De brink rondom de kerkjes van Beek Ubbergen is voorzien van panden die vroeger een winkelfunctie hadden. Het bouwen van woonwijken op de Heuvels rondom Berg en Dal vraag een bijzonder patroon van straten. Het doet een beetje buitenlands aan. Langs de rand van het Keteldal zijn een aantal fraaie vrijstaande huizen gebouwd. Bovenaan in het Keteldal staat een opmerkelijke wegwijzer. Midden in het bos bij Berg en Dal staat een wegwijzer om de weg te wijzen naar de Duivelsberg en Berg en Dal. Het keteldal is bebouwd.
De Bartholomeus kerk werd rond 1825-1826 gebouwd en daarna nog eens ingrijpend verbouwd in 1891. De baksteen vormgeving en het vakmanschap dat de bouw tentoonspreidt is kenmerkend voor de bouwstijl van die periode. Na de Tweede Wereld oorlog is het interieur zo goed mogelijk hersteld met meubilair uit andere kerken.
Heeft de Bartholomeus Kerk tegenwoordig een andere bestemming? In dit "juweeltje van Beek" trouwen jaarlijks veel aanstaande bruidsparen, zijn er exposities en worden er concerten gegeven. Ook worden er familiebijeenkomsten zoals dopen en begrafenissen en uitvaartplechtigheden gehouden.
Route:
Loop tot op de kruising tussen de twee kerkjes in.
Eetcafé de Witte
Aan een gastvrij dorpsplein zit altijd een goed café. Naast de kerk is er vrijwel altijd een dorpskroeg. Tegenwoordig is de horeca steeds vaker een eetgelegenheid dan een plaats waar alleen sterke drank wordt verstrekt. De tijden veranderen, de ondernemers veranderen mee met de wensen van de klanten.
Maar het oude spreekwoord blijft gelden:
Welk gastvrij dorp kan zonder een café naast de kerk?
Route:
Neem de Nieuwe Holleweg naar beneden, bekijk het kerkje links van het pad.
Oude Kerk
De Oude Kerk van Ubbergen behoort tot de protestantse gemeente van Ubbergen. Op deze plaats werd kort voor 1300 de eerste kerk al gebouwd zo blijkt uit de archieven.In de Tweede Wereldoorlog werd de kerk ernstig beschadigd. Nadien werd deze kerk met buitenlandse steun herbouwd naar de bouwplannen van rond 1450.
Route:
Loop verder naar beneden en bekijk de winkelpanden rechts van de weg.
Winkels aan het dorpsplein
Aan het dorpsplein, in dit geval rondom de kerk, zijn van oudsher de winkels te vinden.
Deze diversiteit van winkels van kleine zelfstandigen, bepaalden de sfeer van deze dorpsgemeenschap vanaf de jaren '30 tot in de jaren '70. Het was kenmerkend voor veel dorpen en stadjes in Nederland. Hier zijn er naast de grote winkelketens nog enkele in gebruik. De ondernemers hebben veel lekkers te bieden, ook streek producten, zeker voor een vermoeide wandelaar.
Route:
Loop door tot de Nieuwe Holleweg een scherpe bocht naar links maakt en er van boven een pad komt.
Dorpsplein van Ubbergen
Vanaf het dorpsplein zijn er verschillende wandelroutes. Let wel op waar je je meegebrachte auto parkeert als je van hieruit gaat wandelen.
Het Dorpsplein is erg gezellig met twee kerken, verschillende hotels, café's en restaurants en natuurlijk vele zonnige terrasjes. Enkele nostaligische winkelpanden uit de jaren '50 nodigen uit tot shoppen.
Route:
Neem vanaf de fontein de van der Veurweg omhoog de heuvel op.
Kijk voor de weg de bocht omgaat nog even achterom en geniet van het uitzicht.
Dorpsstraat Beek
De Dorpsstraat van Beek heeft nog steeds een vergezicht op de Bartelomus kerk van Beek Ubbergen.
Het was vroeger een Rijksstraatweg naar Kleef. Bij de oude ansichtenkaarten verzameling van Beek, kun je zien hoe omstreeks 1930 hier het een drukte van belang was, met voetgangers, personen op de fiets, een heel enkele auto, en zo af en toe een paard en wagen.
Route:
Loop verder met de bocht mee omhoog.
Sla links af een steil pad omhoog.
Loop rechtdoor bij het bospad naar rechts.
Loop naar beneden met de bocht mee, tot je op een grote weg uitkomt.
