Wandelen op Schokland

Beginpunt: Parkeerplaats Schokkerbos
Eindpunt: Parkeerplaats Schokkerbos
Lengte: 9,0 (km)
Aantal bezienswaardigheden: 34
 

Parkeren:

• Parkeerplaats Schokkerbos
  Nabij de Keileemweg
  8319 AC  SCHOKLAND

Openbaar vervoer:

• Geen gevonden

Horeca:

• Museumrestaurant Schokland

Links:

• Deze wandeling in tegengestelde richting
• Print deze wandeling
• Deze route op je mobiel wandelen
• Detailkaart bij deze wandeling
• Bekijk deze wandelroute op Google Earth
• Download de wandelroute op je GPS (GPX)
• Deze route als lijst met coördinaten

Tweeten

Midden in het Schokkerbos buiten het hek van de gesteentetuin ligt een parkeerplaats voor ongeveer 10 auto's. Deze parkeerplaats wordt in tegenstelling tot die bij de gesteentetuin 's avonds niet afgesloten en is dus erg geschikt voor het maken van lange wandelingen over het voormalige Zuiderzee eiland Schokland.

Route:

• Neem vanaf de parkeerplaats de asfaltweg in zuidelijke richting. (Dit is met de kapvlakte links van de weg).
• Loop door tot je bij de grote weg uitkomt.
• Steek de grote weg over en sla op het fietspad aan de overkant links af.
• Loop een paar meter door tot je bij een wegwijzer voor fietser staat.

Bij deze ANWB wegwijzer voor fietsers is een startpunt voor wandelingen over het voormalige Zuiderzee eiland Schokland. Op de meeste fietsknooppunten worden ANWB paddenstoelen voor fietsers neergezet. Deze ontsierend de blik op het landschap minder dan dit soort wegwijzers. Nadeel van de paddenstoelen is dat ze alleen te lezen zijn als je van de fiets afstapt. Op punten waar stilstaande fietsers een gevaar kunnen vormen staan dus ANWB wegwijzers.

Route:

• Neem vanaf de wegwijzer de weg richting Ens en Kampen.
• Loop door tot je aan het einde van de parkeerplaats een zandweg kruist vlak voor een boerderij.

Nieuw knooppunt. Vanaf 1947 werd er begonnen met de uitgifte van land in de Noordoostpolder. De nieuwe boeren werden streng geselecteerd. Ze kwamen voornamelijk uit Zeeland (onder andere uit Walcheren dat in 1944 door de geallieerden onder water was gezet), Noord-Holland en Friesland. Er was veel werk voor heel veel verschillende ambtenaren om het nieuwe land economisch rendabel te maken. Zo was er een speciale groep van deskundigen, die voor de inscharing van vee in deze nieuwe polder zorg droeg. Je wilde toch wel graag met een gezonde veestapel beginnen.

Route:

• Neem het zandpad in nooderlijke richting. (Met het boerenerf rechts.)
• Loop door tot je het fietspad van de provinciale weg kruist.

Het gezicht op Middelbuurt dat je vanaf dit knooppunt van wandelpaden hebt is misschien wel het bekendste beeld van Schokland. Als een speels ensemble van allerlei verschillende daken steekt het herbouwde dorpje Middelbuurt met zijn houten huisjes tegen de groene omgeving en de blauwe lucht af. Als je er tijdens de wandeling een aantal keer naar kijkt lijken de daken te dansen; iedere keer ziet het er anders uit. Het contrast met het streng ontworpen en ingerichte polderlandschap eromheen kan niet groter zijn.
Het voormalige eiland Schokland en het herbouwde dorpje Middelbuurt staan sinds 1996 op de lijst van Unesco Wereld erfgoed.

Route:

• Neem het pad dat langs de rand van het boeren erf loopt.
• Loop door tot je vlak voor het fietspad op een splisting van paden staat.

Op dit punt kun je genieten van alle verschillende soorten uitzichten die je op het voormalige Zuiderzee eiland Schokland hebt. Let bijvoorbeeld op de landbouwpercelen of de groene coulissen die het eiland omsluiten die doorsneden worden door de schattige houten huisjes van Middelbuurt, of wat dacht je van de seriematig gebouwde Noordoostpolder boerderij achter je?

