De wandelroute loopt voor Huize 't Velde langs. Hier kun je de details van het kasteel goed bekijken. Huize 't Velde is voorzien van een tuin. De tuin zelf is niet toegankelijk voor wandelaars. Je kunt hem wel bekijken van de andere kant van de gracht. Langs het water van de Berkel kun je genieten van verschillende uitzichten: aan de overkant op een boerderij van Landgoed de Voorst, een uitzicht op de achterkant van Huize 't Velde en een in de verte liggende stuw. Het water in de Berkel wordt door verschillende stuwen op peil gehouden. Eén van de stuwen is voorzien van een brug voor wandelaars. Op landgoed de Voorst is nog een achthoekige vijver en een belvedère te vinden, al wandelend kom je hierlangs. Recht voor huis de Voorst is een informatiepaal neergezet. Als je met je voet het pedaal bedient vertelt de paal een stuk van de geschiedenis van Huize de Voorst.
De vroegste vermelding van Huize 't Velde dateert uit 1326, maar in die tijd is het nog geen noemenswaardig geheel. In de zestiende eeuw ontstaat de basis voor het huidige huis met driehoekige frontons met schelpmotieven, zoals rond de ingang van het pand te zien is.
Rond 1700 wordt de zuidgevel verlengd door Arnold Joost van Keppel tot Voorst, graaf van Albemarle.
Rond 1824 worden de ramen vervangen door nieuwe in Empire-stijl en wordt het huis voor het eerst wit gepleisterd. In 1959 koopt Stichting het Gelderslandschap Huize 't Velde en in de jaren '60 wordt het gerestaureerd, waarbij de renaisance versieringen uit de 16de eeuw weer tevoorschijn komen.
Links is het koetshuis te zien, waarachter de tuin van Bezinning ligt; een monument om onder diensttijd gestorven politieagenten te gedenken.
Route:
Neem vanaf de kruising van wegen het pad in oostelijke richting. (Dit is met Huize 't Velde links van het pad.)
Loop door tot je bij een bocht in de slotgracht op een splitsing met een pad naar links uitkomt.
Bankje bij de slotgracht
Bankje met het uitzicht over de slotgracht die rondom de tuin van huize 't Velde ligt. Het bankje staat op de kruising van een lindelaan en een eikenlaan.
Route:
Neem het pad dat langs het bankje in noordelijke richting loopt.
Loop door tot je aan het begin van een lindelaan staat.
Lindelaan
Hier op het landgoed is een volgroeide Lindelaan. Deze is goed onderhouden, want de wortelopslag van korte takjes is regelmatig verwijderd. Bloeiende linden leveren een heleboel honing, ook één van de producten uit de biowinkel.
Route:
Loop een stukje verder tot je links van het pad de tuin aan de overzijde van de gracht ziet liggen.
Tuin Huize 't Velde
Aan de overzijde van de gracht ligt de tuin van Huize 't Velde. Van de tuinaanleg zijn nog enkele rododendron partijen aanwezig. De beukenbomen die op de rand van de tuin en de gracht staan, rijzen op uit het groene mos dat eronder groeit. Het is bijzonder dat het mostapijt zo pracht gesloten is. Alleen de wortels van de beuken liggen er boven op. Bomen die met wilde wortels uit een groen mostapijt groeien, waren een geliefd sfeerbeeld in de Romantiek.
Let ook op de lelietjes der dalen onder de beukenbomen.
Route:
Loop door tot je op een splitsing met een pad van links uitkomt.
Kruising met het pad langs de Berkel
Ook vanaf dit kruispunt loopt er een pad langs de Berkel achter huize 't Velde langs. Let eens op de eikenlaantjes die de landschapskamers omsluiten.
Route:
Neem het pad richting de Berkel.
Loop door tot je op een brug staat.
Uitzicht over het berkeldal
Hoewel de Berkel gekanaliseerd is, heeft een wandeling langs het riviertje zo zijn charmes. Aan de overzijde kun je een boerderij van landgoed de Voorst zien liggen. Er zijn plannen om de kanalisatie weer ongedaan te maken en de Berkel zijn oude bedding terug te geven.
