Vlak bij het waterloopkundig laboratorium is het nationaal lucht en ruimtevaart laboratorium gevestigd. Tijdens de wandeling kun je enkele gebouwen van dit laboratorium bekijken. Zowel schaalmodellen, als elementen die nodig waren bij de constructie en de proeven in de de natuur die weer vrij bezit neemt, maken een wandeling door het Waterloopbos tot een bijzondere belevenis. Het Waterloopbos is een educatieve hotspot van historische waterwerken. Je kunt er leren over de vaak technische strijd van Nederland tegen het water. Natuurmonumenten is erin geslaagd om verschillende aspecten van het Waterloopbos te bewaren en te tonen. Zo kun je er iets leren over Nederland en de geschiedenis van de Deltawerken. Aan alle leeftijdsgroepen is daarbij gedacht: je vindt er een waterspeeltuin, vrij gehouden restanten van schaalmodellen en een uitgebreid informatie centrum. Waar vroeger het gebouw van de technische dienst van het waterloopkundig laboratorium stond is nu een picknicktafel. De toegang tot het Waterloopbos wordt gemarkeerd met twee witte stenen pilaren. Ze zijn gemaakt van Basalt, een natuurlijk gesteente waarmee overal in Nederland de voet van waterwerken rond de vloedlijn is verstevigd. Ter gelegenheid van de overdracht van het Waterloopbos aan Natuurmonumenten is aan de rand van het Vollenhoverkanaal een kunstwerk geplaatst.
Ter ondersteuning van het waterloopkundig laboratorium en om Aio's en ander personeel (tijdelijk) in onder te brengen, tijdens de perioden van soms weken dat de proeven liepen en de golven de aanval openden op een model van een dijk. Daarvoor zijn op deze plaats ooit deze gebouwen gebouwd. Vanaf hier was het een korte wandeling naar het model waar de waarnemingen werden uitgevoerd.
Tegenwoordig zitten er bedrijven in. Duidelijk is nog de sobere en doelmatige uitvoering van overheidsgebouwen uit de jaren '60 te herkennen in de bouwstijl.
Route:
Loop vanaf de gebouwen langs de hoofdweg (gebouwen aan je linker hand) naar de parkeerplaats.
Parkeerplaats
Vanaf deze parkeerplaats, die direct aan de provinciale weg ligt kun je verschillende wandelingen door het Waterloopbos maken. Je kunt meteen een stuk techniek van het Waterloopbos bekijken in de vorm van een afgedankte golfmachine. Deze werd gebruikt om de golven van de zee na te maken in één van de vele modellen voor delta werken.
Route:
Neem het paadje dat achter op de parkeerplaats vertrekt.
Loop langs de stroomgoot en het kunstwerk richting een gebouwtje op de dijk.
Loop iets voorbij het gebouwtje op de dijk tot je een goed uitzicht over het water hebt.
Uitzicht over Vollenhoverkanaal
Vanaf de dijk heb je een prachtig vergezicht over het Vollenhoverkanaal.
Route:
Keer om en loop terug naar het gebouwtje op de dijk.
Inlaatsluis
Inlaatsluis waar alle water voor het Waterloopbos de polder ingelaten wordt vanuit de ringvaart.
Op basis van welke modellen die week in bedrijf waren, kon men berekenen hoeveel water nodig was voor het waterloopkundig laboratorium. Men vulde het reservoir achter de inlaatsluis met voldoende water.
Loop door tot je links van het pad de stroomgoot ziet liggen.
Stroomgoot
In de stroomgoot kan onderzoek worden gedaan naar alles dat met de stroming van water te maken heeft. Van modellen van schepen, waaraan men de boeggolven kan meten, tot het nabouwen van een stuwdam. Het is allemaal mogelijk in de stroomgoot. Zelfs de sterkte van de stroming is tegenwoordig precies te regelen door middel van inventieveelektronica.
Route:
Loop verder tot je op de inrit van de parkeerplaats staat.
Parkeerplaats
Vanaf deze parkeerplaats, die direct aan de provinciale weg ligt kun je verschillende wandelingen door het Waterloopbos maken. Je kunt meteen een stuk techniek van het Waterloopbos bekijken in de vorm van een afgedankte golfmachine. Deze werd gebruikt om de golven van de zee na te maken in één van de vele modellen voor delta werken.