Y-splitsing
Opvallend voor deze wijk is dat de stedebouwkundige planning ervan rekening heeft gehouden met hoogteverschillen in het landschap. Wegen kronkelen langs de contouren van de helling en de plaats van de huizen is zodanig dat bewoners allemaal een goed en vrij uitzicht hebben op het dal. Daarmee lijkt deze planning op die in het buitenland, bijvoorbeeld zoals die wordt toegepast in de buitenwijken van Duitse dorpen en steden.
Route:
Neem de asfaltweg de heuvel op, links over de stoep voor de huizen langs.
Bekijk tijdens het naar boven lopen de bouwstijl van de verschillende huizen.
Huizen langs de Van Randwijckweg
De woonhuizen langs de Van Randwijckwegweg hebben een architectuur, die kenmerkend is voor de periode van voor en van na de Tweede Wereldoorlog.
Wie omhoog of naar beneden loopt langs deze weg kan zien hoe van de visie van de verschillende architecten door de jaren heen op landhuizen en vrijstaande villa's is veranderd. Je kunt aan de buitenzijde al zien, hoe met de tijd de idealen voor wonen veranderen en de technische mogelijkheden zich uitbreiden. De opdrachtgevers Krijgen hierdoor heel verschillende huizen.
Route:
Loop verder omhoog.
Loop door tot net voorbij de laatste huizen waar de weg het bos ingaat enkele tientallen meters voor de parkeerplaats.
Neem hier een klein wandelpaadje dat links af naar beneden gaat.
Loop door tot je bij een wegwijzer een weg kruist.
Vriendschaps wegwijzer
Deze historische wegwijzer uit 1909 in het Keteldal verwijst naar de geschiedenis van dit gebied. De grens met Duitsland is door annexatie van Nederland na de oorlog een stuk verder richting Duitsland verlegd. In 1963 vond hier de laatste grensherziening plaats. Op de achterzijde van de wijzer staat de spreuk: "Laat vriendschap helen, wat grenzen delen".
In 2002 werd deze wegwijzer voor het laatst gerestaureerd. Op oude ansichtkaarten kun je zien hoe deze er vroeger uitzag.
Route:
Loop verder omhoog lang het weiland tot je aan het einde van het weiland op een splitsing met een pad van links uitkomt.
Uitzicht vanuit Keteldal
Hier bovenaan het Keteldal heb je op dit knooppunt opnieuw een prachtig uitzicht over het Rijn(Waal)dal. Stel je eens voor hoe prachtig het zal zijn hier een huis op de helling te hebben en het hele jaar door van dit prachtige uitzicht te genieten.
Ook de schilders van de Haagse School hielden van dit landschap. Verscheidene plekjes in de dorpen onderaan de stuwwal werden door hen aan het begin van de vorige eeuw vastgelegd.
Route:
Neem vanaf de splitsing van paden het paadje dat in westelijke richting langs het weiland loopt.
Volg het pad met de bocht mee naar rechts.
Loop de heuvel omhoog tot je helemaal bovenaan op een splitsing van paden uitkomt.
Toegang bossen Duivelsberg
Vanaf hier heb je een geode toegang tot de bossen Duivelsberg Wylerberg en Vossenberg.
Er zijn verschillende rondwandelingen mogelijk.
Route:
Volg het half verharde pad langs de huizen.
Loop door tot je op een splitsing met twee paden links vanuit het bos uitkomt.
Heuvelachtig landschap
Je kunt hier duidelijk zien dat Berg en Dal op de stuwwal ligt. De paden lopen steil naar beneden het dal in. De dalen zijn in de loop van vele millennia uitgesleten door het regenwater.
Route:
Neem het rechter pad dat het bos ingaat.
Loop stijl naar beneden het dal in.
Loop door tot je een open plek aan je rechter hand ziet.
Adelaarsvaren
Op deze open plek in het bos, je ziet meteen dat er adelaarsvarens staan. Adelaarsvaren wijzen er op dat er in dit gebied al lang bos is geweest.
In het voorjaar komen de groene opgerolde bladeren tevoorschijn; de hele zomer is er een dicht dek van varenbladen. In de herfst sterven de takken af. In de ondergrondse wortelstokken wordt veel zetmeel opgeslagen als reserve voedsel, zodat deze in het vroege voorjaar kunnen uitlopen.
Route:
Loop verder over het pad tot je rechts in de diepte een groene plek in het beekdal ziet liggen.