Route:
Loop verder langs de rand van de Berkel tot vlak voorbij het punt waar het pad een bocht naar links maakt.
Eiland
Het is even zoeken tussen de bomen van het bosje, maar met goed kijken zie je dat er in de vijver een eiland ligt met een heuvel erop; vermoedelijk een restant van een tweede belvedère of een theehuis op landgoed 't Velde langs de oevers van de Berkel. Een belvedère die je met een bruggetje over de vijver kon bereiken vanuit de tuin bij het hoofdhuis.
Route:
Loop verder tot je rechts van het pad een vijver ziet liggen.
Vijverpartij Huize 't Velde
De tuin in Engelse Landschapsstijl is hier nog redelijk goed herkenbaar en dus vele jaren in stand gehouden. Als centraal punt achter in het landschapspark is deze vijverpartij aangelegd. De vorm lijkt natuurlijk maar deze vorm is op de tekentafel ontstaan en vervolgens uitgegraven.
Route:
Loop een klein stukje door en kijk naar links richting Huize 't Velde.
Achterzijde Huize 't Velde
Aan de achterzijde van Huize 't Velde is de oude zestiende eeuwse havezate nog te herkennen. Bij de veranderingen van rond 1700 is de achterkant met zijn zeventiede eeuwse trapgevels intact gelaten.
Omdat de zeventiende-eeuwse trapgevels aan de achterkant intact worden gelaten behoudt het huis daar deels het karakter van een havezate.
Verder is hier goed te zien dat de tuin is aangelegd in de Engelse landschapsstijl met zijn ronde natuurlijke vormen. Nergens is een rechte lijn te herkennen; niet in de vorm van de vijver, noch in de vorm van het grasland.
Route:
Loop verder tot het pad weer langs de Berkel loopt.
Loop langs de Berkel tot je bij een splitsing van paden bij de stuw aankomt.
Stuw in de Berkel
Een groot deel van het water van het riviertjede Berkel wordt sinds de jaren '30 van de twintigste eeuw omgeleid naar het Twentekanaal dat bij Eefde ligt. Op die manier hoeft bij de sluizen minder water in het kanaal gepompt te worden. Er stroomt nog een beetje water door de Berkel; voldoende om de grachten van Zutphen door te spoelen met fris water. Om het water van de Berkel ook bij deze geringe stroomhoeveelheden op peil te houden is deze stuw gebouwd. De techniek stamt dan ook uit de periode van de aanleg van het Twentekanaal, namelijk de jaren '30. Voor wandelaars is een pad over de stuw aangelegd zodat landgoed 't Velde verbonden is met landgoed de Voorst. De stuw is een rijksmonument. Stuw is van het type glijschuif, bouwjaar 1925.
Route:
Steek de stuw over en loop door tot je aan de overkant op een T-splitsing bij een heuvel met beuken erop staat.
Belvedère
Een stijlelement bij de aanleg van een landgoed is een zogenaamde belvedère. Hier op landgoed de Voorst verscholen in het bos vind je er één. belvedère is een samenstelling van belle en vide en betekent letterlijk "mooi uitzicht". Zo'n heuvel aan de rand van het aangelegde park en als einde van één van de lanen van het park diende er dan ook voor om vanaf een verhoging goed over de omgeving te kunnen uitkijken. Het uitzicht vanaf deze belvedère is nu enigsinds belemmerd door het omliggende bos. Maar wie erop klimt, kan de oorspronkelijke laan die naar de beledère toeleidde nog in het bos zien liggen.
Let op de romantische wortelpartijen van de beuken die op de belvedère staan.
Route:
Neem het paadje in westelijke richting. (Dit is met de stuw aan je linkerhand en de belvedère rechts.)
Bij de grote weg rechts afslaan en dit pad volgen tot je bij een vijver uitkomt.
Vijver
Midden in het bos ligt deze achthoekige vijver. Onduidelijk is, hoe deze vijver paste in de oorspronkelijke aanleg van het landgoed. Wel duidelijk is dat de vijver gegraven is. Mensen in de romantische periode waren dol op de weerspiegeling van pure natuur op het wateroppervlakte.
Route:
Loop door over het slingerende pad.
Ga rechtdoor op de splitsing met een pad van rechts.