Route:
Ga met je rug naar de parkeerplaats toe staan en sla links af. (Loop een stukje over het fietspad aan de linkerkant naast de provinciale weg.)
Loop door tot je rechts een asfaltweg het Waterloopbos in ziet gaan.
Uitzicht op de stroomgoot
Vanaf dit punt heb je een goed uitzicht op de stroomgoot. De grote rode wielen zijn een onderdeel van de stroomgoot.
Deze zogenaamde stroomgoot behoort ook nog tot het modellen laboratorium.
Route:
Steek de provinciale weg over en loop naar de inrit van de asfaltweg waar twee witte zuilen staan.
Zuilen Waterloopbos
Bij dit toegangshek zijn de zuilen gemaakt van wit geverfd basalt.
Ieder terrein van enige status werd in het verleden vaak voorzien van een set toegangszuilen, denk daarbij aan de voormalige landgoederen. Bij het waterloopkundig laboratorium is deze traditie voortgezet.
De zuilen waarschuwen de bezoeker altijd ergens voor. Voor verkeerde bedoelingen op het terrein of wijzen op de status die de eigenaar van het terrein wil uitdragen.
Basalt als materiaal voor deze toegangszuilen is wel toepasselijk voor een terrein waar door de universiteit van Delft veel informatie voor de Deltawerken is verzameld.
Route:
Neem de asfaltweg die tussen de twee zuilen door het bos inloopt.
Volg de weg met de bocht na links.
Loop door tot je op een splitsing met een pad naar rechts uitkomt.
Asfaltweg door het Waterloopbos
Om verschillende wandelroutes aan elkaar te kunnen zetten zijn voor onze software knooppunten nodig. Op deze plek bij deze asfaltweg door het Waterloopbos is zo'n knooppunt. Met de optie "Plan zelf je eigen wandeling" uit het menu onder de knop wandelingen in de introductiepagina kun je van deze mogelijkheden gebruik maken om eigen wandelroutes te maken in onze routenetwerken.
Route:
Volg vanaf de splitsing van paden het geasfalteerde pad met de witte pijltjes.
Loop door tot je op een T-splitsing met een asfaltweg uitkomt en je links van het pad een picknicktafel ziet staan.
Neem de asfaltweg langs het kanaal met de picknicktafel aan je linker hand.
Loop ongeveer 30 meter door tot de asfaltweg een bocht naar rechts maakt en met een brug het aanvoer kanaal oversteekt en eer naar links een klein paadje afbuigt het bos in.
Aanvoerkanaal
Alle water dat door de modellen stroomt moest aangevoerd worden. Dat gebeurde door deze hoog in het landschap gelegen kanalen.
Van origine waren het drie hoofdkanalen, die alle modellen van sterk stromend water konden voorzien. Hierin is iets te herkennen van de Nederlandse identiteit: namelijk Nederland als drie stromen land; de delta van de drie grote rivieren, Rijn, Waal en IJssel.
Route:
Neem het fietspad over de brug en loop door tot je links van het pad een model ziet liggen.
Kijk links van het pad naar de rand van het model ongeveer 10 meter voordat het water het pad kruist.
Havenbekkens
Het model waar je bijstaat is een deel van een erg lang model om de hele Nieuwe Waterweg bij Rotterdam te kunnen nabouwen en te onderzoeken. Hoe nauwkeurig de schaalmodellen nagebouwd werden is hier nog mooi te zien aan de inhammen, die havenbekkens voorstellen. De inhammen zijn keurig op schaal nagebouwd. Zo kon men zien of er bij bijvoorbeeld stuwing door de vloedgolf vanaf zee, zand in de bekkens achter bleef. Het is namelijk soms handiger, om de vorm iets aan te passen, dan dat men tot in lengte van dagen zit met het jaar in, jaar uit uitbaggeren van de havens. Dat soort resultaten boekte men met dit onderzoek en in dit modellaboratorium. Nu gebruikt men hiervoor computermodellen.
Route:
Loop verder tot waar het water het pad kruist en kijk links van het pad.
