Het Waterloopbos is een educatieve hotspot van historische waterwerken. Je kunt er leren over de vaak technische strijd van Nederland tegen het water. Natuurmonumenten is erin geslaagd om verschillende aspecten van het Waterloopbos te bewaren en te tonen. Zo kun je er iets leren over Nederland en de geschiedenis van de Deltawerken. Aan alle leeftijdsgroepen is daarbij gedacht: je vindt er een waterspeeltuin, vrij gehouden restanten van schaalmodellen en een uitgebreid informatie centrum. Het Waterloopbos ligt vol met oude modellen van o.a. de deltawerken. Via een wandelpad kun je deze van dichtbij bekijken. Sommige schaalmodellen zijn voorzien van een kunstwerk. Op andere plaatsten heeft de natuur zich inmiddels ontwikkeld en wordt alles langzaam aan de natuur overgegeven. De toegang tot het Waterloopbos wordt gemarkeerd met twee witte stenen pilaren. Ze zijn gemaakt van Basalt, een natuurlijk gesteente waarmee overal in Nederland de voet van waterwerken rond de vloedlijn is verstevigd. Ter gelegenheid van de overdracht van het Waterloopbos aan Natuurmonumenten is aan de rand van het Vollenhoverkanaal een kunstwerk geplaatst. Bij het Waterloopkundig laboratorium was ook een gastenverblijf voor wetenschappers en studenten, waar ze logeerden tijdens de proefnemingen. Op deze plek zijn nu enkele bedrijven gevestigd. Vlak bij het waterloopkundig laboratorium is het nationaal lucht en ruimtevaart laboratorium gevestigd. Tijdens de wandeling kun je enkele gebouwen van dit laboratorium bekijken.
Vlak bij de grootste parkeerplaats van het Waterloopbos vind je nog een oude Golfmachine. Hiermee werden de golven van de zee op schaal nagemaakt om ze vervolgens op modellen van dijken en havens los te laten. Restanten van deze modellen liggen in het bos.
Naast de golfmachine is er de waterspeeltuin, waar jong en oud heerlijk met water kunnen spelen. Even verder op ligt het Informatiecentrum van Natuurmonumenten, de beheerder van dit terrein. In het gebouw vind je veel informatie over de geschiedenis van het waterloopkundig laboratorium van de universiteit van Delft, het Waterloopbos en welke modellen er getest zijn.
Openingstijden: wo, vrij en zat 13.30 tot 16.30 uur en zo van 11.00 tot 16.30 uur.
Route:
Neem vanaf de wegwijzer het pad dat langs de speeltuin richting het bos loopt.
Loop door tot je de speeltuin rechts van het pad ziet.
Water Speeltuin
Bij het informatiecentrum is een speeltuin. Op school heb je geleerd dat Nederland veel kennis heeft van water. Er is het project "Ruimte voor de Rivier. Hier kun je spelen met zand en water en met de stenen eigen modellen bouwen. Natuurlijk is er in de zomermaanden volop gelegenheid zelf ook echt je gebouwde model te testen. Houdt jouw dijk het als er veel water tegenaan staat?
Route:
Volg het pad het bos in tot je links van het pad een open plek met een model ziet liggen.
Koelwatervijver Maasvlakte
In de buurt van Rotterdam langs de Maas zijn in de jaren '60 - '70 een aantal energie centrales gebouwd. Door elektriciteitscentrales loopt altijd een grote hoeveelheid water om de centrale te koelen, anders gaat het mis. In een al bestaand bassin dat gebouwd is voor andere modellen is daarom aan de rand de situatie met de waterlopen rondom de Maasvlakte-centrale nagebouwd als M1193/M1217. Het model is dus het lage deel, tussen het afvoerkanaal en het hoofdbassin.
Route:
Loop verder en sla links af op het fietspad, loop door tot bij het kanaal.
Bij het kanaal links afslaan.
Bij de brug rechts af de brug over het bos in.
In het bos links af het kleine paadje in. Doorlopen tot bij het model.
Kusterosie bij Thyboron
Bij het Deense Thyboron aan de Noordzeekust sloeg heel veel zand weg. De grote vraag die men zich al vanaf de jaren '50 stelde, kon door het waterloopkundig laboratorium met een model opgelost worden. In Model 509 is een behoorlijk stuk van deze Deense kust in miniatuur nagebouwd.