Vochtige plek in beekdal
Als je op deze plek naar beneden kijkt zie je op de bodem van het dal een beekje stromen. Soms is dit alleen maar een vochtige plek, soms stroomt er echt water. In miniatuur zie je hier hoe de beek de kanten van het dit kleine dal uitslijt. De relatief vlakke bodem is een verzamelplaats van water met zandresten van hogerop van de helling.
Planten van het vochtige milieu groeien hier graag.
Route:
Loop door tot je links naast het pad een diepe kloof ziet liggen.
Holle weg
Het landschap rond de Duivelsberg was als sinds de Romeinen van strategisch belang. Oude en nieuwe wegen liggen er in dit gebied. Soms zijn ze met een stenen verharding.
Vaak liggen ze in de door het water uitgesleten dalen, zoals hier bij deze holle weg.
Route:
Loop door tot je op een splitsing van paden bij een wegwijzer (rechts van het pad langs de beek) uitkomt.
Loop het trapje af tot je bij de wegwijzer bent.
Wegwijzer
Deze wegwijzer staat vlak bij een beekje dat naar benden richting de Waal stroomt. Hij wijst wandelaars al vele jaren de weg richting Berg en Dal en naar de Duivelsberg.
Route:
Loop vanaf de wegwijzer de trapjes omhoog (zonder de beek over te steken).
Sta bovenaan het trapje rechts af en volg het paadje tot je een groter pad kruist bij een landbouwperceel en een boerderijtje.
Boerderij Filosofendal
Boven aan in het Filosofendal vind je deze witte boerderij. Hij is thans in gebruik als vakantie woning. Wie weet iets over de geschiedenis van deze oude hofstede?
Route:
Neem vanaf de splitsing het brede pad dat langs de boerderij omhoog gaat.
Loop door tot je rechts van het pad een naambordje ziet staan.
Laantje van Piet van Rossum
Midden in het bos staat dit straatnaam bordje voor Piet van Rossum. Weet iemand iets over de historie van deze plek en waarom Piet van Rossum juist hier een straatbordje gekregen heeft.
Route:
Loop verder omhoog tot je op een T-splitsing uitkomt.
Knooppunt met informatie bord
Voor het plaatsen van informatie borden hoef je niet altijd een paal in de grond te slaan. In de achtertuin van het infocentrum voor het Nederlands Cultuurlandschap kent men creatieve oplossingen.
Route:
Neem vanaf de splitsing het pad in westelijke richting. (Dit is het pad met de witte paaltjes dat niet richting het informatiecentrum gaat.)
Loop door tot je op een splitsing met een pad van rechts bij een bankje aankomt.
Bankje op Landgoed De Vossenberg
Het heuvelachtig landschap had ook al aan het begin van de vorige eeuw een grote aantrekkingskracht op de gegoede burgerij. ook zij genoten van het uitzicht naar beide kanten over de Betuwe. Enkelen kozen voor het buiten wonen, soms alleen in de zomer. Zo zijn hier net als in Oosterbeek diverse landgoederen ontstaan op de stuwwal, zoals dit landgoed De Vossenberg.
Route:
Neem vanaf de splitsing het pad dat in noordelijke richting het bos in loopt. (Dit pad is gemarkeerd met witte paaltjes.)
Volg het pad terwijl het langzaam aan het dal in loopt.
Loop door tot je uitkomt op een splitsing van paden bij een bankje met mooi uitzicht.
Knooppunt Vossenberg
Er liggen vele paden en paadjes over de stuwwal. Vaak volgen deze paden de hoogtelijnen, zodat je wat gemakkelijker loopt, als je eenmaal de stuwwal hebt beklommen. Met onze routes proberen we een wandeling samen te stellen waarin informatie uit diverse bronnen is verwerkt.
Route:
Ga met je rug naar het bankje staan en neem het paadje dat rechts achter het bankje het bos inloopt (het meest rechtse paadje) en vervolgens via een aantal trapjes de helling afloopt.
Loop door tot je aan het einde van het weiland op een T-splitsing uitkomt.
Toerisme in het Keteldal
De smalle uitgesleten dalen, zoals dit Keteldal waren geliefd als woonplek voor de gegoede burgerrij die graag buiten wilde wonen. Je ziet hier aan dit Keteldal dan ook vele mooie villa's en de voormalige pensions staan.
Begin van de vorige eeuw kwam het toerisme ook in deze regio op gang. Mensen verhuurden een deel van hun huis aan zomergasten, die hier graag vakantie hielden.