Willemstunnel Rotterdam
Hier sta je bij model M1083, onderdeel van het langste model in het Waterloopbos. Men heeft in delen de hele Nieuwe Waterweg, waardoor de Waal bij Rotterdam de zee instroomt, nagebouwd. Dit werd het grootste model van het waterloopkundig laboratorium. Men wilde de verzanding van de rivier bestuderen. Zodra het vloed wordt stijgt het niveau van het water en lijkt het alsof er water vanuit de zee de riviermonding instroomt. Hierdoor neemt de stroomsnelheid van het rivierwater af en blijven de meegenomen zandkorrels op de bodem liggen.
De inkepingen in het eiland midden in de rivier zijn het model om te zien hoe tijdens de bouw van de Willemstunnel in Rotterdam de stroming verandert.
Route:
Vervolg je weg over het fietspad.
Loop door tot vlak voor de bosrand een klein paadje naar rechts naar een model loopt.
Loop door tot bij de rand van het water.
Kusterosie bij Thyboron
Bij het Deense Thyboron aan de Noordzeekust sloeg heel veel zand weg. De grote vraag die men zich al vanaf de jaren '50 stelde, kon door het waterloopkundig laboratorium met een model opgelost worden. In Model 509 is een behoorlijk stuk van deze Deense kust in miniatuur nagebouwd.
Het model bleek echter niet betrouwbaar genoeg. Door de verkleining van de schaal waren de zandkorrels in verhouding te groot en zwaarder dan het zand in werkelijkheid bij Thyboron. Vandaar dat men het zand zelfs vervangen heeft voor gemalen bakeliet, een veel kleinere korrel en lichter. Helaas is dit model geheel teruggeven aan de natuur.
Route:
Draai om en loop terug naar het fietspad.
Bij het fietspad naar rechts.
Loop de brug over en sla links af.
Neem het fietspad naar rechts het bos in.
Sla rechts af op het paadje en loop door tot je rechts van het pad een waterloopkundig model ziet liggen.
Koelwatervijver Maasvlakte
In de buurt van Rotterdam langs de Maas zijn in de jaren '60 - '70 een aantal energie centrales gebouwd. Door elektriciteitscentrales loopt altijd een grote hoeveelheid water om de centrale te koelen, anders gaat het mis. In een al bestaand bassin dat gebouwd is voor andere modellen is daarom aan de rand de situatie met de waterlopen rondom de Maasvlakte-centrale nagebouwd als M1193/M1217. Het model is dus het lage deel, tussen het afvoerkanaal en het hoofdbassin.
Route:
Loop verder over het pad tot je links van het pad de speeltuin ziet liggen.
Water Speeltuin
Bij het informatiecentrum is een speeltuin. Op school heb je geleerd dat Nederland veel kennis heeft van water. Er is het project "Ruimte voor de Rivier. Hier kun je spelen met zand en water en met de stenen eigen modellen bouwen. Natuurlijk is er in de zomermaanden volop gelegenheid zelf ook echt je gebouwde model te testen. Houdt jouw dijk het als er veel water tegenaan staat?
Route:
Loop verder tot je op de parkeerplaats bij het informatiecentrum staat.
Golfmachine & Informatiecentrum
Vlak bij de grootste parkeerplaats van het Waterloopbos vind je nog een oude Golfmachine. Hiermee werden de golven van de zee op schaal nagemaakt om ze vervolgens op modellen van dijken en havens los te laten. Restanten van deze modellen liggen in het bos.
Naast de golfmachine is er de waterspeeltuin, waar jong en oud heerlijk met water kunnen spelen. Even verder op ligt het Informatiecentrum van Natuurmonumenten, de beheerder van dit terrein. In het gebouw vind je veel informatie over de geschiedenis van het waterloopkundig laboratorium van de universiteit van Delft, het Waterloopbos en welke modellen er getest zijn.
Openingstijden: wo, vrij en zat 13.30 tot 16.30 uur en zo van 11.00 tot 16.30 uur.
Route:
Loop over de parkeerplaats tot bij de weg langs het kanaal.
Sla bij het kanaal links af en loop door tot je bij het welkomstbord van natuurmonumenten vlak voor de brug (rechts over het kanaal) uitkomt.
