Wandelroute Achterhoekse coulisselandschap : Wandelen in HummeloBeleef het domineespaadje in Hummelo; een klein paadje tussen de weilanden door met een prachtig uitzicht op de omgeving. De route komt langs de Paardenkolk. Onduidelijk is waarvoor deze vijver gediend heeft. Wel staat hij beschreven als onderdeel van de monumentstatus van landgoed Enghuizen. Vanaf het paadje achter de melkerij van landgoed Enghuizen langs heb je een prachtig zicht op de omliggende velden. De Route voert je langs een aantal monumentale gebouwen aan de Dorpsstraat van Hummelo en gaat ook door de Greffelinkallee een laan met oude eiken. De route loopt over de Dorpsstraat van Hummelo, een straat met veel historische panden en doet een set toegangszuilen van Landgoed Enghuizen aan. Je komt langs de plaats waar ooit het in 1835 gebouwde Landhuis Enghuizen stond. Geniet van de aanblik in wat ooit de achtertuin van dit voormalige landhuis was. Ook kom je het koetshuis van het landgoed tegen.Bekijk meer informatie over deze wandelroute via het webwandelroute, wandeling, wandelen, 1. Parkeerplaats Gouden Karper, 2. Scheidingsbomen, 3. Gezicht op boerderij Greflichem, 4. Oude pastorie, 5. Gezicht op Hummelo, 6. Brug over de beek, 7. Duiker voor de beek, 8. Duiker voor de beek, 8. Restant vijverpartij, 9. Knooppunt in het bos, 10. Knooppunt in het bos, 10. Paadje door de houtwal, 11. Achterkant Melkerij, 12. Stalgebouw voor werkpaarden, 13. Stalgebouw voor werkpaarden, 13. Boerderij Greflichem, 14. Eikenlaan Greffelinkallee, 15. Monumentaal woonhuis, 16. Pakhuis, 17. Nederlandse Hervormde Kerk, 18. Nederlandse Hervormde Kerk, 18. Boerderijen aan de Dorpsstraat, 19. Historische panden, 20. Uitzicht over de velden, 21. Doorzicht, 22. Toegangszuilen landgoed Enghuizen, 23. Herplant eikenlanen, 24. Herplant eikenlanen, 24. Stuk steen in het bos, 25. Uitgegroeide tuinplanten, 26. Achtertuin kasteel Enghuizen, 27. Groot uitgegroeide kastanje, 28. Koetshuis en stalgebouw Enghuizen, 29. Koetshuis en stalgebouw Enghuizen, 29. Tuinmuur landgoed Enghuizen, 30. Jagershuis, 31. Landhuis Enghuizen, 32. Uitzicht over de velden, 33. Brug over de Hummelose Beek, 34. Bossen op vochtige bodem, 35. Bossen op vochtige bodem, 35. Einde zichtas Kasteel Enghuizen, 36. Hazelaarsbosje, 37. Bijzondere stinsenplanten, 38. Uitzicht over de Landerijen, 39. Muskuskruid, 40. Boerderij, 41. Uitzicht over de velden, 42. Herplant knotwilgenlaan, 43. Brug over de beek, 44. Details brug, 45. Bruggen over de beek, 46. Bruggen over de beek, 46. Populieren stammen, 47. Dienstwoning landgoed Enghuizen, 48. Herplant eikenlanen, 49. Herplant eikenlanen, 49. Toegangszuilen landgoed Enghuizen, 50. Doorzicht, 51. Uitzicht over de velden, 52. Parkeerplaats Gouden KarperParkeerplaats Gouden KarperParkeerplaats achter Hotel Restaurant de Gouden Karper in Hummelo. Startpunt van diverse korte en langere wandelingen.ScheidingsbomenHet Domineespaadje loopt langs deze oude eiken. Ze zijn als scheidingsbomen tussen de percelen geplant. Dergelijke oude bomen dragen bij aan de beleving van het Achterhoekse coulisselandschap. Op de achtergrond naast de Rentmeesterswoning zie je een laan waarbij bruine beuken en gewone groene beuken elkaar afwisselen. Zulke lanen zijn kenmerkend voor landgoed Enghuizen en zijn rijke geschiedenis.Gezicht op boerderij GreflichemHet Achterhoekse coulisselandschap kent vele verrassende doorzichten, zoals dit doorzicht vanaf het domineespaadje op boerderij Greflichem; een