Loop door tot je op een T-splitsing met de oprijlaan van Huize de Voorst uitkomt.
Vernieuwing toegangslaan
Bomen hebben niet een eeuwig leven. Soms is een laan zo vervallen dat deze vernieuwd moet worden, Enkele jaren geleden is de oprijlaan tot Huize de Voorst gekapt en van jonge laanbomen voorzien. Deze jonge eiken herstellen het statige aanzien van Huize de Voorst binnen tien jaar. Dan zijn ze groot genoeg met voldoende kroonvolume om het oude beeld te herstellen.
Route:
Neem de oprijlaan in westelijke richting (dit is richting de grote weg) en loop een klein stukje tot je rechts schuin achter je een doorzicht hebt op Huize de Voorst.
Doorzicht op Huize de Voorst
Wie even stilstaat en rondkijkt kan genieten van dit doorzicht richting Huize de Voorst. De ruimte die omsloten wordt door de oprijlanen is cirkelvormig en voorzien van de nodige boomgroepen. Gasten die over de oprijlaan komen, hebben zo af en toe een doorzicht op het hoofdhuis. De bedoeling was dat zij geïmponeerd werden door de rijkdom van de aanblik. Zo'n doorzicht wordt een zichtas genoemd.
Route:
Loop verder over de oprijlaan tot je vlak voor de grote weg links van de oprijlaan een huis ziet liggen.
Woning aan de oprijlaan
Aan de oprijlaan richting Huize de Voorst staat deze dienstwoning. Qua bouwstijl heeft deze woning wel wat overeenkomsten met het hoofdhuis. Het is onduidelijk wat de rol van deze woning geweest is; misschien was het een dienstwoning.
Graag meer informatie.
Route:
Loop verder richting de grote weg (Kapperallee) en steek deze over.
Sla op het fietspad rechts af en volg het fietspad.
Steek de asfaltweg (Voorsterallee) over en kijk rechts achter de beuk in het gras. Daar staat een blauw-witte paal.
Informatie paal
In het gras tussen het fietspad en de weg is een informatie paal neergezet. Pomp je met je voet op het voetpedaal van deze paal om stroom op te wekken dan vertelt de paal een verhaal over de geschiedenis van Huize de Voorst; ooit was het landgoed namelijk voorzien van een grote hoeveelheid vijvers. Daarvoor was zoveel water uit de Berkel nodig, dat boeren in de omgeving bezwaar maakten. Ook wordt kort ingegaan op de relatie tussen de vroegere bewoners van Huize de Voorst zoals Arnold Joost van Keppel en stadhouder Willem III van ons koningshuis.
Route:
Volg het fietspad tot je op een splitsing met een pad naar rechts komt, sla hier rechts af en steek de asfaltweg (Kapperallee) over.
Loop door tot je aan het begin van de oprijlaan op een parkeerplaats staat.
Volg vanaf de parkeerplaats de oprijlaan richting Huize de Voorst.
Loop door tot je op een splitsing met paden van rechts uitkomt.
Oprijlaan Huize de Voorst
De oprijlaan van Huize de Voorst is aan beide zijden voorzien van bomen. Dit geeft het geheel een statige aanblik. De oprijlaan omsluit een cirkelvormige ruimte, waarin twee eveneens cirkelvormige boomgroepen de ruimte spannend maken. Op deze manier speelt een tuinarchitect met een ruimte en de begrenzing ervan.
Route:
Verlaat de oprijlaan en neem vanaf de splitsing het pad met links de weilanden en rechts een bosje.
Loop door tot je vlak voor de gracht op een splitsing met een paadje van rechts uitkomt.
Herplant solitaire bomen
De parkaanleg van landgoederen wordt gekenmerkt door groepen solitaire bomen. Deze bomen verdelen de ruimtes van de parkaanleg in verschillende subruimtes en zorgen voor de nodige spannende doorkijkjes. Hier zijn deze solitaire bomen opnieuw aangeplant. Zo heeft de bezoeker van het park vanaf ieder punt een ander uitzicht. In plaats van tuinruimte in één keer te overzien heb je steeds een ander beeld. De architecten van oude landgoederen hadden dit al begrepen en maakten er dankbaar gebruik van.