Het model bleek echter niet betrouwbaar genoeg. Door de verkleining van de schaal waren de zandkorrels in verhouding te groot en zwaarder dan het zand in werkelijkheid bij Thyboron. Vandaar dat men het zand zelfs vervangen heeft voor gemalen bakeliet, een veel kleinere korrel en lichter. Helaas is dit model geheel teruggeven aan de natuur.
Route:
Loop terug naar het fietspad en sla links af.
Loop door tot waar je het water kruist en kijk rechts van het pad.
Willemstunnel Rotterdam
Hier sta je bij model M1083, onderdeel van het langste model in het Waterloopbos. Men heeft in delen de hele Nieuwe Waterweg, waardoor de Waal bij Rotterdam de zee instroomt, nagebouwd. Dit werd het grootste model van het waterloopkundig laboratorium. Men wilde de verzanding van de rivier bestuderen. Zodra het vloed wordt stijgt het niveau van het water en lijkt het alsof er water vanuit de zee de riviermonding instroomt. Hierdoor neemt de stroomsnelheid van het rivierwater af en blijven de meegenomen zandkorrels op de bodem liggen.
De inkepingen in het eiland midden in de rivier zijn het model om te zien hoe tijdens de bouw van de Willemstunnel in Rotterdam de stroming verandert.
Route:
Loop een klein stukje verder en kijk rechts van het pad langs de rand van het model.
Havenbekkens
Het model waar je bijstaat is een deel van een erg lang model om de hele Nieuwe Waterweg bij Rotterdam te kunnen nabouwen en te onderzoeken. Hoe nauwkeurig de schaalmodellen nagebouwd werden is hier nog mooi te zien aan de inhammen, die havenbekkens voorstellen. De inhammen zijn keurig op schaal nagebouwd. Zo kon men zien of er bij bijvoorbeeld stuwing door de vloedgolf vanaf zee, zand in de bekkens achter bleef. Het is namelijk soms handiger, om de vorm iets aan te passen, dan dat men tot in lengte van dagen zit met het jaar in, jaar uit uitbaggeren van de havens. Dat soort resultaten boekte men met dit onderzoek en in dit modellaboratorium. Nu gebruikt men hiervoor computermodellen.
Route:
Vervolg je route over het fietspad tot je na de brug op een kruising van paden staat.
Aanvoerkanaal
Alle water dat door de modellen stroomt moest aangevoerd worden. Dat gebeurde door deze hoog in het landschap gelegen kanalen.
Van origine waren het drie hoofdkanalen, die alle modellen van sterk stromend water konden voorzien. Hierin is iets te herkennen van de Nederlandse identiteit: namelijk Nederland als drie stromen land; de delta van de drie grote rivieren, Rijn, Waal en IJssel.
Route:
Neem het bospaadje dat in de bocht van het fietspad afbuigt.
Loop ongeveer 7 meter door tot je naast het pad een sluisdeurtje ziet.
Elektrisch sluisdeurtje
Elektrisch sluisdeurtje waar je de restanten van de vroegere aansluitingen nog kunt zien. De doorloop van het water van modellen kon dus kennelijk ook op afstand elektrisch bediend worden.
Route:
Loop door, steek het water over via de brug.
Loop nog een stukje verder tot je links van het pad een waterinlaat ziet liggen.
Inlaatsluis Model 988
Het water werd door een stelsel van sluisjes de modellen binnengelaten. De stroming was nodig om te zien waar er zand weggespoeld werd en waar het zand vervolgens terecht kwam. Ook de stroomsnelheid van het water werd zo in modellen gemeten.
Route:
Loop een paar meter verder tot bij de blauwe leuning.
Kunst in het Waterloopbos
Om het waterloopbos voor bezoekers nog aantrekkelijker te maken zijn er hier en daar kunstwerken geplaatst. Deze blauwe balustrade is hiervan een voorbeeld. Blauw is de kleur van het stromende water, golvend de wandelaar begeleidt en aan het eind in een waterval naar beneden stort.
De leuning doet ook recht aan de stijl van de leuningen uit de gebouwen van Rijkswaterstaat uit de jaren '50 en '60.
Route:
Vervolg je route over het pad tot je links van het pad een omgevallen sparrenboom ziet liggen.