boerderij in oude stijl hersteld. Het voorhuis staat aan de noord kant van de schuur, gericht op het landgoed Enghuizen.Oude pastorieJe staat voor de oude pastorie aan het domineespaadje 1. De dominee woonde kennelijk een eindje van de kerk vandaan en liep via het domineespaadje naar de kerk. Het huis, een rijksmonument, is opgetrokken uit baksteen en heeft twee symmetrische zijvleugels, die het geheel een statige indruk geven. Helaas gaat het vrijwel helemaal schuil achter de bomen.Gezicht op HummeloDe kern van het dorp Hummelo bestaat uit een groot aantal prachtige oude huizen die om de kerk heen staan. Vanaf hier heb je een bijzonder gezicht op dit ensemble van daken.Brug over de beekDe beek loopt hier in een gemetselde duiker onder de weg door. Deze constructie is vaker toegepast op landgoed Enghuizen. De brug over de beek is voorzien van een gietijzeren hek. Ook dit hek is een standaard type dat je vaker aantreft op het landgoed.Duiker voor de beekDe beek loopt hier door een opgemetselde duiker onder het pad door. Dit type duiker komt vaker voor op landgoed Enghuizen. Heb je de ronde vorm met afgeronde hoeken wel gezien? Om het metselwerk stevig te houden was deze vorm nodig.Restant vijverpartijRestant van een vijverpartij van landgoed Enghuizen. Door de jaren heen is er veel blad in de vijver gekomen waardoor deze ondieper is geworden. Ook de bomen zijn zover gegroeid dat de kruinen zich haast sluiten boven de vijver. De vijver met een aantal eilandjes erin maakt onderdeel uit van de tuinaanleg van landgoed Enghuizen. De vijver schijnt de paardenkolk te heten, wie weet waar deze naam vandaan komt?Knooppunt in het bosOm verschillende routetrajecten aan elkaar te koppelen op punten waar verschillende wandelroutes bij elkaar komen is in onze software soms een knooppunt nodig, zoals hier op deze driesprong in het bos.Paadje door de houtwalVanaf dit paadje dat dwars door de houtwal loopt heb je een prachtig uitzicht over de omliggende landerijen. Het is echt de moeite waard om eens rond om je heen te kijken en het afwisselende agradische landschap in je op te nemen.Achterkant MelkerijJe kunt hier de achterkant van het moderne melkveebedrijf zien, dat bij landgoed Enghuizen hoorde. Naar de huidige begrippen zijn de stalgebouwen niet zo groot, maar in de tijd dat de gebouwen gebouwd zijn, was het een indrukwekkend boerenbedrijf, waarbij de modernste opvattingen over de gezondheid van koeien werden toegepast. Ook de kaas- en boterproductie verliep er volgens de nieuwste inzichten. Zo'n boerderij had een voorbeeldfunctie voor de omgeving.Stalgebouw voor werkpaardenIn dit stalgebouw, dat een kleine versie van het koetshuis van landgoed Enghuizen lijkt, werden werkpaarden voor de land- en bosbouw ondergebracht.Boerderij GreflichemAan de Greffelinkallee in Hummelo ligt Boerderij Greflichem. De boerderij bestaat uit een voorhuis met twee schuren, een schuur staat achter het voorhuis, de andere een eindje verderop. Het voorhuis is voorzien van luiken met de kleuren van landgoed Enghuizen. Opmerkelijk is ook dat het voorhuis op het noorden georienteerd is, naar landgoed Enghuizen toegebouwd als het ware.Eikenlaan GreffelinkalleeDe Greffelinkallee in Hummelo is voorzien van statige eiken aan beide kanten van de weg. Deze enkele eikenlaan bevat een aantal redelijk oude eiken die het geheel een statige aanblik geven. Als ze goed onderhouden worden en het dode hout op tijd wordt verwijderd, kunnen ze wel 150 