Route:

• Neem het paadje langs het weiland dat parallel aan het fietspad loopt.
• Sla op het einde links af en steek het bruggetje over.
• Sla rechts af op het fietspad en loop door tot de inrit van het museum.

Bij de inrit naar de parkeerplaats van Middelbuurt en het Museum Schokland ligt dit knooppunt om verschillende wandelroutetrajecten aan elkaar te koppelen.

Route:

• Loop vanaf de inrit van het museum een klein stukje over het fietspad in westelijke richting. (Dit is met de inrit van het museum aan je linker hand.)
• Sla bij het eerste bruggetje links af en loop rechtdoor langs de rand van het weiland tot je bij het museum aankomt.
• Sla bij het museum links af en loop door tot je op het plein voor het museum staat.

Een deel van het vroegere dorp Middelbuurt is in de loop van de jaren hersteld en is nu een openluchtmuseum.
Je kunt er veel leren over de lange geschiedenis van het eiland Schokland. Al in de ijstijden was het een plek waar de mammoeten graasden. In de Steentijd en later in de Bronstijd was het eiland veel groter. Gezien de bodemvondsten is het altijd bewoond geweest. Restanten van schepen zijn bij de drooglegging van de Noordoostpolder van 1940-september 1942 hier in de directe omgeving gevonden.

Route:

• Neem vanaf het plein voor het museum het fietspad dat tussen de ingang van het museum en de fietsenstalling vertrekt.
• Loop langs de houten schutting.
• Sla kort daarna links af en loop een stukje de polder in tot je een goed zicht hebt op de kerk van Middelbuurt.

Op deze plek in de polder rondom het voormalige Zuiderzee eiland Schokland heb je een goed zicht op de kerk van Middelbuurt, de Enserkerk, en enkele van de huisjes die nu het open lucht museum herbergen.
De Enserkerk was eigendom van de Nederlands hervormde gemeente, op dit moment is er een oudheidkundig museum in gevestigd. Het gebouw is in 1834 gebouwd ter vervanging van een ouder Gotisch gebouw met een Romaanse toren, grotendeels van hout op een stenen fundament. De eerste kerk werd op deze plek rond 1717 gebouwd ter vervanging van de kerk op de zuidpunt van Schokland. Het houten kerkje kreeg het zwaar te verduren tijdens de watersnoodramp van 1825 en was rond 1830 rijp voor de sloop. Met subsidie van het rijk werd het huidige gebouw in 1834 gebouwd.
De klok in de toren is de originele kerkklok gegoten in 1710 in Amsterdam. In de oorlog werd de klok voor de bezetter verborgen en via een aantal omzwervingen in de Noordoost Polder kwam hij weer in de originele toren terecht.

Route:

• Draai je om en loop terug naar het fietspad.
• Sla op het fietspad links af.
• Loop door tot je uitkomt bij een splitsing met een pad van rechts.

In de loop van de 16e en 17e eeuw was Schokland een redelijk groot eiland dat in de voormalige Zuiderzee lag. Het Noordelijke gedeelte was eigendom van de stad Amsterdam. Het zuidelijke deel behoorde aan de Provincie Overijssel. Toen in de 19e eeuw er slechts drie terpen over waren en er weer eens een grote stormvloed was geweest in 1829, heeft men in 1859 het eiland verplicht ontruimd. Het was te gevaarlijk hier te wonen.
Pas bij de drooglegging van de Noord-oostpolder heeft men de vroegere Middelbuurt in oude stijl herbouwd.

Route:

• Neem het fietspad in zuidelijke richting. (Dit is met de landbouwpercelen aan je rechter hand en het natuurgebied met riet aan je linker hand.)
• Loop door tot je links van het fietspad een terp ziet met een put en een huisje erop.

Je staat nu bij de terp waarop het voormalige dorp de Zuidert van Schokland, ook wel Zuiderbuurt genoemd, lag. De terp was ook voorzien van een waterput waar lange tijd zoet water in te vinden was. Ondanks dat het hele eiland door zout zeewater omgeven was, zorgden het zand en de kleipakketten ervoor dat er op grotere diepte zoet water beschikbaar was als drinkwater.
Waar op Schokland geen zoet water voorhanden was, werd dit aangevoerd per schip.