Route:
Neem vanaf de splitsing het pad in westelijke richting. (Dit is met het water rechts van het pad.)
Loop door tot je rechts van het pad een gebouw ziet liggen.
Bijgebouw Huize de Voorst
Dit bijgebouw van Huize de Voorst is gebouwd aan de de rand van de oorspronkelijke tuin en is gericht op het zuiden. Opvallend zijn de kleine ronde ramen. Ondanks het feit dat het gebouw niet zo hoog is zou het de oranjerie kunnen zijn.
Onduidelijk is wat de huidige functie van dit gebouw is. Wie kan hier meer over vertellen?
Route:
Loop door tot je op een Y-splitsing met een pad van rechts uitkomt.
Lanen Huize de Voorst
Huize de Voorst is aan de achterkant voorzien van een rechthoekige symmetrische tuin. De hele tuin is omgeven door een slotgracht waaromheen weer een aantal lanen ligt die evenwijdig liggen aan het water. Het geheel is een restant van de oorspronkelijke tuinaanleg.
Route:
Neem het pad dat schuin parallel aan de slotgracht het bos inloopt.
Loop door tot je uitkomt op een splitsing van paden.
Zichtas Huize de Voorst
De oorspronkelijke tuin van Huize de Voorst in Franse geometrische stijl met veel fonteinen en waterpartijen ontworpen door Jacobus Roman en Daniël Marot is rond 1800 vervangen door een tuin in Engelse landschapsstijl. De tuin is compleet veranderd, de strakke symmetrie heeft plaatsgemaakt voor een asymmetrische landschap met natuurlijke vormen. Het enige detail dat bewaard gebleven is, is de centrale zichtas van de tuin die doorgezet wordt in de beukenlaan achter dit knooppunt. Ook het symmetrische patroon van de om de tuin liggende grachten en lanen is behouden gebleven. Ookal is rond 1800 de hele tuin veranderd, het oude patroon van de grachten en lanen bleef.
Route:
Neem het pad in zuidwestelijke richting, dit is het pad met het water rechts van het pad.
Loop mee met de bocht naar rechts, langs de theekoepel (rechts van het pad.)
Loop door tot je links van het pad een dubbel hek ziet staan.
Toegangshek moestuin
Zoals de meeste landgoederen was ook landgoed de Voorst voorzien van een moestuin. Vroeger kon je namelijk niet naar de supermarkt om verse groenten en vers fruit te kopen. Verse producten waren voorbehouden aan de rijken die ze verbouwden in hun eigen tuin. Dit fraai vormgegeven toegangshek vormt de toegang tot de voormalige moestuin.
Route:
Loop verder tot je rechts over het water kunt kijken tot de brug bij de ingang van Huize de Voorst.
Over de slotgracht
Vanaf dit punt heb je een onder de bomen door een prachtig doorzicht over de slotgracht richting de toegangsbrug voor huize de Voorst. Geniet van het beeld van bomen en pure natuur in de weerspiegeling in de aangelegde waterpartijen. Dit spel met natuurlijke vormen en reflecties is kenmerkend voor de Engelse landschapsstijl en romantische tuinaanleg.
Route:
Loop door tot je op een kruising van paden uitkomt.
Neem het pad in zuidelijke richting. (Dit is het pad dat rechts van de tuinmanswoning langs de rand van het weiland (links) loopt.)
Sla op de volgende kruising links af en loop een klein stukje het pad in, totdat je een goed zicht op de tuinmanswoning hebt.
Gezicht op de tuinmanswoning
Vanaf deze locatie heb je een goed uitzicht op de tuinmanswoning en de restanten van de tuinmuur van Landgoed de Voorst. Meestal omsloot de muur een vierkante akker. Hierdoor ontstond een gunstig windvrij microklimaat om groenten en fruit te verbouwen. Hier staat nog 1 zijde van deze muur. Tegen zo'n zuidmuur kun je goed verschillende soorten fruit kweken: zoals peren, perzikken en abrikozen, allemaal soorten die zeer vorstgevoelig zijn. De zuidmuur is enige graden warmer en daardoor bevriest de bloesem niet met IJsheiligen.