jaar worden. Zulke lanen dragen bij tot een gevoel van luxe en deftigheid in de regio.Monumentaal woonhuisOp het einde van de Greffelinkallee staat aan de Dorpsstraat dit statige monumentale woonhuis. Het is meer dan 100 jaar geleden gebouwd. Waarschijnlijk was het dokters- of notariswoning. Let eens op de versiering van gestileerde bloemen boven de ramen. Heeft iemand meer informatie over de vroegere functie van deze prachtige villa?PakhuisAan de dorpsstraat in Hummelo is dit pakhuis annex bedrijfsruimte te vinden. Wie weet er meer te vertellen over de achtergrond en de functie van dit pand? Tegenwoordig zit er een leuke brocante en antiek zaak in en ook een schilderatelier vindt er zijn onderdak. Neem eens een kijkje binnen, het is de moeite waard.Nederlandse Hervormde KerkOp 7 juli 1839 werd deze Nederlandse Hervormde Kerk van Hummelo ingewijd. Het interieur van de kerk is de moeite van het bekijken waard. Bijzonder is het predikantenbord. De kerk was echt het centrum van het dorp. Bij de kerk staat nog steeds de dorpspomp. Tot 1930 (?) in de tijd dat nog niet elke woning aangesloten was op de algemene waterleiding haalden de vrouwen hier water met twee emmertjes aan een juk. Tegenover de kerk vind je de Gouden Karper. Als familiebedrijf is het hier al meer dan 100 jaar gevestigd. Gezien het beeldbepalend karakter heeft ook dit gebouw de status van rijksmonument.Boerderijen aan de DorpsstraatAan de Dorpsstraat van Hummelo liggen verschillende oude boerderijen die de status van rijksmonument hebben. Vroeger lagen de boerderijen in de dorpskern en de landbouwgronden lagen op de essen rondom het dorp. Deze groep boerderijen langs de dorpsstraat is zeker bijzonder voor de Achterhoek. Heeft iemand meer informatie over deze boerderijen?Historische pandenLangs de van Heeckerenweg in Hummelo staan verschillende historische panden. Duidelijk is dat sommige zelfs rijksmonument zijn. Kan iemand de historie van deze panden nader toelichten?Uitzicht over de veldenVanaf hier heb je een weids uitzicht over de velden rondom de oude dorpskern Hummelo. Je ziet onder andere een pestbosje midden op de akker. Als je je ogen langs de bosrand laat dwalen, dan zie je dat bruine en groene beuken afwisselend geplant zijn. Dit patroon van beuken is kenmerkend voor landgoed Enghuizen. De beuken vormden ooit de oprijlaan annex coulisse van kasteel Enghuizen.DoorzichtBij het passeren van de kruising heb je een kort, maar prachtig doorzicht op een weiland met daarachter een van de gebouwen die te zien aan de kleuren van de luiken tot landgoed Enghuizen behoorde. Dit soort doorzichten maakt het wandelen in het Achterhoekse coulisselandschap zo bijzonder.Toegangszuilen landgoed EnghuizenBij het betreden van een landgoed passeerde je vaak een stel toegangszuilen. Deze twee markeren nog steeds een van de twee toegangen tot landgoed Enghuizen.Herplant eikenlanenDeze eikenlaan is onlangs herplant. Statige eikenlanen, met hun brons groen in het voorjaar, waaronder je in de zomer koel kunt wandelen, met prachtige kleuren in de herfst en een silhouet in de winter horen bij een landgoed zoals Enghuizen. Om de sfeer van het landgoed te behouden zijn ze hier kennelijk opnieuw aangelegd.Stuk steen in het bosIets van het pad af in het bos ligt dit stuk steen. Het stamt waarschijnlijk van het in 1835 in Italiaanse palazzostijl gebouwde kasteel Enghuizen, dat aan het einde van de oorlog afbrandde en na de oorlog gesloopt werd. Het is een stuk natuursteen