Route:

• Vervolg je route over het fietspad loop door tot je bij een rij scheef gegroeide bomen aankomt.

In de vorige eeuw is er ter markering van het voormalige Eiland een rij laanbomen, in dit geval essen aangeplant. Zo kun je zien en beleven hoe klein het eiland al die jaren eigenlijk geweest is. Je moet je voorstellen dat het geheel door water omgeven was.
Omdat deze rij essen (Fraxinus) erg in de wind staat, die hier vaak vanuit het zuidwesten blaast, zijn de bomen een beetje scheefgegroeid in de loop van de jaren. Als er naast de zeewind ook nog zout zou wordt meegevoerd uit zee, groeien deze bomen snel nog veel schever.

Route:

• Volg het fietspad met de scherpe bocht naar rechts en loop door tot bij de ruïne van de kerk.

Hier op de zuidpunt van het voormalige Zuiderzee eiland Schokland is de ruïne van de kerk van oud Ens te vinden. De fundamenten van deze kerk zijn nog steeds in gebruik als een grafmonument. Bij een hevige storm in 1829 spoelden de graven rondom de kerk weg. De restanten zijn na de storm verzameld en overgebracht naar Amsterdam. Daar zijn ze bewaard tot het droogvallen van de polder. Daarna zijn de restanten herbegraven in deze kerk ruïne.
Aan de fundamenten is ook te zien dat er twee verschillende bouwfasen van de kerk te onderscheiden zijn. De oude kerk werd te klein en op dezelfde plaats is een nieuwe grotere kerk gebouwd met behoud van de toren.

Route:

• Vervolg je route over het fietspad en loop een klein stukje door tot er links een ronde baksteen cirkel te zien is.

Op de zuidpunt van Schokland werd in 1825 een vuurtoren gebouwd op schepen op de Zuiderzee de weg rondom het eiland te wijzen. De stenen ring in het grasveld geeft aan waar het fundament van deze vuurtoren van Schokland heeft gestaan. Na de ontruiming van 1859 was het eiland verlaten. Vanaf 1862 verbleven nog enkele rijksambtenaren op Schokland waaronder de vuurtorenwachter voor de vuurtoren op de zuidpunt. De bewoning heeft tot 1941 geduurd.

Route:

• Loop verder over het fietspad tot je bij een splitsing van fietspaden uitkomt.

Op dit knooppunt bij de zuidpunt van Schokland verlaat het fietspad het eiland.
Om verschillende routetrajecten aan elkaar te knopen zijn in de software van dit wandelprojecten knooppunten nodig. Dit is zo'n knooppunt. Ons systeem van knooppunten en routetrajecten zorgt ervoor dat je ook zelf naar eigen smaak wandelroutes kan samenstellen. Probeer het maar eens met de optie 'plan je eigen route' onder wandelingen in het wandelingen-menu.

Route:

• Neem vanaf de splitsing het fietspad langs de rand van de akker in noordelijke richting. (Dit is met het bos links van het pad en de akker rechts.)
• Loop door tot je op een splitsing komt waar het fietspad het eiland verlaat en het bos in duikt.

Op dit punt splitst de wandelroute zich in een wandelroute die langs de bosrand loopt en een andere die het fietspad volgt dat door het bos loopt. Dit bos volgt als een begrenzing de contour van het voormalige eiland.
In onze software is op zo'n punt een knooppunt nodig. Beide paden hebben een eigen charme: het fietspad slingert door de strook bos en biedt vergezichten over het polderlandschap. Het pad lang de akkers geeft vergezichten over de landbouwpercelen op het voormalige eiland.

Route:

• Neem vanaf de splitsing het fietspad in noordelijke richting. (Dit fietspad gaat het bos in en meteen een helling af.)
• Loop door tot onderaan de helling en kijk achterom.