Route:
Draai om en loop terug naar de kruising, sla links af en neem het linker pad (met een pas aangeplante lindelaan).
Loop door tot je aan het einde van de lindelaan staat bij de inrit van een boerderij.
Herplant lindelaan
Langs het pad is een tijdje geleden een nieuwe enkele laan met linden geplant. Lindebomen kunnen heel oud worden en staan symbool voor het goede.
Route:
Loop een klein stukje verder over het pad tot je naast de boerderij staat.
Boerderij Landgoed de Voorst
Deze boerderij hoorde vroeger tot Landgoed de Voorst. Aangezien het woonhuis haaks op de schuur gebouwd is, is het niet de minste boerderij geweest; het is een teken van status en rijkdom als het woonhuis dwars op de schuur staat.
Tegenover de boerderij tussen de aangeplante bomen zijn 's zomers de nodige bloemen te vinden: o.a. lupinen. Over de velden heen kun je in de verte de Berkel tussen de landbouwpercelen zien stromen.
Route:
Loop verder door de eikenlaan en laat de boerderij achter je.
Loop door tot je vlak voor het einde van de eikenlaan op een splitsing met een pad van rechts komt.
Herstel lanen
Op vrijwel elk landgoed vind je statige lanen met laanbomen erin die 's zomers voor de nodige verkoeling zorgen als men zich over het landgoed verplaatst of op jacht is. Enige tijd geleden is hier op landgoed de Voorst een laan met eiken in zijn oude glorie hersteld.
Route:
Sla rechts af en loop het pad een klein eindje in, tot je links water vol met waterplanten ziet liggen.
Waterplanten
Langs de rand van het pad in de sloot groeien talrijke waterplanten. De sloot is helemaal dichtgegroeid. Onder andere lissen zijn hier te vinden. In de zomer bloeien ze met mooie gele bloemen. Libellen vliegen rond.
Route:
Loop door tot de eikenlaan een bocht naar links maakt en kijk achterom.
Eikenlaantje
De landbouwpercelen van Landgoed de Voorst zijn vaak omzoomd met een groene band van bomen, het Achterhoekse coulissenlandschap. Zo ook hier waar je nu staat; de percelen zijn gescheiden door een laantje met redelijk oude eiken. Onder hun laaghangende takken door heb je naar alle kanten een prachtig uitzicht. Aan de ene kant zie je bijvoorbeeld een landbouwperceel met een oude boerderij liggen. Aan de andere kant kun je genieten van de Berkel en Landgoed 't Velde dat aan de overkant van het riviertje ligt.
Route:
Loop verder over het pad met de bocht naar links en dan een bocht naar rechts mee tot je op een splitsing met een pad naar links uitkomt en er rechts van het pad een heuvel ligt.
Belvedère
Een stijlelement bij de aanleg van een landgoed is een zogenaamde belvedère. Hier op landgoed de Voorst verscholen in het bos vind je er één. belvedère is een samenstelling van belle en vide en betekent letterlijk "mooi uitzicht". Zo'n heuvel aan de rand van het aangelegde park en als einde van één van de lanen van het park diende er dan ook voor om vanaf een verhoging goed over de omgeving te kunnen uitkijken. Het uitzicht vanaf deze belvedère is nu enigsinds belemmerd door het omliggende bos. Maar wie erop klimt, kan de oorspronkelijke laan die naar de beledère toeleidde nog in het bos zien liggen.
Let op de romantische wortelpartijen van de beuken die op de belvedère staan.
Route:
Steek de stuw over en loop door tot je aan de overkant op een T-splitsing staat.
Stuw in de Berkel
Een groot deel van het water van het riviertjede Berkel wordt sinds de jaren '30 van de twintigste eeuw omgeleid naar het Twentekanaal dat bij Eefde ligt. Op die manier hoeft bij de sluizen minder water in het kanaal gepompt te worden. Er stroomt nog een beetje water door de Berkel; voldoende om de grachten van Zutphen door te spoelen met fris water. Om het water van de Berkel ook bij deze geringe stroomhoeveelheden op peil te houden is deze stuw gebouwd. De techniek stamt dan ook uit de periode van de aanleg van het Twentekanaal, namelijk de jaren '30. Voor wandelaars is een pad over de stuw aangelegd zodat landgoed 't Velde verbonden is met landgoed de Voorst. De stuw is een rijksmonument. Stuw is van het type glijschuif, bouwjaar 1925.