en je kunt de bewerking van de steenhouwer nog duidelijk zien.Uitgegroeide tuinplantenHier staat een oude taxus. Een uitgegroeid exemplaar dat in de tuin van kasteel Enghuizen stond. Ook te zien zijn twee vrijstaande linden, die ooit tot een boomgroep in de achtertuin hoorden.Achtertuin kasteel EnghuizenJe staat hier in de achtertuin van het in 1945 verwoestte kasteel Enghuizen. Het kasteel is niet op de oorspronkelijke locatie herbouwd. In plaats daarvan is de oranjerie verbouwd tot landhuis. Je kijkt uit over de vijver met op een eiland daarin het jagershuis. Dit is het beeld dat de vroegere bewoners van het kasteel hadden, als ze vanuit het kasteel op de achtertuin met boomgroepen, grasvelden, een paviljoen en vijverpartijen keken.Groot uitgegroeide kastanjeDeze groot uitgegroeide kastanje stond ooit in de achtertuin van kasteel Enghuizen. Aan de manier waarop de takken zijn uitgegroeid is te zien dat deze kastanje ooit helemaal vrij heeft gestaan. Deze boom is minimaal 100 jaar oud.Koetshuis en stalgebouw EnghuizenDit gebouw is het voormalige koetshuis en stalgebouw van landgoed Enghuizen. Hier stonden de koetsen, later auto's en rijpaarden van het landgoed. Achter op het landgoed staat nog een soortgelijk gebouw voor de werkpaarden. Het gebouw is symmetrisch opgetrokken; onduidelijk is of het aan de binnenkant ook symmetrisch is. De bouw schijnt geinspireerd te zijn op de stallen van het Loo in Apeldoorn.Tuinmuur landgoed EnghuizenVerse groente en fruit was vroeger niet zomaar te koop in de supermarkt. Om op kasteel Enghuizen te kunnen genieten van vers fruit had je een oranjerie met tuin nodig. In de oranjerie overwinterden gewassen die 's winters niet buiten kunnen blijven staan, zoals sinaasappels en mandarijnen. De tuin is omgeven door deze tuinmuur. Al in de winter en in het vroege voorjaar beschijnt de zon deze muur waardoor die opwarmt. De muur is gemaakt in een bakvorm, dus de opgewarmde lucht ontsnapt niet zo snel. Zo kun je al vroeg in het seizoen genieten van rijp fruit en groenten.JagershuisOp een eilandje in de vijver staat het jagershuis van Landgoed Enghuizen. Oorspronkelijk gebouwd als een achthoekig tuinpaviljoen met duiventil op het dak. In 1868 zijn er twee zijvleugels aangebouwd. Ook dit gebouw is een rijksmonument omdat het een goed voorbeeld is van een tuinpaviljoen met duiventil en omdat het beeldbepalend is voor de buitenplaats Enghuizen. Het pad dat hier aftakt leidt naar de oranjerie, die na 1948 verbouwd is tot landhuis. Landhuis EnghuizenBlik door de bomen op Landhuis Enghuizen. Dit is niet het originele landhuis dat op landgoed Enghuizen stond. Het hoofdhuis brandde aan het einde van de oorlog af en werd daarna afgebroken. Sinds 1948 is de voormalige oranjerie in gebruik als vervangend landhuis. De oranjerie maakte deel uit van de tuin van het landhuis. Daarom is het geheel ommuurd.Uitzicht over de veldenUitzicht over de velden van landgoed Enghuizen. Als je goed kijkt, kun je zien dat ook hier in de bosrand afwisselend bruine en groene beuken zijn geplant; een sierkenmerk dat je vaker aantreft op landgoed Enghuizen. Brug over de Hummelose BeekBrug over de Hummelose Beek. Alle vijver en waterpartijen op landgoed Enghuizen moeten voorzien worden van vers water. De Hummelose Beek die hier onder het pad doorstroomt, zorgt daarvoor. De hoogte van de waterstand wordt door het waterschap geregeld met een aantal stuwen en sluizen.Bossen op vochtige bodemEen deel van het