Bij deze heuveltjes in het betonnen fietspad is goed te zien dat Schokland een eiland was dat inderdaad een paar meter hoger ligt dan de omgeving. Schokland stak dus boven het water van de Zuiderzee uit.
Als de polder vol zou lopen zou het water ongeveer 4 meter hoog staan, daarmee steekt het eiland net boven water uit maar het is niet veel. Bij storm sloegen de golven dan ook in het verleden over het eiland heen. Huizen werden dan ook gebouwd op nog hoger gelegen kunstmatig opgehoogde terpen, zoals nog steeds te zien is.

Route:

• Loop door over het fietspad tot je aan de andere kant van het bos een vrij uitzicht over de polder hebt en links van het pad een bankje staat.

Bankje met uitzicht over het polderlandschap. De voorgrond van het landschap is begroeid met enkele wilde soorten gras, daarachter begint het volledig door de mens bedachte, gebruikte en ingevulde landschap van de polder. Ooit was de Beemster de eerste grootschalige ontginning door de mens. De Noordoost polder en de Wieringermeer polder zijn tweede generatie. Opvallend verschil met de Beemster is dat er in het landschap plaatsgemaakt is voor bomenrijen en stroken bos voor recreatie, zoals het Schokkerbos ten westen van Schokland.

Route:

• Loop een klein stukje verder tot je bij een metalen driehoek links naast het fietspad uitkomt.

Dit driehoekige monument hoort bij de stenen die even verderop liggen. Ze gedenken de poging van 1804 om de westkust van Schokland te voorzien van een stenen zeewering, omdat een eerder geplaatste houten zeewering uit de 17de eeuw vergaan was dor de paalworm. De stenen die in de polder en rondom Schokland gevonden zijn na het droogvallen zijn gebruikt om dijken elders langs het IJsselmeer te verstevigen. De stenen die hier liggen zijn dus ook hier later neergelegd om de strijd tegen het water van de Schoklanders te gedenken.

Route:

• Loop verder over het fietspad tot het fietspad weer voor eventjes de helling van het eiland omhoog gaat en je op een vijfsprong van paden staat.

Bij dit informatiebord komen verschillende routetrajecten samen. Overal op- en rondom het voormalige Zuiderzee eiland staan van dit soort informatieborden met informatie over de geschiedenis van Schokland.
Dat Schokland ooit een eiland was dat een eind boven de zeebodem uitstak kun je goed zien aan het betonnen fietspad dat aan beide kanten naar beneden loopt.

Route:

• Ga met je rug richting het pad over de velden staan en neem het fietspad dat rechts het voormalige eiland afloopt en verder slingert door het bos.
• Loop door tot je links een uitzicht hebt en er ook links van het fietspad een bankje staat.

Langs de route staat een bankje om even op uit te rusten. Je kunt tegelijkertijd genieten van een prachtig uitzicht over het uitgestrekte polderlandschap. Hier en daar een boerderij en rijtjes bomen die als pluimpjes aan de horizon staan. Vooral in de winter is zo'n rijtje laanbomen een silhouet dat doet denken aan een fijne gedetailleerde pentekening.

Route:

• Vervolg je route over het fietspad tot je op een splitsing met een ANWB-wegwijzer voor fietsers uitkomt.

Bij deze ANWB wegwijzer voor fietsers is een startpunt voor wandelingen over het voormalige Zuiderzee eiland Schokland. Op de meeste fietsknooppunten worden ANWB paddenstoelen voor fietsers neergezet. Deze ontsierend de blik op het landschap minder dan dit soort wegwijzers. Nadeel van de paddenstoelen is dat ze alleen te lezen zijn als je van de fiets afstapt. Op punten waar stilstaande fietsers een gevaar kunnen vormen staan dus ANWB wegwijzers.

Route:

• Neem het fietspad richting Gesteententuin, Nagele en Urk.
• Loop een klein stukje door en sla rechts af om de provinciale weg over te steken.
• Links naast de asfaltweg door het bos loopt een bospad langs de bosrand. Neem dit pad.
• Ga min of meer rechtdoor op de kruising.
• Loop langs de waterplas (rechts van het pad) het bruggetje over tot je op een T-splitsing van bospaadjes uitkomt.

Bij dit bruggetje is een knooppunt waar verschillende wandelroutes samen komen. Door het aanleggen van dit soort bruggetjes over de sloten neemt het aantal mogelijke wandelroutes toe.