Route:
Draai de plas de rug toe en neem het paadje langs de Berkel, met de stuw en het riviertje aan je rechter hand.
Loop door tot het paadje over een klein bruggetje zonder leuningen komt.
Uitstroom van water
Onder dit bruggetje door stroomt het water vanuit de vijvers rondom huize 't Velde weer terug de Berkel in. Door het uitdiepen van de vijvers en het hoogte verschil dat de stuw in de Berkel op pijl houdt, stroomt het water nu weer flink door. Zo blijft het water in de vijvers rondom het kasteel steeds in beweging en koel. De algengroei is dan tot een minimum beperkt.
Route:
Loop verder richting de grote weg met de beukenlanen erlangs (Kappersallee).
Steek de grote weg over en loop naar het begin van de brug van het fietspad.
Bruggen over de Berkel
Ten behoeve van de provinciale weg is ooit een brug over het riviertjede Berkel gebouwd. De brug voor het auto verkeer is een beton constructie die je vanaf de jaren '50 tot de jaren '70 vaker in Nederland tegenkwam.
Later is voor fietsverkeer een aparte brug aangelegd voor de verkeersveiligheid van alle weggebruikers. Fiets verkeer is minder zwaar dan auto en vracht verkeer, vandaar dat hout in aanmerking komt als natuurlijk constructie materiaal.
Route:
Neem het fietspad met aan je linkerhand de autoweg en rechts de gracht van huize Baank.
Loop door tot je rechts van het pad het water en de daarachterliggende beukenlaan goed kunt zien liggen.
Gracht als scheiding
Aan de overkant van het water ligt het buiten Huize Baank. Hier vanaf het fietspad kun je goed zien hoe eerst een gracht en daarna een statige beukenlaan de buitenste begrenzing vormt van het landschapspark rondom dit buiten langs de Berkel.
Deze begrenzing biedt de wandelaar wel een blik in het park, maar de toegang is onmogelijk zonder een nat pak. Zonder hekken en dichte hagen een vriendelijke, maar wel effectieve afscheiding van het eigen erf.
Route:
Loop verder over het fietspad.
Loop door tot je vlak voor je bij de Rijksstraatweg bent op de kruising met het fietspad van de Rijksstraatweg bij de Shell pomp staat.
Shell station
Om verschillende routetrajecten van dit wandelproject met elkaar te verbinden zijn knooppunten nodig zoals bij dit Shell station. Het is een pompstation zoals je vaker langs de provinciale weg tegenkomt van een vrij nieuw type met een oliedichte vloer, zoals dat inmiddels wettelijk verplicht is. Dit soort regels en marketing stategieën met steeds de nieuwste huisstijl zorgen ervoor dat je, buiten een aantal museale exemplaren, weinig nostaligsche pompstations kunt vinden.
Route:
Steek de weg over richting de Shell pomp.
Loop onder de Shell pomp door.
Neem het bospad dat achter de Shell pomp een laan met bomen inloopt.
Volg de laan met bomen tot je na de parkeerplaats op een kruising van paden uitkomt.
Huize 't Velde
De vroegste vermelding van Huize 't Velde dateert uit 1326, maar in die tijd is het nog geen noemenswaardig geheel. In de zestiende eeuw ontstaat de basis voor het huidige huis met driehoekige frontons met schelpmotieven, zoals rond de ingang van het pand te zien is.
Rond 1700 wordt de zuidgevel verlengd door Arnold Joost van Keppel tot Voorst, graaf van Albemarle.
Rond 1824 worden de ramen vervangen door nieuwe in Empire-stijl en wordt het huis voor het eerst wit gepleisterd. In 1959 koopt Stichting het Gelderslandschap Huize 't Velde en in de jaren '60 wordt het gerestaureerd, waarbij de renaisance versieringen uit de 16de eeuw weer tevoorschijn komen.
Links is het koetshuis te zien, waarachter de tuin van Bezinning ligt; een monument om onder diensttijd gestorven politieagenten te gedenken.
