zodat landgoed 't Velde verbonden is met landgoed de Voorst. De stuw is een rijksmonument. Stuw is van het type glijschuif, bouwjaar 1925.
Route:
Neem het pad langs de Berkel in oostelijke richting. (Dit is met de Berkel links van het pad).
Volg het pad met de bocht naar rechts mee en loop door tot je rechts van het pad de achterkant van Huize 't Velde ziet liggen.
Achterzijde Huize 't Velde
Aan de achterzijde van Huize 't Velde is de oude zestiende eeuwsehavezate nog te herkennen. Bij de veranderingen van rond 1700 is de achterkant met zijn zeventiede eeuwsetrapgevels intact gelaten.
Omdat de zeventiende-eeuwse trapgevels aan de achterkant intact worden gelaten behoudt het huis daar deels het karakter van een havezate.
Verder is hier goed te zien dat de tuin is aangelegd in de Engelse landschapsstijl met zijn ronde natuurlijke vormen. Nergens is een rechte lijn te herkennen; niet in de vorm van de vijver, noch in de vorm van het grasland.
Route:
Loop verder tot je links van het pad een goed zicht op de vijver hebt.
Vijverpartij Huize 't Velde
De tuin in Engelse Landschapsstijl is hier nog redelijk goed herkenbaar en dus vele jaren in stand gehouden. Als centraal punt achter in het landschapspark is deze vijverpartij aangelegd. De vorm lijkt natuurlijk maar deze vorm is op de tekentafel ontstaan en vervolgens uitgegraven.
Route:
Loop verder tot vlak voordat het pad bij de Berkel uitkomt en een bocht naar rechts maakt.
Eiland
Het is even zoeken tussen de bomen van het bosje, maar met goed kijken zie je dat er in de vijver een eiland ligt met een heuvel erop; vermoedelijk een restant van een tweede belvedère of een theehuis op landgoed 't Velde langs de oevers van de Berkel. Een belvedère die je met een bruggetje over de vijver kon bereiken vanuit de tuin bij het hoofdhuis.
Route:
Loop door langs de rand van de Berkel tot je op een bruggetje over het water staat.
Uitzicht over het berkeldal
Hoewel de Berkel gekanaliseerd is, heeft een wandeling langs het riviertje zo zijn charmes. Aan de overzijde kun je een boerderij van landgoed de Voorst zien liggen. Er zijn plannen om de kanalisatie weer ongedaan te maken en de Berkel zijn oude bedding terug te geven.
Route:
Loop door tot je op een splitsing van wegen staat.
Kruising met het pad langs de Berkel
Ook vanaf dit kruispunt loopt er een pad langs de Berkel achter huize 't Velde langs. Let eens op de eikenlaantjes die de landschapskamers omsluiten.
Route:
Neem het pad langs het weiland in oostelijke richting. (Dit is met het weiland rechts van het pad.)
Loop door tot je bij een bruggetje uitkomt.
Bruggetje
De waterpartij midden tussen de weilanden is verbonden met de Berkel. Het wandelpad gaat er met een bruggetje overheen, zodat je met droge voeten aan de overkant komt.
In de zomer hoor je er de kikkers kwaken.
Route:
Loop verder over het pad tot je bij een splitsing met een pad van links uitkomt.
Paadje langs de Berkel
Vanaf dit knooppunt takt een paadje langs de Berkel af. Je kunt tot het viaduct van de spoorlijn langs de Berkel lopen en ook weer via hetzelfde pad terug. Een tochtje dat bij mooi weer zeker de moeite waard is, vanwege de bloemen die er in de zomer bloeien. Soms zijn er kano's op de Berkel.
Je kunt er genieten hoe de Berkel zich door het open cultuurlandschap kronkelt.
Route:
Neem vanaf de splitsing het pad in zuidoostelijke richting loopt. (Dit is met het pad dat aftakt links en de weilanden rechts van het pad.)
Loop door tot je op een splitsing van paden bij een belvedère (links) uitkomt.
Belvedère
Belvedère is een samenstelling van Belle en Vide en betekent letterlijk "mooi uitzicht". Zo'n heuvel aan de rand van het aangelegde park en als einde van één van de lanen van het park diende dan ook om vanaf een verhoging goed over de omgeving te kunnen uitkijken. Belvedère betekent letterlijk: mooi uitzicht. Dat heb je ook vanaf deze kunstmatig aangelegde heuvel in het landschap. Je kunt zowel uitkijken over het landgoed als over de omliggende landbouwpercelen. Hij ligt aan het einde van de hoofdas van de tuin van landgoed 't Velde. In sommige tuinen stond er een prieel boven op de belvedère.
Route:
Neem vanaf de splitsing bij de belvedère het pad dat in zuidelijke richting loopt.
Loop door tot je bij een sterk gekromde laan van oude beuken uitkomt.
Gebogen beukenlaan
In 1824 krijgt Hendrik van Lunteren, kweker te Utrecht en beroemd hofleverancier van oranjeboompjes, opdracht het park rondom huize 't Velde aan te pakken. Het park verandert daarbij in een aanleg in Engelse landschapsstijl, zoals je aan deze gebogen laan kunt zien.
Hendrik van Lunteren volgde zijn opleiding in Engeland en ontwierp meerdere tuinen in de Engelse landschapsstijl, waaronder deze.
Route:
Loop verder tot je in een jonger deel van het beukenlaantje aangekomen bent.
Jonge aanplant slingerlaantje
Jonge aanplant slingerlaantje. Om op een kleine ruimte toch voldoende wandelmogelijkheden te creëren zijn de paden van landgoed 't Velde krom aangelegd. Dit is een mooi voorbeeld daarvan. Bij de aanleg van een nieuwe laan is het oude slingerpatroon gevolgd.
De aanleg kwam tot stand rond 1824 onder leiding van Hendrik van Lunteren. De parkaanleg valt onder rijksmonumentenzorg.
Route:
Loop verder tot je aan je rechterhand een vijver ziet.
Hier langs de Rijksstraatweg ligt een parkeerplaats voor ongeveer 10 auto's. Een ideaal uitgangspunt voor wandelingen over Landgoed 't Velde.
Route:
Loop over de parkeerplaats naar achteren in noordelijke richting. (Dit is met het weiland aan je linker hand.)
Neem het pad dat aan het einde van de parkeerplaats het bos inloopt en loop door tot je op een T-splitsing met een eikenlaan uitkomt.
Eikenlaan
De eikenlaan waar je aangekomen bent loopt voor Huize 't Velde langs. Hij strekt zich uit over de volle lengte van het landgoed van de Shell pomp aan de ene zijde tot aan de belvedère aan de andere zijde. Je kunt over deze laan een flink stuk lopen over Landgoed 't Velde. Historisch gezien had de laan ook een nut, bij een drijfjacht kun je het wild op zo'n laan zien oversteken.
Route:
Neem de eikenlaan in westelijke richting. (Dit is met het pad dat uitkomt op de eikenlaan aan je linker hand.)
Loop door tot je uitkomt bij een splitsing met een pad van rechts. (Deze splitsing bestaat uit een vertakking van twee paden, loop door tot het tweede pad met een bankje.)
Bankje bij de slotgracht
Bankje met het uitzicht over de slotgracht die rondom de tuin van huize 't Velde ligt. Het bankje staat op de kruising van een lindelaan en een eikenlaan.
Route:
Neem vanaf de splitsing de eikenlaan in westelijke richting. (Dit is met het water rechts van het pad.)
Loop door tot je bij een parkeerplaats op een kruising van paden voor Huize 't Velde staat.