landgoed Enghuizen ligt op een drassige natte gronden. De bossen bestaan dan uit essen, esdoorns en populieren met een ondergroei van lijsterbessen en hazelaars. Beuken en eiken hebben liever een minder hoge grondwaterstand en komen als bossen dus vaker voor op zandgronden. Je kunt dus vanwege de samenstelling van de soorten aanwijzingen hebben over de bodemgesteldheid.Einde zichtas Kasteel EnghuizenAls je tussen de bomen kijkt zie je een lange rechte laan. Dit is de zichtas van kasteel Enghuizen dat tot 1948 op het landgoed stond. De zichtas loopt nog steeds door, langs het jagershuis, naar de overkant van de vijver. De zichtas is dus niet bedoeld voor het jagershuis dat asymmetrisch iets links van de zichtas gebouwd is, maar voor het kasteel dat nu een ruine is. HazelaarsbosjeHazelaars, waar hazelnoten aan groeien, zijn geen bomen, maar struiken. Hier kun je duidelijk zien een hazelaar bestaat uit meerdere rechte takken die op een plaats uit de grond komen en dus geen stam heeft. In de herfst kun je hier eekhoorntjes en eksters aantreffen die de hazelnoten verzamelen als wintervoorraad. Het hout van de hazelaar werd vroeger gebruikt als bonenstaak. Bijzondere stinsenplantenOp oude landgoederen zoals Enghuizen komt in het algemeen een rijke ondergroei van voorjaarsbloeiers voor. Deze groep van planten heet de stinsenplanten. Hier in het bos kun je in het voorjaar sneeuwklokjes, bosanemonen, speenkruid zien. Langs het pad staan een aantal aronskelken. In het voorjaar hebben ze grote bladeren en onopvallende bloemen. In de herfst kleuren de groene trossen bessen prachtig oranje.Uitzicht over de LanderijenTussen de houtwal door heb je een goed zicht op de omliggende landbouwgronden. Op landgoed Enghuizen zelf zijn nog veel singels van bomen bewaard gebleven die de percelen als coulisse omsluiten. Dit geeft het coulisselandschap, waar de Achterhoek zo bekend om is. Verderop in het landschap heeft de moderne landbouw zijn intrede gedaan en zijn de percelen groter en zijn de singels grotendeels verdwenen.MuskuskruidVoor de liefhebber van bijzondere bloemen: langs het pad groeit muskuskruid; een vrij onopvallende groene plant. In sommige delen van Nederland en speciaal op de landgoederen komt deze plant voor in vochtige schaduwrijke bossen. In april en mei bloeit deze plant met onopvallende gele knopjes. Het is de moeite waard om deze bloempjes eens in detail te bekijken.BoerderijOp een landgoed gaan boeren bedrijf en bosbouw vaak samen. Hier zie je een fraaie boerderij van het Saksische type: wonen en boerenbedrijf zijn onder 1 doorlopend dak verenigd. Naast de boerderij staat een extra schuur gebouwd in dezelfde stijl. Let eens op het dak waarvan de voorpunt mist; dit heet een wolfsdak.Uitzicht over de veldenVanaf het bankje heb je een prachtig uitzicht over de velden. Het Achterhoekse coulisselandschap ontvouwt zich voor je: laat je oog eens dwalen langs de bosrand en je zult vele doorzichten tegenkomen. Heb je gezien dat de landbouwpercelen omzoomd zijn door bos? In de verte staat een rij knotwilgen langs de rand van de vijver van landgoed Enghuizen.Herplant knotwilgenlaanLangs het pad zijn wilgen geplant in een laanvorm. De kop is eruit gehaald om er een knotwilg van te maken. De wilg vormt jaarlijks nieuwe twijgen, die er om de drie jaar allemaal weer afgehaald moeten worden. Zo ontstaat er een stam met een bolletje; het typische silhouet van een knotwilg. Een knotwilg is dus altijd een menselijke creatie, die