Route:

• Neem het paadje met het bruggetje aan je rechter hand.
• Loop door tot je op een parkeerplaats bij de asfaltweg uitkomt.

Midden in het Schokkerbos buiten het hek van de gesteentetuin ligt een parkeerplaats voor ongeveer 10 auto's. Deze parkeerplaats wordt in tegenstelling tot die bij de gesteentetuin 's avonds niet afgesloten en is dus erg geschikt voor het maken van lange wandelingen over het voormalige Zuiderzee eiland Schokland.

Route:

• Neem het paadje dat in oostelijke richting het bos inloopt. Dit is aan de kant tegenover het informatiebord.
• Loop door tot je via een trapje met een scheepstouw het voormalige eiland weer betreedt en op een splitsing van paden staat.

Ten westen van het voormalige eiland Schokland is na het droogvallen van de polder het Schokkerbos aangeplant. Het Schokkerbos is ooit aangelegd om de recreatie mogelijkheden in de polder te bevorderen en doet nog steeds dienst. De eerste lading hout is ook geoogst, waardoor het bos een stuk kleiner lijkt te zijn geworden. Op dit knoopppunt takt een wandelpaadje door het Schokkerbos af. Je kunt vanaf hier rondwandelen door het Schokkerbos of de Gesteentetuin bezoeken. Het wandelpaadje is voorzien van een scheepstouw om de afdaling van het eiland gemakkelijker te maken.

Route:

• Neem het pad langs de bosrand in noordelijke richting. (Dit is met de bosrand links van het pad.)
• Loop een klein stukje door tot je links van het pad een espenbos ziet liggen.

Espen zijn een soort populieren. Er is een uitdrukking: '"Trillen als een espenblad", en dat kun je zien, de bladeren aan deze boom staan nooit stil, ze bewegen altijd.
Espenhout is heel geschikt voor de productie van klompen. Zo vlak na de oorlog, toen er onvoldoende leer beschikbaar was voor schoeisel, was klompenhout heel rendabel. Helaas zijn de tijden veranderd en wordt het populierenhout minder gewaardeerd.

Route:

• Loop een heel stuk door langs de bosrand.
• Loop door tot je op een kruising bij een kunstzinnig vormgegeven bank uitkomt.

In het kader van een kunstproject in 2013 zijn langs het zogenaamde Pionierspad verschillende kunstwerken geplaatst. Op deze plaats vind je het kunstwerk: Rusten op het verleden - bank van het oerbos, een kunstwerk gemaakt door Frea Lenger.
De kunstenaar wil bereiken dat een tocht over het Pionierspad meer inhoudt dan alleen het inspannen van de beenspieren. Vandaar deze bank om uit te rusten van de wandeling en al je zintuigen te prikkelen. Pas daarna zie je dat de bank is voorzien van foto's van bossen. Wie beter kijkt ziet dat dit geen Nederlandse bossen zijn, maar oerbossen uit Amerika. Dit contrast vervreemdt en zou aanleiding kunnen zijn om nog eens dieper na te denken over het eeuwen oude eiland en het daarnaast voortgezette huidige polderlandschap, dat zich voor de bank uitstrekt.

Route:

• Neem vanaf de kruising het zandpad dat naar beneden richting een asfaltweg loopt.
• Sla op de asfaltweg links af en loop een klein stukje door tot je op een Y-splitsing met een met gras begroeid bospad uitkomt.

Op dit punt splitst de route van ons wandelroutenetwerk zich . Je kunt vanaf hier de gesteentetuin op twee manieren bereiken. Dat kan via het asfalt of (dankzij de medewerking van grondeigenaren rondom het Schokkerbos) via het wandelpad over boerenland en door het Schokkerbos. Deze laatste route is een deel van het blote voeten pad, dus war let je?

Route:

• Neem het met gras begroeide bospad rechts op de Y-splisting.
• Loop door tot je links een stuk open terrein ziet, gevolgd door een stuweel van sleedoorns.