Leem in de bodem
Bij deze omgevallen boom kun je zien dat er leem in de bodem zit. Leem laat weinig water door en is daarom erg geschikt voor het maken van dammetjes. Hier in de polder was er veel leem beschikbaar.
Leem zorgt er ook voor dat het oppervlaktewater, waar de bomen van leven, nooit diep in de grond zit. Door deze leemlaag groeien de wortels hier vooral oppervlakkig. Daarom vallen deze bomen bij een harde storm gemakkelijk om. Ze zijn door de ouderdom topzwaar en wrikken zich los. De wortels bieden te weinig houvast.
Route:
Loop een klein stukje verder over het pad tot je midden in het sparrenbos staat.
Sparrenbos
Sparren staan meestal op droge zandgronden. Hier aan de rand van de polder is ook in een ver verleden een dik pak zand afgezet door de rivier de IJssel. Dat zal de bosbeheerders aangespoord hebben om ze ook hier aan te planten.
Dat ze het behalve op de droge zandgronden van de Veluwe ook in de natte polder goed doen, bewijst dit bos van sparren. Omdat ze niet al te diep hoeven te wortelen, valt er wel eens één om.
Route:
Loop verder tot je links van het pad een stel sluisjes ziet liggen.
Inlaatsluis model 1183
Het model van de monding van de Nieuwe Waterweg bij Rotterdam was in drie delen opgebouwd. Omdat het ging om het inventariseren van verzanding door vloedgolven, die de rivier opstromen bij vloed en hoeveel zand weer wegspoelt bij eb, valt zowel de hoeveel water die er aan de bovenkant van de rivier instroom als de hoeveelheid water die eruit stroomt te regelen. Vandaar dat hier een dubbel sluis complex staat. Zowel de uitstroom van één deel als de instroom van het volgende deel kon hier worden geregeld. Op die manier konden verschillende proeven op delen van de Nieuwe Waterweg gelijktijdig worden uitgevoerd.
Route:
Loop verder over het pad tot je links in het water een aantal ovaal-vormige eilandjes ziet liggen (net onder water).
Nieuwe Waterweg Rotterdam
Te zien zijn drie eilandjes net onder de waterspiegel. In de geulen tussen de eilandjes werd met een propellertje de stroomsnelheid van het water in de zeeopening gemeten bij op schaal nagemaakte eb en vloed getijde verschillen.
De rest van het model is gesloopt om plaats te maken voor een volgend model, namelijk dat van een haven in Libië.
Route:
Loop een paar meter verder tot je rechts van het pad een bankje ziet staan.
Libelle bank
Libelle bank op verschillende plaatsen in het Waterloopbos staan deze Libelle banken. Een mooie gelegenheid om even te rusten. De bank kijkt uit over de restanten van het model van de nieuwe waterweg bij Rotterdam.
Route:
Loop verder tot je op het vlonder bij de eerste bocht staat.
Serie golfmachines
Deze serie golfmachines zijn bedoeld om golven in het water mee op te wekken. De schuiven bewegen heen en weer en zo ontstaan er golven. Deze golven bootsen de golven die beuken op een zeekust na. De Machines zijn instelbaar, waardoor verschillende types golven onderzocht kunnen worden. Ook de hoogte van de golven kan op schaal nagemaakt worden met de machines.
In het Informatiecentrum kun je op de oude foto's zien hoe dit er uit gezien heeft.
Men liep over de beweegbare bruggetjes en de gekleurde papiersnippers in het water gaven een beeld van de stroming. Erg aanschouwelijk onderwijs dus.
Route:
Loop verder tot het einde van het vlonder.
Model 1183 haven in Libië
Model 1183 is de haven van El-Basra in Libië. Het model is in eerste instantie (al in de '50'er jaren) aangelegd om metingen te kunnen doen aan de monding van de Nieuwe Waterweg te Rotterdam met alle havens die eraan liggen. Alle vernieuwingen van de havens tot in de jaren '70 zijn hier eerst op schaal nagebouwd. Het duurde tot eind jaren '90 voordat er nieuwe plannen voor nog de Nieuwe Maasvlakte kwamen. In de tussentijd is dit model van een haven in Libië gebouwd en is het waterloopkundig lab vervangen door computer simulaties.