Welkomstbord Waterloopbos
Een bord in de huisstijlkleuren van Natuurmonumenten heet de wandelaars van harte welkom in het voormalige waterloopkundig laboratorium. Het is altijd grappig om te zien hoe de ontwerper van dit soort constructies de wildheid en puurheid van de natuur laat overgaan in de frisse kleuren van de huisstijl van deze organisatie. In dit geval is een tussenstap gebruikt, eigenlijk twee. De wilde berm rondom het bord wordt af en toe gemaaid om het bord zichtbaar te houden. Daarnaast is er een ruw houten achtergrond achter het metalen industrieel vormgegeven bord geplaatst. Natuurlijke materialen zorgen dus voor een aardige overgang.
Route:
Loop verder en neem vrijwel direct het paadje over de burg aan de rechterkant van de weg.
Aanvoerkanalen
Een blik op het verstilde wateroppervlak van één van de drie grote aanvoerkanalen. Vooral de symmetrie van het spiegelbeeld van de bomen langs de oevers bepaalt het beeld. Af en toe steekt er een eenden paar over en breekt de spiegel van dit verstilde landschap.
Route:
Sla links af het bos in en volg het pad met een bocht naar rechts tot het pad redelijk recht loopt en je links van het pad een aanvoerkanaal (en het dijkje van het aanvoerkanaal) ziet liggen.
Aanvoerkanaal
Hier is te zien is dat het aanvoerkanaal boven het maaiveld ligt, waardoor er bij opening van de sluizen water door kan stromen. Het stromend water en daarmee de vochtigheid van de bodem van het waterloopkundig bos is dus wel afhankelijke van het onderhoud van deze kunstmatige dijken.
Route:
Loop verder tot je bij een leegstaande waterbak met betonblokken erin aankomt.
Schaalmodel M1017 Volkerak dam
Het Volkerak werd afgesloten met een dam. Om scheepvaart verkeer mogelijk te laten blijven is ook een sluiscomplex bij gebouwd. Door deze sluizen stroomt steeds water naar binnen. Deze stroming zorgt voor het wegspoelen van de bodem. Onderzoeksvraag was: welke materialen kunnen gebruikt worden om de bodem te verstevigen en zo uitspoeling te voorkomen? Hoe dik dient die laag te zijn? En hoe zwaar moeten deze materialen zijn?
Route:
Loop verder tot bij de betonblokken.
Oversteek over betonblokken
Om tijdelijke constructies en eerste modellen te beproeven werden de grote lijnen van het ontwerp meestal uitgezet met dit soort betonblokken van ongeveer 40 bij 40 centimeter. Werkte de opzet van het ontwerp dan werd meestal een nauwkeuriger schaalmodel gebouwd van baksteen gepleisterd met een laag cement.
De overgebleven betonblokken voor de bouw van prototypes hebben bij de huidige situatie in het waterloopkundig laboratorium een nieuwe toepassing gekregen, zoals hier waar een oversteek over de betonblokken dwars door een schaalmodel gemaakt is voor de wandelaar.
Route:
Loop over de betonblokken naar de overkant en kijk links richting de sluis die het water inlaat.
Inlaatsluis M1017
De inlaatsluis van model 1071 is al enige tijd buiten gebruik. De sporen van de tijd zijn inmiddels zichtbaar geworden. Her en der lekt er water uit het sluisje en de natuur heeft bezit genomen van dit wonder der techniek uit de jaren '60. Een thema om te overdenken tijdens een wandeling door het Waterloopbos zou kunnen zijn hoe alles wat de mens toevoegt vervalt, maar toch in opzet aanwezig blijft. De door de mens gemaakte objecten, die vervallen, worden weer in bezit genomen door een wilde ongeremde natuur, die soms een niche heeft waar een boomzaad kan kiemen. Met deze chaotische combinatie van elementen van verschillende oorsprong, beleef je toch een bepaalde romantische gevoel van een perfect symmetrisch evenwicht, waarin mens en natuur hun aandeel hebben.
Route:
Volg het paadje aan de andere kant van de blokken. Loop een stukje door tot je de fundamenten van een schuurtje ziet liggen vlak naast het pad.