Route:
Volg het pad door het keteldal naar beneden.
Loop door tot je onderaan het keteldal op een T-splitsing staat.
Voormalig winkelpand aan de Rijksstraatweg
Het huis lijkt een voormalig dubbel winkelpand. Het knooppunt is nodig voor de uitbreiding van een of meerdere routes langs de vele historische rijks- en gemeentelijke monumenten van de dorpen Beek en Ubbergen.
Heeft iemand meer informatie over de historie en de bewoners van dit gebouw?
Route:
Neem de Rijksstraatweg in Westelijke richting.
Loop door tot je links van de weg een klein huisje ziet staan.
ANWB kantoor (monument)
Omstreeks 1950 kwam het toerisme in Nederland op gang. De Nederlanders hadden vrij e tijd. Op de vrije zondag trok men er massaal op uit. De ANWB (Algemene Nederlandsche Wielrijders-Bond, opgericht in 1883, nu de Koninklijke Nederlandse Toeristenbond ANWB) opende die jaren na de oorlog op verschillende plaatsten in Nederland kleine kantoortjes, zoals hier in het voormalige tramhuisje om de toerist te voorzien van gratis informatie.
Het grappige aan dit gebouw is dat het zowel langs de weg de helling op staat als langs de hoofdweg richting de landsgrens met Duitsland. een tramhuisje met twee wachtruimtes.
Route:
Loop verder tot je op een splisting met een weg van links boven uitkomt en links van de weg een voormalig transformator huis van de nijmeegse tram ziet liggen.
Dalstation van de tram
Tot aan de Tweede Wereldoorlog reed de Nijmeegse elektrische tram via Ubbergen naar Berg en Dal.
Hier vind je nog het dalstation voor het gebouw voor de elektriciteitsvoorziening van dit traject, gebouwd in de Jugendstil stijl van rond 1900.
Voor het beklimmen van de heuvels had de tram extra veel elektriciteit nodig, vandaar dat ook in Ubbergen een dalstation nodig was, onder aan de weg naar Berg en Dal. De tram reed in langzame bochten de heuvel op om aan het einde van elk recht stuk met een lus hoogte te winnen.
In het gebouw stonden transformatoren en kwikdamp gelijkrichters. Onduidelijk is of deze altijd achter de grote ramen gestaan hebben, omdat deze een fel wit licht verspreiden. Heeft iemand hier historische informatie over?
Route:
Neem de Rijksstraatweg met het elektriciteitsgebouw aan je linker hand.
Loop een stukje door tot je op het kruispunt bij hotel het spijker staat.
Beeld van een Wasvrouw
In het centrum van Beek-ubbergen staat dit beeld van een wasvrouw tegenover Hotel 't Spijker. Veel mensen vonden werk in de talrijke wasserijen vanwege het schone beekwater. Het schone koele bronwater was een van de bronnen van inkomsten voor de toeristische sector. Het wassen van het linnengoed van de hotels, de vele pensions en de buitens bracht vooral vrouwen werk.
Route:
Neem de Rijksstraatweg met Hotel 't Spijker rechts van de weg.
Loop door tot je na de kerk links Hotel Sous les Eglises ziet liggen.
Hotel Sous les Eglises
Hier op de Oude Rijksstraatweg, de weg waar vroeger alle verkeer door Ubbergen door kwam, ligt een knooppunt van ons routenetwerk bij Hotel Sous les Eglises. Vanuit dit punt kun je verschillende wandelingen zelf samenstellen met onze route planner.
Route:
Neem de weg naast Sous les Eglises omhoog tot je bij de ingang van de parkeerplaats op een splitsing met een weg van rechts staat.
Bartholomeus kerk
De Bartholomeus kerk werd rond 1825-1826 gebouwd en daarna nog eens ingrijpend verbouwd in 1891. De baksteen vormgeving en het vakmanschap dat de bouw tentoonspreidt is kenmerkend voor de bouwstijl van die periode. Na de Tweede Wereld oorlog is het interieur zo goed mogelijk hersteld met meubilair uit andere kerken.
Heeft de Bartholomeus Kerk tegenwoordig een andere bestemming? In dit "juweeltje van Beek" trouwen jaarlijks veel aanstaande bruidsparen, zijn er exposities en worden er concerten gegeven. Ook worden er familiebijeenkomsten zoals dopen en begrafenissen en uitvaartplechtigheden gehouden.