De golfmachines zijn voor dit model aan de overzijde van het bassin gezet en het model van de haven is recht tegenover dat van de haven van Rotterdam gebouwd.
Route:
Vol het paadje door het bos en houdt rechts aan.
Loop door tot je bij de bosrand bij een nieuw model uitkomt.
Haven van Bangkok model 770
Model 770 is het restant van het model voor de haven van Bangkok, oorspronkelijk in een overdekte hal gebouwd. Nu zie je alleen het fundament van dit model.
De vraag voor dit model was hoe het zoute water zich ten opzichte van het zoete water zou gedragen in de haven. Om de concentratie zout in het water constant te houden, werden deze proeven daarom in een hal uitgevoerd. Zo verdampte er tijdens de proef minder water en was de zoutconcentratie in de hand te houden.
Route:
Volg het paadje met de bocht naar links en loop door tot je rechts van het pad een bult ziet liggen.
Pekelbunker
In de pekelbunder werd het zout voor de proeven met zout zeewater droog opgeslagen. Tegenwoordig is deze bunker in gebruik door verschillende soorten vleermuizen.
Er stonden ook verziltingsinstallaties die zout aan het water dat erdoorheen stroomde toevoegden.
Route:
Loop verder tot je bij de asfaltweg aankomt en sla links af.
Loop een paar meter door tot je links van het pad een watertje ziet / hoort stromen.
Afvoerkanalen
Als het water door de modellen gestroomd was verliet het ook het Waterloopbos weer door kanaaltjes.
Hier is te zien dat er nog voldoende hoogte verschil was om het water weer weg te laten lopen.
Route:
Loop verder over de asfaltweg, tot je rechts van het pad in het water drie uitlaatpijpen ziet liggen.
Water uitlaat buis
Hier loopt water dat gebruikt is in het Waterloopbos weer de ringvaart in. Deze ligt 4 meter lager dan de plaats waar het water het Waterloopbos instroomt. Er is dus een groot verval mogelijk. De wetenschappers/ingenieurs konden zo in hun modelproeven dus een behoorlijke stroomsnelheid simuleren.
Route:
Loop verder over de asfaltweg tot je bij een splitsing naar links uitkomt. Let op het straatnaambordje.
Loop rechter verder over de asfaltweg langs het water.
Loop door tot het pad een hoek naar links maakt.
Volg het pad het bos in tot je rechts van het pad een grote betonnen bak ziet liggen.
Model 863 Zandverplaatsing
Als water bij eb en vloed stroomt of bij hevige storm op een dijklichaam botsen wordt er altijd zand weggespoeld. Daarom ligt er versteviging aan de basis van de dijk en ook onder water. De polderzijde van een dijk heeft dat niet. Hoe ver deze versteviging van de voet van de dijk en van de zeebodem ervoor moet doorlopen, kun je meten in een schaalmodel.
Bij het sluiten van zeegaten treedt een ander probleem op. Door een steeds nauwer wordende opening moet een heleboel water heen en weer. Dit veroorzaakt draaikolken in het water achter de dijk. Juist draaikolken zorgen ervoor dat er zand van de bodem loskomt. Hoeveel en welk materiaal op de bodem moet liggen, meet je in een model. Hier kan aan beide zijden water worden ingelaten of uitgelaten. Zo zijn de getijden en eventuele watertoevoer door een rivier na te bootsen. Je krijgt uiteindelijk te zien hoe in dit kunstmatige systeem de zandverplaatsing zich zal gedragen.
Route:
Loop een klein stukje verder tot je links van het pad een bankje ziet staan.
Libelle bank bij M863
Libelle bank bij Model 863. De Bank kijkt uit naar een uitspoelbak, waarmee modellen van profielen van dijken en de stroming van zand en grind over de bodem konden worden gemeten. Aan beide kanten kon water de bak in en uitgelaten worden om de getijden te simuleren.
Weet iemand waarom deze "Libelle"banken hier staan?
Route:
Loop verder tot je aan het eind van de waterbak bij de sluisjes staat.