onderhoud vraagt en geen natuurlijke boomvorm.Brug over de beekBrug over de Hummelose Beek. Bruggen van dit type kom je vaak tegen op landgoed Enghuizen. Ze horen bij de tuinaanleg met kromme, slingerende wandelpaden van rond 1830 en zijn rijksmonument. Sommige maken nog steeds deel uit van de padenstructuur van het landgoed, anderen zijn niet meer aangesloten op (wandel-)paden. Kijk eens naar de hoeveelheid vakmanschap, die in zowel het ontwerp als de afwerking van de brug gestopt zijn. De bruggen zijn hoog genoeg om met een aak onder door te varen; transport van goederen op het landgoed, zoals boter, geschiedde per aak.Details brugKijk eens naar het detail van de moer van de brug. De borgplaat is gedetailleerd uitgewerkt als rozet met bloemblaadjes. Dergelijke rijke ornamenten verhogen de monumentale waarde van landgoed Enghuizen en zijn het behouden waard.Bruggen over de beekBij dit knooppunt van routes is te zien dat bij het ontwerpen van de bruggen op landgoed Enghuizen geen rekening is gehouden met moderne zware trekkers. Het pad is daarom verlegd over een duiker in de beek en neemt niet meer de oude brug. Ze zijn al in 1830 ontworpen ver voor de mechanisatie van landbouw en bosbouw.Populieren stammenNaast het pad tussen de ondergroei verscholen liggen deze populieren stammen in het bos. Vroeger werd populierenhout vooral gebruikt om er klompen uit te snijden. De klompenmaker zou blij geweest zijn met zulke dikke gave stammmen. Nu laat men het hout in het bos liggen en na enkele jaren zijn ze uit elkaar gevallen en verdwenen. Na de kap zijn deze weer uitgelopen met kleine takjes op het nog levende hout op de grens tussen bast en kernhout. Of deze takjes ook weer zullen uitgroeien tot nieuwe bomen, weet ik niet.Dienstwoning landgoed EnghuizenDeze dienstwoning van landgoed Enghuizen, heeft de status van rijksmonument. Je kunt aan deze woning nog steeds zien dat deze ooit bij het landgoed hoorde aan de kleuren van de luiken. De woning is zo gelegen dat hij een goed zicht heeft op de ingang van het landgoed bij de witte zuilen.Herplant eikenlanenDeze eikenlaan is onlangs herplant. Statige eikenlanen, met hun brons groen in het voorjaar, waaronder je in de zomer koel kunt wandelen, met prachtige kleuren in de herfst en een silhouet in de winter horen bij een landgoed zoals Enghuizen. Om de sfeer van het landgoed te behouden zijn ze hier kennelijk opnieuw aangelegd.Toegangszuilen landgoed EnghuizenBij het betreden van een landgoed passeerde je vaak een stel toegangszuilen. Deze twee markeren nog steeds een van de twee toegangen tot landgoed Enghuizen.DoorzichtBij het passeren van de kruising heb je een kort, maar prachtig doorzicht op een weiland met daarachter een van de gebouwen die te zien aan de kleuren van de luiken tot landgoed Enghuizen behoorde. Dit soort doorzichten maakt het wandelen in het Achterhoekse coulisselandschap zo bijzonder.Uitzicht over de veldenVanaf hier heb je een weids uitzicht over de velden rondom de oude dorpskern Hummelo. Je ziet onder andere een pestbosje midden op de akker. Als je je ogen langs de bosrand laat dwalen, dan zie je dat bruine en groene beuken afwisselend geplant zijn. Dit patroon van beuken is kenmerkend voor landgoed Enghuizen. De beuken vormden ooit de oprijlaan annex coulisse van kasteel Enghuizen.Parkeerplaats Gouden KarperParkeerplaats achter Hotel Restaurant de Gouden Karper in Hummelo. Startpunt van diverse korte en langere wandelingen.Routetraject 11