Controle huisje
Proeven in het waterloopkundig laboratorium hadden meestal een lange looptijd. Eerst werd het model gebouwd en werd alle zand en steenslag op de juiste plaatsen neergelegd. Dan werden de sluizen geopend om de bassins vol te laten lopen met water voor een zogenaamde nulmeting. Dit was om te bekijken of het model goed functioneerde. Vervolgens werden de golfmachines gestart en werd een stevige storm die soms wel tot twee weken aaneen duurde gesimuleerd. Om de golfmachines te bedienen en golfpatronen over een langere tijdsperiode vast te kunnen leggen waren controle gebouwtjes nodig, waarin de meetapparatuur stond opgesteld. Hier vind je de fundamenten van zo'n controle huisje; de huisjes zelf waren van hout, de basis was van baksteen zodat het hout de grond niet raakte en niet klam en rot werd.
Route:
Loop door tot je naast het pas een grote houten bank ziet staan.
Libelle bank M1021
Libelle bank, kijkt uit over de restanten van Model 1021. Niet alle modellen zijn even goed bewaard gebleven. Zodra de technicus verdwijnt en de natuur het overneemt is het model al snel onherkenbaar. Ook toen het waterloopkundig laboratorium nog in gebruik was lagen bepaalde modellen die hun dienst bewezen hadden en niet meer interessant waren voor onderwijsdoeleinden en Aio's soms buiten gebruik te wachten, tot er in het model of op die locatie een nieuw model gebouwd kon worden. Dit model is al zo lang buiten gebruik dat de restanten van dit model al bijna in het bos liggen.
Route:
Vervolg je route over het pad. Loop door tot je na een bruggetje op een asfaltweg staat.
Mossen op het pad
Om met de fiets, met de auto, of met de vrachtwagen met bouwmaterialen bij de schaalmodellen te komen, heeft men verschillende asfaltwegen door het Waterloopbos aangelegd.
De wegen worden nog af en toe gebruikt voor minimaal onderhoud van het bos. Zodoende neemt de natuur langzaam aan weer bezit van het Waterloopbos en haar historische infrastructuur. Niet alleen de modellen raken begroeid met mossen, ook op de asfaltweg groeit mos.
Het asfalt wordt niet weggehaald omdat het deel is van het erfgoed van het Waterloopbos en omdat het voor gehandicapten en mensen met kinderwagens alternatieve wandelroutes biedt.
Vandaar een uniek schouwspel van hoe de natuur de beschaving terugdringt.
Route:
Neem de asfaltweg door het bos (met de splitsing en het bruggetje aan je linker hand.)
Loop door tot je op een T-splitsing met een asfaltweg (de Voorsterweg) uitkomt.
Vrije Vlucht
Vrije vlucht een van de gebouwen van het nationaal Lucht- en Ruimtevaart Laboratorium.
Mede dankzij de Prins Bernhard en de inspanningen van de Nederlandse afdeling lucht en ruimtevaart techniek ontstond in de VS het bedrijf Boeing, na het verdwijnen van tal van kleinere bedrijven als MC Donald Douglas en Dakota. In Nederland ontstond Fokker en Fokker Aerospace. Naast onderzoek in Delft en bij TNO, werd en wordt ook hier onderzoek gedaan op vliegtuig gebied. De naam van het gebouw "Vrije Vlucht" refereert hieraan.
Route:
Sla rechts af en loop door tot je bij de provinciale weg aankomt.
De provinciale weg oversteken naar het fietspad aan de andere kant van de weg.
Gebouwen Waterlooplab
Ter ondersteuning van het waterloopkundig laboratorium en om Aio's en ander personeel (tijdelijk) in onder te brengen, tijdens de perioden van soms weken dat de proeven liepen en de golven de aanval openden op een model van een dijk. Daarvoor zijn op deze plaats ooit deze gebouwen gebouwd. Vanaf hier was het een korte wandeling naar het model waar de waarnemingen werden uitgevoerd.
Tegenwoordig zitten er bedrijven in. Duidelijk is nog de sobere en doelmatige uitvoering van overheidsgebouwen uit de jaren '60 te herkennen in de bouwstijl.