Sluis-eilandjes
De sluisjes en de sluiseilandjes daartussen zijn met hun ronde vorm een stukje bijzonder vakmanschap. De gestroomlijnde vorm is nodig om het water zonder te veel wervelingen te laten instromen in het achterliggende model. Het is lastig te metselen en daardoor een voorbeeld van het vakmanschap van de werklieden van het Waterloopkundig Laboratorium. Wetenschappers kunnen wel proeven bedenken, maar vaak zit het succes in de details en nauwkeurigheid van de modellen en daar is vakmanschap voor nodig.
Route:
Loop verder over het paadje langs de waterrand met de bocht naar links mee tot je bij een stel sluisjes aankomt.
Hoogteverschil waterloop
Hier in de polder is 4 meter hoogteverschil in het waterpeil mogelijk. Ideaal dus voor de bouw van het Waterloopkundig Laboratorium. Bij deze sluis kun je goed zien dat het hoogteverschil wel tot 2 meter kon zijn. Een deel van de charme van een wandeling door het bos is het geluid van stromend water. Wil dit zo blijven is een minimaal onderhoud van de waterlopen nodig.
Route:
Loop wat verder met de bocht naar rechts mee. Rechts naast het pad langs de waterrand staan de varentjes.
Varentjes
Op verschillende plaatsen langs de oevers staan varentjes. Deze houden van een vochtig omgeving, want ze verspreiden zich door middel van sporen. Voor de kieming van de sporen en voor de bevruchting is water noodzakelijk. Daarom ze je varens vaak op deze vochtige plekken.
Route:
Loop verder tot een eindje voorbij het punt waar het pad en het aanvoerkanaal een bocht naar links maken.
Aanvoerkanaal
Aanvoerkanaal van water, duidelijk te zien dat het waterniveau boven maaiveld ligt. Op weinig andere plaatsen in Nederland dan in de toen nieuwe NO-polder kon met zoveel water aanvoer en met zoveel verval een Waterloopkundig Laboratorium aangelegd worden.
Route:
Loop verder tot het pad een aantal keer een bocht naar links maakt en je weer bij een verlaten model staat.
Kunst in het Waterloopbos
Op enkele plekken in het bos zal je kunst in de voormalige modellen tegenkomen. Hier is met natuurlijke materialen een bijzondere interessante vorm gemaakt.
Weet iemand meer informatie over de kunstenaars van deze projecten?
Route:
Loop verder tot het pad bij de hoek van het model een bocht naar rechts maakt.
Kersenbomen
Kersenbomen komen zo hier en daar voor in het Waterloopbos. Kennelijk was het goed kersen eten met de heren van het waterloopkundig laboratorium... Er staan namelijk een heel aantal prachtige oude kersenbomen gegroeid uit de pitten, die achterbleven.
Kersenbomen herken je aan de dwarse groeven in de schors van de stam. In het voorjaar bloeien deze wilde kersen uitbundig wit.
Route:
Loop verder tot in de hoek van het model.
Model 794 haven in Syrië
Het bekken op deze plaats is in gebruik geweest voor het bouwen van schaalmodellen van grote waterwerken zoals Havens. Bij het buiten gebruik nemen van het waterloopkundig laboratorium bleef M794 achter, het model van de haven van Beyrouth in Syrië.
De probleemstelling was dat bij storm de schepen niet rustig in deze haven konden liggen. De havendammen dienen ervoor te zorgen dat hoge golven vanuit de zee gebroken worden en er zo binnen de haven rustig water is. Schepen kunnen er veilig aanmeren, ook bij storm ia de haven dan een veilige plaats.
Eerst is de bestaande situatie in de haven nagebouwd. Door onderzoek bleek dat reflecterende golven tegen de havendammen de oorzaak ervan waren dat de golven in de haven vaak te hoog waren. Door schuine havendammen aan te leggen met betonblokken en basalt werd het vermogen van de reflecterende golven verminderd en was de situatie onder controle.
Route:
Loop door tot je bij de asfaltweg komt en sla hier rechts af.
Loop een klein stukje door tot de asfaltweg een splitsing naar links maakt.
Asfaltweg door het Waterloopbos
Om verschillende wandelroutes aan elkaar te kunnen zetten zijn voor onze software knooppunten nodig. Op deze plek bij deze asfaltweg door het Waterloopbos is zo'n knooppunt. Met de optie "Plan zelf je eigen wandeling" uit het menu onder de knop wandelingen in de introductiepagina kun je van deze mogelijkheden gebruik maken om eigen wandelroutes te maken in onze routenetwerken.