Een doornig struweel wordt gevormd door sleedoorns en meidoorns. Door de stekels aan de takken, nestelen er graag kleine zangvogels in. De jagende roofvogels wagen zich niet in deze doornige omgeving. In de herfst geven de stuiken de trekvogels een lekker maaltje bessen, en in het broedseizoen zijn er veel spinnetjes en andere insecten tussen de dichte takken te vinden voor al die kleine broedvogels.

Route:

• Loop door tot waar het pad de open vlakte opgaat.

Vanaf de hoek van het Sleedoorn struweel loopt het wandelpad (blote voeten-pad) dwars door het weiland van de boeren. Er kan dus los vee lopen. Laat de beesten met rust en ga ze niet aaien.
Je hebt hier een breed vergezicht over het polderlandschap. Geniet van de boerderijen verscholen in de boomgroepen afgewisseld met de uitgestrekte landbouwpercelen, zo ver het oog reikt.
Kijk je de andere kant op dat zie je in de verte het Schokkerbos liggen.

Route:

• Steek het open terrein schuin over tot je aan de andere kant op een splitsing bij een kluppelpad aankomt.

Na het droogvallen van de polders bleef een drassige IJsselmeerbodem over. Om bij de ontginning van de polder niet weg te zakken in de drassige bodem werden dit soort knuppelpaadjes aangelegd. Knuppels zijn houtjes die op lengte gemaakt zijn voor in de kachel. Daaraan dankt een knuppelpaadje zijn naam.
In moerassige gebieden zijn dit type paadjes al bekend van 40000 v. Chr. ook de Romeinen maakten van dit soort paden veel gebruik.

Route:

• Loop een paar meter over het kluppelpad.

Op de paaltjes van het knuppelpad groeien verschillende soorten Elfenbankjes. Het lijkt alsof elke soort hout in het knuppelpad zijn eigen soort elfenbankjes heeft. Deze schimmels verteren langzaam het dode hout van de knuppeltjes. Er is dus regelmatig onderhoud nodig.

Route:

• Loop verder tot het einde van het kluppelpad en volg het paadje door het bos tot je omgevallen bomen ziet.

In de polder zit het grondwater nooit erg diep onder het maaiveld. Hierdoor hoeven de wortels van de bomen niet erg diep in de grond te zitten om bij het water te komen. Gaan ze wel dieper de grond in dan rotten ze weg. Wordt de boom te hoog dan bieden de wortels bij een storm niet genoeg verankering en valt de boom om zoals op deze plek met verschillende bomen gebeurd is.

Route:

• Loop door tot je een asfaltweg kruist.

Zeventig jaar na drooglegging van deze polder hebben ook de dieren van het vaste land zich hier gevestigd. Bij de drooglegging is er veel onderzoek gedaan naar de natuurlijke invasie van soorten. Eerst zijn er meestal de vliegende dieren. pas later komen de roofdieren als de boommarters en de vos.
Ook de planten die zich met zaden via de lucht verspreiden zijn er meestal eerder dan die een andere wijze van verspreiding hebben. Toch zijn er speciale planten die de mens overal volgen, en dat is o.a. de breedbladige weegbree.

Route:

• Loop vanaf de parkeerplaats richting de uitgang.
• Loop door tot je op een splitsing met een asfaltweg uitkomt.

Op dit punt takt achter de slagboom een asfaltweg af richting de gesteentetuin, een geologisch park met een informatiecentrum dat een bezoekje zeker waard is.

Route:

• Neem vanaf de Y-sprong de linker asfaltweg in zuidelijke richting. (Het pad naar de gesteententuin is de rechter weg, die moet je niet hebben.)
• Loop door tot je op een parkeerplaats aankomt.

Midden in het Schokkerbos buiten het hek van de gesteentetuin ligt een parkeerplaats voor ongeveer 10 auto's. Deze parkeerplaats wordt in tegenstelling tot die bij de gesteentetuin 's avonds niet afgesloten en is dus erg geschikt voor het maken van lange wandelingen over het voormalige Zuiderzee eiland Schokland.

Deze pagina voldoet aan de volgende internet standarden van het W3 Consortium (W3C).

• Home
• Nieuws
• Wandelingen
• Achtergrond informatie over dit project
• Technische achtergronden
• Contact informatie
• Links

• Index: A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z

• Meer wandelingen.