Route:
Neem de asfaltweg in noordoostelijke richting. (Dit is met het zijpad aan je linker hand.)
Ga mee met de bocht naar rechts en loop nog enkele meters door tot je het Waterloopbos verlaat en naast het pad twee witte palen ziet staan.
Zuilen Waterloopbos
Bij dit toegangshek zijn de zuilen gemaakt van wit geverfd basalt.
Ieder terrein van enige status werd in het verleden vaak voorzien van een set toegangszuilen, denk daarbij aan de voormalige landgoederen. Bij het waterloopkundig laboratorium is deze traditie voortgezet.
De zuilen waarschuwen de bezoeker altijd ergens voor. Voor verkeerde bedoelingen op het terrein of wijzen op de status die de eigenaar van het terrein wil uitdragen.
Basalt als materiaal voor deze toegangszuilen is wel toepasselijk voor een terrein waar door de universiteit van Delft veel informatie voor de Deltawerken is verzameld.
Route:
Steek de provinciale weg over en blijf aan de andere kant op het fietspad staan.
Uitzicht op de stroomgoot
Vanaf dit punt heb je een goed uitzicht op de stroomgoot. De grote rode wielen zijn een onderdeel van de stroomgoot.
Deze zogenaamde stroomgoot behoort ook nog tot het modellen laboratorium.
Route:
Sla links af op het fietspad en loop door tot je rechts van de weg een parkeerplaats ziet liggen.
Parkeerplaats
Vanaf deze parkeerplaats, die direct aan de provinciale weg ligt kun je verschillende wandelingen door het Waterloopbos maken. Je kunt meteen een stuk techniek van het Waterloopbos bekijken in de vorm van een afgedankte golfmachine. Deze werd gebruikt om de golven van de zee na te maken in één van de vele modellen voor delta werken.
Route:
Loop over de parkeerplaats en neem het paadje dat naar het kunstwerk loopt.
Loop door tot de stroomgoot rechts van het pad.
Stroomgoot
In de stroomgoot kan onderzoek worden gedaan naar alles dat met de stroming van water te maken heeft. Van modellen van schepen, waaraan men de boeggolven kan meten, tot het nabouwen van een stuwdam. Het is allemaal mogelijk in de stroomgoot. Zelfs de sterkte van de stroming is tegenwoordig precies te regelen door middel van inventieveelektronica.
Inlaatsluis waar alle water voor het Waterloopbos de polder ingelaten wordt vanuit de ringvaart.
Op basis van welke modellen die week in bedrijf waren, kon men berekenen hoeveel water nodig was voor het waterloopkundig laboratorium. Men vulde het reservoir achter de inlaatsluis met voldoende water.
Route:
Loop voorbij het gebouwtje op de dijk tot je een goed uitzicht hebt over het water.
Uitzicht over Vollenhoverkanaal
Vanaf de dijk heb je een prachtig vergezicht over het Vollenhoverkanaal.
Route:
Keer om en loop over hetzelfde pad terug naar de parkeerplaats.
Loop door tot je bij de inrit van de parkeerplaats staat.
Parkeerplaats
Vanaf deze parkeerplaats, die direct aan de provinciale weg ligt kun je verschillende wandelingen door het Waterloopbos maken. Je kunt meteen een stuk techniek van het Waterloopbos bekijken in de vorm van een afgedankte golfmachine. Deze werd gebruikt om de golven van de zee na te maken in één van de vele modellen voor delta werken.
Route:
Loop vanaf de parkeerplaats langs de hoofdweg (parkeerplaats aan je rechter hand) naar de gebouwen.
Gebouwen Waterlooplab
Ter ondersteuning van het waterloopkundig laboratorium en om Aio's en ander personeel (tijdelijk) in onder te brengen, tijdens de perioden van soms weken dat de proeven liepen en de golven de aanval openden op een model van een dijk. Daarvoor zijn op deze plaats ooit deze gebouwen gebouwd. Vanaf hier was het een korte wandeling naar het model waar de waarnemingen werden uitgevoerd.
Tegenwoordig zitten er bedrijven in. Duidelijk is nog de sobere en doelmatige uitvoering van overheidsgebouwen uit de jaren '60 te herkennen in de bouwstijl.
Route:
Neem de Voorsterweg en loop door tot je rechts van de weg een gebouw ziet liggen en er links een asfaltweg vanuit het bos komt.
Vrije Vlucht
Vrije vlucht een van de gebouwen van het nationaal Lucht- en Ruimtevaart Laboratorium.
Mede dankzij de Prins Bernhard en de inspanningen van de Nederlandse afdeling lucht en ruimtevaart techniek ontstond in de VS het bedrijf Boeing, na het verdwijnen van tal van kleinere bedrijven als MC Donald Douglas en Dakota. In Nederland ontstond Fokker en Fokker Aerospace. Naast onderzoek in Delft en bij TNO, werd en wordt ook hier onderzoek gedaan op vliegtuig gebied. De naam van het gebouw "Vrije Vlucht" refereert hieraan.
Route:
Sla bij het gebouw links af en neem de asfaltweg het bos in.
Loop door tot je op een splitsing met een pad van rechts aankomt.
Mossen op het pad
Om met de fiets, met de auto, of met de vrachtwagen met bouwmaterialen bij de schaalmodellen te komen, heeft men verschillende asfaltwegen door het Waterloopbos aangelegd.
De wegen worden nog af en toe gebruikt voor minimaal onderhoud van het bos. Zodoende neemt de natuur langzaam aan weer bezit van het Waterloopbos en haar historische infrastructuur. Niet alleen de modellen raken begroeid met mossen, ook op de asfaltweg groeit mos.
Het asfalt wordt niet weggehaald omdat het deel is van het erfgoed van het Waterloopbos en omdat het voor gehandicapten en mensen met kinderwagens alternatieve wandelroutes biedt.
Vandaar een uniek schouwspel van hoe de natuur de beschaving terugdringt.
Route:
Neem het paadje over het bruggetje. Loop door tot je rechts van het pad een houten bank ziet staan.
Libelle bank M1021
Libelle bank, kijkt uit over de restanten van Model 1021. Niet alle modellen zijn even goed bewaard gebleven. Zodra de technicus verdwijnt en de natuur het overneemt is het model al snel onherkenbaar. Ook toen het waterloopkundig laboratorium nog in gebruik was lagen bepaalde modellen die hun dienst bewezen hadden en niet meer interessant waren voor onderwijsdoeleinden en Aio's soms buiten gebruik te wachten, tot er in het model of op die locatie een nieuw model gebouwd kon worden. Dit model is al zo lang buiten gebruik dat de restanten van dit model al bijna in het bos liggen.
Route:
Volg het paadje tot je bij de fundamenten van een schuurtje aankomt.
Controle huisje
Proeven in het waterloopkundig laboratorium hadden meestal een lange looptijd. Eerst werd het model gebouwd en werd alle zand en steenslag op de juiste plaatsen neergelegd. Dan werden de sluizen geopend om de bassins vol te laten lopen met water voor een zogenaamde nulmeting. Dit was om te bekijken of het model goed functioneerde. Vervolgens werden de golfmachines gestart en werd een stevige storm die soms wel tot twee weken aaneen duurde gesimuleerd. Om de golfmachines te bedienen en golfpatronen over een langere tijdsperiode vast te kunnen leggen waren controle gebouwtjes nodig, waarin de meetapparatuur stond opgesteld. Hier vind je de fundamenten van zo'n controle huisje; de huisjes zelf waren van hout, de basis was van baksteen zodat het hout de grond niet raakte en niet klam en rot werd.
Route:
Loop verder tot je bij een stel blokken aankomt die in een waterbak liggen en kijk richting de sluis.
Inlaatsluis M1017
De inlaatsluis van model 1071 is al enige tijd buiten gebruik. De sporen van de tijd zijn inmiddels zichtbaar geworden. Her en der lekt er water uit het sluisje en de natuur heeft bezit genomen van dit wonder der techniek uit de jaren '60. Een thema om te overdenken tijdens een wandeling door het Waterloopbos zou kunnen zijn hoe alles wat de mens toevoegt vervalt, maar toch in opzet aanwezig blijft. De door de mens gemaakte objecten, die vervallen, worden weer in bezit genomen door een wilde ongeremde natuur, die soms een niche heeft waar een boomzaad kan kiemen. Met deze chaotische combinatie van elementen van verschillende oorsprong, beleef je toch een bepaalde romantische gevoel van een perfect symmetrisch evenwicht, waarin mens en natuur hun aandeel hebben.
Route:
Loop verder tot je bij de betonblokken staat.
Oversteek over betonblokken
Om tijdelijke constructies en eerste modellen te beproeven werden de grote lijnen van het ontwerp meestal uitgezet met dit soort betonblokken van ongeveer 40 bij 40 centimeter. Werkte de opzet van het ontwerp dan werd meestal een nauwkeuriger schaalmodel gebouwd van baksteen gepleisterd met een laag cement.
De overgebleven betonblokken voor de bouw van prototypes hebben bij de huidige situatie in het waterloopkundig laboratorium een nieuwe toepassing gekregen, zoals hier waar een oversteek over de betonblokken dwars door een schaalmodel gemaakt is voor de wandelaar.
Route:
Loop naar de overkant van de betonblokken en kijk richting de waterbak waar ze inliggen.
Schaalmodel M1017 Volkerak dam
Het Volkerak werd afgesloten met een dam. Om scheepvaart verkeer mogelijk te laten blijven is ook een sluiscomplex bij gebouwd. Door deze sluizen stroomt steeds water naar binnen. Deze stroming zorgt voor het wegspoelen van de bodem. Onderzoeksvraag was: welke materialen kunnen gebruikt worden om de bodem te verstevigen en zo uitspoeling te voorkomen? Hoe dik dient die laag te zijn? En hoe zwaar moeten deze materialen zijn?
Route:
Loop door tot je rechts van het pad het aanvoerkanaal (en het dijkje van het aanvoerkanaal) ziet liggen.
Aanvoerkanaal
Hier is te zien is dat het aanvoerkanaal boven het maaiveld ligt, waardoor er bij opening van de sluizen water door kan stromen. Het stromend water en daarmee de vochtigheid van de bodem van het waterloopkundig bos is dus wel afhankelijke van het onderhoud van deze kunstmatige dijken.
Route:
Loop verder tot je bij een brug over het aanvoerkanaal uitkomt.
Aanvoerkanalen
Een blik op het verstilde wateroppervlak van één van de drie grote aanvoerkanalen. Vooral de symmetrie van het spiegelbeeld van de bomen langs de oevers bepaalt het beeld. Af en toe steekt er een eenden paar over en breekt de spiegel van dit verstilde landschap.
Route:
Loop over de brug naar de overkant, sla links af en kijk vrijwel direct links in de berm.
Welkomstbord Waterloopbos
Een bord in de huisstijlkleuren van Natuurmonumenten heet de wandelaars van harte welkom in het voormalige waterloopkundig laboratorium. Het is altijd grappig om te zien hoe de ontwerper van dit soort constructies de wildheid en puurheid van de natuur laat overgaan in de frisse kleuren van de huisstijl van deze organisatie. In dit geval is een tussenstap gebruikt, eigenlijk twee. De wilde berm rondom het bord wordt af en toe gemaaid om het bord zichtbaar te houden. Daarnaast is er een ruw houten achtergrond achter het metalen industrieel vormgegeven bord geplaatst. Natuurlijke materialen zorgen dus voor een aardige overgang.
Route:
Loop verder rechtdoor over de weg langs het kanaal.
Sla rechts af bij de parkeerplaats.
Loop over de parkeerplaats en sla ongeveer op 2/3 links af en loop door tot je bij een wegwijzer bij de speeltuin staat.
Golfmachine & Informatiecentrum
Vlak bij de grootste parkeerplaats van het Waterloopbos vind je nog een oude Golfmachine. Hiermee werden de golven van de zee op schaal nagemaakt om ze vervolgens op modellen van dijken en havens los te laten. Restanten van deze modellen liggen in het bos.
Naast de golfmachine is er de waterspeeltuin, waar jong en oud heerlijk met water kunnen spelen. Even verder op ligt het Informatiecentrum van Natuurmonumenten, de beheerder van dit terrein. In het gebouw vind je veel informatie over de geschiedenis van het waterloopkundig laboratorium van de universiteit van Delft, het Waterloopbos en welke modellen er getest zijn.
Openingstijden: wo, vrij en zat 13.30 tot 16.30 uur en zo van 11.00 tot 16.30 uur.
